ก่อนอื่นเลย บางคนอาจสงสัย ว่า อะไรคือ สกุล (Genus)
ดังนั้น ขอสอนชีวะเบาๆก่อนแล้วกันนะครับ ในสปอยล์
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้อย่างที่ทราบกันครับ ว่า สิ่งมีชีวิตทุกชนิด จะมี ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name) ที่มีเบสเป็นศัพท์ทางกรีกละติน
ชื่อวิทยาศาสตร์ จะประกอบไปด้วย 2 ส่วน ส่วนหน้าคือสกุล (Genus) และ ส่วนหลังคือคำอธิบาย ในรูปแบบกรีกละติน เช่น Acutus (แหลม) + Cauda (หาง) เป็น Acuticaudus แปลว่า หางแหลม แล้ว สกุล มาจากไหน ?
ก่อนที่จะมี สกุล ได้ สิ่งมีชีวิตต้องอยู่ในระบบแยกหมวดหมู่จำพวกให้มันดีๆ ก่อน
ระบบนี้เราเรียกว่า อนุกรมวิธาน (Taxonomy) ซึ่ง ของนกกิ้งโครงขนมันวาวก็จะเป็นดังนี้
Kingdom (อาณาจักร) : Animalia (สัตว์)
Phylum (ไฟลัม) : Chordata (สัตว์มีกระดูกสันหลัง มาจากรากศัพท์ Chorda แปลว่า คอร์ด เส้นเชือก สาเหตุที่ใช้คำว่า คอร์ด แทนกระดูกสันหลัง เพราะเกณฑ์ของสัตว์ที่อยู่ในไฟลัมนี้ คือมี โนโทคอร์ด (Notochord) ในระยะใดระยะหนึ่งของชีวิตหรืออาจจะมีไปตลอดชีวิตเลย เราเองมีในระยะตัวอ่อนตอนต้น ก่อนที่จะพัฒนาเป็นกระดูกสันหลังในเวลาต่อมา)
Class (ชั้น) : Aves (นก มาจากคำละตินว่า Avis แปลว่านก)
Order (อันดับ) : Passeriformes (นกเกาะคอน มาจากรากศัพท์ Passer แปลว่า นกกระจอก และ Formis แปลว่า รูปร่าง)
Family (วงศ์) : Sturnidae (นกกิ้งโครง มาจากรากศัพท์ Sturnus แปลว่า นกกิ้งโครง)
Genus (สกุล) : Lamprotornis (นกกิ้งโครงขนมันวาว มาจากรากศัพท์ Lamprotes แปลว่า สีสด และ Ornis คำกรีกแปลว่า นก)
โดยปกติแล้วอนุกรมวิธาน จะเลี่ยงการตั้งหมวดหมู่จากชื่อสัตว์โดยตรง ให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ครับ
แต่จะตั้งชื่อตามลักษณะของสัตว์นั้นๆ เป็นหลักแทน
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้อย่างเช่นปู แม้กระทั่งว่าจะจัดเข้าอนุกรมวิธานลึกลงไป จนถึงจุดที่เรียกภาษาอังกฤษได้อย่างเต็มปากว่า Crab
เป็นปูมีประดองจริงๆ ไม่ใช่ปูเสฉวน และพร้อมมีหมวดหมู่ของตัวเองที่ชัดเจน
ชื่อหมวดหมู่นั้น ก็ยังไม่มีคำว่า ปู แต่เป็นคำว่า หางสั้น (Brachyura) ซะแทน เพื่อแสดงถึงจุดยืนอันชัดเจนที่ทำให้ปูต่างจากกุ้ง
การตั้งชื่อหมวดหมู่ โดยอิงจากลักษณะ มันมีข้อดีคือเราจะรวมสัตว์หลายชนิดเข้าอยู่ในกลุ่มเดียวกันได้
เช่นวงศ์ของ นกฮัมมิ่งเบิร์ด นกที่บินดูดน้ำหวานดอกไม้แทบตลอดเวลา กับวงศ์ของ นกนางแอ่น นกที่บินโฉบฉวัดเฉวียนราวกับเหนื่อยไม่เป็น
บินเก่งนักทั้งคู่ ก็เลยได้ชื่ออันดับ
Apodiformes อันแปลว่า "ไร้เท้า" มอบโล่ให้ไปงามๆ ซะเลย
แต่ข้อเสียของการอิงจากลักษณะแบบนี้ ก็คือ ความเป็นดาบสองคมในตัวเอง เพราะชื่อ ใช้ซ้ำไม้ได้
จะตั้งชื่อให้อะไร ต้องคิดหนัก ต้องเอาลักษณะเด่นมาเล่นจริงๆ
และ นกกิ้งโครงขนมันวาว ถึงขั้นได้ชื่อว่า สีสด มันต้องน่าตะลึงสักแค่ไหน ไปชมกันครับ
นกกิ้งโครงขนมันวาว หรือ Glossy starling เป็นสกุลของนกแอฟริกา ที่อยู่ใต้ทะเลทรายซาฮาร่า
เป็นนกที่กินทั้งผลไม้และแมลง
มีอยู่ทั้งหมด 23 สายพันธุ์ด้วยกัน
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ชื่อจะขอย่อเหลือแค่ กิ้งโครง (Starling) นะครับ จะได้ไม่ยาวเกินไป
Lamprotornis nitens
Niteo = แวววาว
กิ้งโครงแหลม (Cape starling)

