ศูนย์กสิกรรมธรรมชาติภูมิรักษ์เป็นศูนย์ต้นแบบแรกๆที่ทำโคกหนองนามานานกว่า 20 ปี ไม่กี่วันนี้เพิ่งมีคลิปของศูนย์ฯออกมาว่าเกิดปัญหาต้นไม้ใหญ่ล้มจำนวนมากต้องโค่นตัดทิ้ง สาเหตุคือ 1. ขุดคลองไส้ไก่และบ่อน้ำเยอะจนดินชุ่มชื้นตลอดเวลา 2. หน้าดินเป็นดินที่ถมขึ้นมาใหม่ไม่เป็นเนื้อเดียวกับดินในพื้นที่เดิม 3.ปลูกไม้ป่าขนาดสูงใหญ่พันธุ์ที่ไม่เหมาะกับพื้นที่ใกล้น้ำ ทำให้รากต้นไม้ใหญ่ไม่หยั่งลงไปลึกๆในดินเพื่อหาน้ำ หรือแม้แต่ปลูกไม้ผลก็ได้ผลผลิตน้อยเพราะต้นไม้ได้น้ำมากเกินไป

ผมดูคลิปแล้วก็อึ้งไปพักนึง เพราะสาเหตุทั้งหมดมันคือหลักการของโคกหนองนาที่ผมและคนส่วนใหญ่ทำตามๆกันมาเลย คือขุดที่ดินให้เป็นคลองไส้ไก่เพื่อกระจายความชุ่มชื้นแล้วเอาดินมาถมเป็นโคกแล้วก็ปลูกป่า 5 ระดับ ซึ่งเอาจริงๆต้นไม้ในที่ดินผมก็เริ่มเกิดปัญหาการโค่นล้มบ้างแล้ว ตอนแรกนึกว่าเกิดจากเนื้อไม้มันเปราะเพราะอายุน้อยหรือลมแรง แถมนี่กำลังวางแผนจะขุดคลองเพิ่มแล้วปลูกต้นไม้ป่าเหมือนเดิม เพราะต้นไม้มันเติบโตได้เร็วดี

สรุปคือการจะปลูกไม้ป่าต้องเรียนรู้จากธรรมชาติให้มากกว่านี้ การขุดโคกหนองนาอาจเป็นการฝืนธรรมชาติที่ไม่เหมาะกับกันปลูกต้นไม้บางอย่าง ต้นไม้ป่าตามธรรมชาติจะขึ้นได้ดีตามภูเขาและที่สูงที่ไม่มีน้ำขังไม่ใช่ตามแหล่งน้ำ หลักกสิกรรมธรรมชาติของในหลวง ร. 9 ก็ไม่เคยบอกไปจนถึงว่าต้องทำให้เป้นโคกหนองนา แค่บอกว่าให้แบ่งพื้นที่เป็นส่วนๆ โคกหนองนาเป็นสิ่งที่ผู้ปฏิบัติตามนำไปประยุกต์ขึ้นมาใหม่เอง ทำให้ตอนนี้ผมต้องเริ่มวางแผนรื้อปรับปรุงที่ดินแปลงโคกหนองนาของตัวเองใหม่ครับ 555