อยู่ทางใต้ บริเวณแหลมของแอฟริกา
Lamprotornis chalybaeus
Chalybs = เหล็กกล้า (สีน้ำเงินเหล็ก)
กิ้งโครงหูน้ำเงินใหญ่ (Greater blue-eared starling)


เป็นสายพันธุ์ที่พบเจอได้ทั่วไปมากๆ ตามป่าแบบ Open woodland
Lamprotornis chloropterus
Chloro = สีเขียว
Pteron = ปีก
กิ้งโครงหูน้ำเงินเล็ก (Lesser blue-eared starling)
Lamprotornis elisabeth
กิ้งโครงหูน้ำเงินมีออมโบ (Miombo blue-eared starling)
Lamprotornis chalcurus
Chalco = ทองแดง
กิ้งโครงหางทองแดง (Bronze-tailed starling)
Lamprotornis iris
Iris = สายรุ้ง
กิ้งโครงมรกต (Emerald starling)
Lamprotornis purpureus
Purpura = สีม่วง
กิ้งโครงสีม่วง (Purple starling)
Lamprotornis purpuroptera
กิ้งโครงรัพเพลส์ (Rüppell's starling)
Lamprotornis caudatus
Cauda = หาง
กิ้งโครงหางยาว (Long-tailed starling)

Lamprotornis acuticaudus
Acutus = แหลม
กิ้งโครงหางแหลม (Sharp-tailed starling)
Lamprotornis albicapillus
Albus = สีขาว
Capillus = ผม
กิ้งโครงมงกุฎขาว (White-crowned starling)
Lamprotornis regius
Rex = กษัตริย์
กิ้งโครงอกทอง, กิ้งโครงกษัตริย์ (Golden-breasted starling, King starling)

Lamprotornis ornatus
Ornatus = การประดับประดา
กิ้งโครงพรินซิพี (Principe starling)

สายพันธุ์นี้ พบที่เกาะพรินซิพี เท่านั้น
Lamprotornis unicolor
Unicolor = สีเดียว
กิ้งโครงเถ้าถ่าน (Ashy starling)
Lamprotornis bicolor
Bicolor = สองสี
กิ้งโครงลายพร้อย (Pied starling)

พบที่โซน แอฟริกาใต้ เลโซโท เอสวาทีนี(สวาซิแลนด์) เท่านั้น
Lamprotornis pulcher
Pulcher = สวยหล่อ
กิ้งโครงท้องเกาลัด (Chestnut-bellied starling)
Lamprotornis superbus
กิ้งโครงเยี่ยมยอด (Superb starling)


สามารถพบเจอได้ในแอฟริกาตะวันออก เท่านั้น
Lamprotornis splendidus
กิ้งโครงแจ่มจรัส (Splendid starling)
Lamprotornis australis
Australis = ทางตอนใต้
กิ้งโครงเบอร์เชลล์ (Burchell's starling)
ชื่อตั้งตาม William John Burchell นักธรรมชาติวิทยาชาวอังกฤษ

Lamprotornis mevesii
กิ้งโครงเมวีส (Meves's starling)
ชื่อตั้งตาม Friederich Wilhelm Meves นักปักษีวิทยาชาวเยอรมนี
Lamprotornis fischeri
กิ้งโครงฟิชเชอร์ (Fischer's starling)
ชื่อตั้งตาม Gustav Fischer นักสำรวจชาวเยอรมนี


พบได้ในบริเวณพุ่มต้นอเคเซีย ในพื้นที่โล่งแห้ง เท่านั้น
Lamprotornis hildebrandti
กิ้งโครงฮิลเดอบรันด์ (Hildebrandt's starling)
ชื่อตั้งตาม Johann Maria Hildebrandt นักสะสมชาวเยอรมนี


เป็นสายพันธุ์ที่ นอกจากจะต้องแย่งที่ทำรังกับ กิ้งโครงหูน้ำเงินใหญ่ (
L. chalybaeus) แล้ว
มันยังถูกหลอกวางไข่ปรสิตโดย นกกาเหว่าจุดใหญ่ (Great spotted cuckoo,
Clamator glandarius) อีกด้วย
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
Lamprotornis shelleyi
กิ้งโครงเชลลีย์ (Shelley's starling)
ชื่อตั้งตาม George Ernest Shelley นักปักษีวิทยาชาวอังกฤษ
จำนวนสปีชีส์ของสกุลนี้ ในปัจจุบันคือ 23
แต่ก็อาจจะมีการเปลี่ยนแปลงในภายหลัง ตามการพิจารณาโยกย้าย
เนื่องด้วยเกณฑ์ของสกุลนั้นไม่ได้ชัดเจนมากนัก
ตัวอย่างเช่น กรณีของ
Notopholia corusca
Korusso = ใส่หมวกกันน็อค
กิ้งโครงท้องดำ (Black-bellied starling)

ก่อนหน้าเคยมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า
Lamprotornis corruscus
ก่อนจะถูกย้ายไปตั้งสกุลใหม่
Notopholia ที่มีเพียงสปีชีส์เดียวให้
กิ้งโครงมรกต (
L. iris)

ยังเป็นที่ถกเถียง ว่าด้วยลักษณะของมันเอง ควรจะอยู่ใน
Coccycolius อีกสกุลหนึ่งที่สร้างใหม่ให้ไปเลยไหม
รวมไปถึงกลุ่มของนกกิ้งโครงสีน้ำตาลทั้ง 5 สปีชีส์

มันก็ไม่ได้มีขนแวววับอะไรเลย
"ควรจะพากลับเข้าสกุล
Spreo ตามเดิมไหม"
ก็เป็นสิ่งที่กำลังเกิดข้อถกเถียงกันอยู่
มารู้จัก สกุลนกกิ้งโครงขนมันวาว นกสีสันแวววับ ที่นักอนุกรมวิธานยกย่องถึงขั้นตั้งชื่อสกุลอันมีความหมายว่า "นกสีสด" ให้
ดังนั้น ขอสอนชีวะเบาๆก่อนแล้วกันนะครับ ในสปอยล์
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
โดยปกติแล้วอนุกรมวิธาน จะเลี่ยงการตั้งหมวดหมู่จากชื่อสัตว์โดยตรง ให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ครับ
แต่จะตั้งชื่อตามลักษณะของสัตว์นั้นๆ เป็นหลักแทน
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
การตั้งชื่อหมวดหมู่ โดยอิงจากลักษณะ มันมีข้อดีคือเราจะรวมสัตว์หลายชนิดเข้าอยู่ในกลุ่มเดียวกันได้
เช่นวงศ์ของ นกฮัมมิ่งเบิร์ด นกที่บินดูดน้ำหวานดอกไม้แทบตลอดเวลา กับวงศ์ของ นกนางแอ่น นกที่บินโฉบฉวัดเฉวียนราวกับเหนื่อยไม่เป็น
บินเก่งนักทั้งคู่ ก็เลยได้ชื่ออันดับ Apodiformes อันแปลว่า "ไร้เท้า" มอบโล่ให้ไปงามๆ ซะเลย
แต่ข้อเสียของการอิงจากลักษณะแบบนี้ ก็คือ ความเป็นดาบสองคมในตัวเอง เพราะชื่อ ใช้ซ้ำไม้ได้
จะตั้งชื่อให้อะไร ต้องคิดหนัก ต้องเอาลักษณะเด่นมาเล่นจริงๆ
และ นกกิ้งโครงขนมันวาว ถึงขั้นได้ชื่อว่า สีสด มันต้องน่าตะลึงสักแค่ไหน ไปชมกันครับ
นกกิ้งโครงขนมันวาว หรือ Glossy starling เป็นสกุลของนกแอฟริกา ที่อยู่ใต้ทะเลทรายซาฮาร่า
เป็นนกที่กินทั้งผลไม้และแมลง
มีอยู่ทั้งหมด 23 สายพันธุ์ด้วยกัน
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
Lamprotornis nitens
Niteo = แวววาว
กิ้งโครงแหลม (Cape starling)
อยู่ทางใต้ บริเวณแหลมของแอฟริกา
Lamprotornis chalybaeus
Chalybs = เหล็กกล้า (สีน้ำเงินเหล็ก)
กิ้งโครงหูน้ำเงินใหญ่ (Greater blue-eared starling)
เป็นสายพันธุ์ที่พบเจอได้ทั่วไปมากๆ ตามป่าแบบ Open woodland
Lamprotornis chloropterus
Chloro = สีเขียว
Pteron = ปีก
กิ้งโครงหูน้ำเงินเล็ก (Lesser blue-eared starling)
Lamprotornis elisabeth
กิ้งโครงหูน้ำเงินมีออมโบ (Miombo blue-eared starling)
Lamprotornis chalcurus
Chalco = ทองแดง
กิ้งโครงหางทองแดง (Bronze-tailed starling)
Lamprotornis iris
Iris = สายรุ้ง
กิ้งโครงมรกต (Emerald starling)
Lamprotornis purpureus
Purpura = สีม่วง
กิ้งโครงสีม่วง (Purple starling)
Lamprotornis purpuroptera
กิ้งโครงรัพเพลส์ (Rüppell's starling)
Lamprotornis caudatus
Cauda = หาง
กิ้งโครงหางยาว (Long-tailed starling)
Lamprotornis acuticaudus
Acutus = แหลม
กิ้งโครงหางแหลม (Sharp-tailed starling)
Lamprotornis albicapillus
Albus = สีขาว
Capillus = ผม
กิ้งโครงมงกุฎขาว (White-crowned starling)
Lamprotornis regius
Rex = กษัตริย์
กิ้งโครงอกทอง, กิ้งโครงกษัตริย์ (Golden-breasted starling, King starling)
Lamprotornis ornatus
Ornatus = การประดับประดา
กิ้งโครงพรินซิพี (Principe starling)
สายพันธุ์นี้ พบที่เกาะพรินซิพี เท่านั้น
Lamprotornis unicolor
Unicolor = สีเดียว
กิ้งโครงเถ้าถ่าน (Ashy starling)
Lamprotornis bicolor
Bicolor = สองสี
กิ้งโครงลายพร้อย (Pied starling)
พบที่โซน แอฟริกาใต้ เลโซโท เอสวาทีนี(สวาซิแลนด์) เท่านั้น
Lamprotornis pulcher
Pulcher = สวยหล่อ
กิ้งโครงท้องเกาลัด (Chestnut-bellied starling)
Lamprotornis superbus
กิ้งโครงเยี่ยมยอด (Superb starling)
สามารถพบเจอได้ในแอฟริกาตะวันออก เท่านั้น
Lamprotornis splendidus
กิ้งโครงแจ่มจรัส (Splendid starling)
Lamprotornis australis
Australis = ทางตอนใต้
กิ้งโครงเบอร์เชลล์ (Burchell's starling)
ชื่อตั้งตาม William John Burchell นักธรรมชาติวิทยาชาวอังกฤษ
Lamprotornis mevesii
กิ้งโครงเมวีส (Meves's starling)
ชื่อตั้งตาม Friederich Wilhelm Meves นักปักษีวิทยาชาวเยอรมนี
Lamprotornis fischeri
กิ้งโครงฟิชเชอร์ (Fischer's starling)
ชื่อตั้งตาม Gustav Fischer นักสำรวจชาวเยอรมนี
พบได้ในบริเวณพุ่มต้นอเคเซีย ในพื้นที่โล่งแห้ง เท่านั้น
Lamprotornis hildebrandti
กิ้งโครงฮิลเดอบรันด์ (Hildebrandt's starling)
ชื่อตั้งตาม Johann Maria Hildebrandt นักสะสมชาวเยอรมนี
เป็นสายพันธุ์ที่ นอกจากจะต้องแย่งที่ทำรังกับ กิ้งโครงหูน้ำเงินใหญ่ (L. chalybaeus) แล้ว
มันยังถูกหลอกวางไข่ปรสิตโดย นกกาเหว่าจุดใหญ่ (Great spotted cuckoo, Clamator glandarius) อีกด้วย
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
Lamprotornis shelleyi
กิ้งโครงเชลลีย์ (Shelley's starling)
ชื่อตั้งตาม George Ernest Shelley นักปักษีวิทยาชาวอังกฤษ
จำนวนสปีชีส์ของสกุลนี้ ในปัจจุบันคือ 23
แต่ก็อาจจะมีการเปลี่ยนแปลงในภายหลัง ตามการพิจารณาโยกย้าย
เนื่องด้วยเกณฑ์ของสกุลนั้นไม่ได้ชัดเจนมากนัก
ตัวอย่างเช่น กรณีของ
Notopholia corusca
Korusso = ใส่หมวกกันน็อค
กิ้งโครงท้องดำ (Black-bellied starling)
ก่อนหน้าเคยมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Lamprotornis corruscus
ก่อนจะถูกย้ายไปตั้งสกุลใหม่ Notopholia ที่มีเพียงสปีชีส์เดียวให้
กิ้งโครงมรกต (L. iris)
ยังเป็นที่ถกเถียง ว่าด้วยลักษณะของมันเอง ควรจะอยู่ใน Coccycolius อีกสกุลหนึ่งที่สร้างใหม่ให้ไปเลยไหม
รวมไปถึงกลุ่มของนกกิ้งโครงสีน้ำตาลทั้ง 5 สปีชีส์
มันก็ไม่ได้มีขนแวววับอะไรเลย
"ควรจะพากลับเข้าสกุล Spreo ตามเดิมไหม"
ก็เป็นสิ่งที่กำลังเกิดข้อถกเถียงกันอยู่