สมาธิ ยังจำเป็นอยู่ค่ะ    แต่ถ้าจะลงรายละเอียด
ก็คงต้องระบุเฉพาะเจาะจงไปว่าเป็น "สัมมาสมาธิ" ในทางวิปัสสนา (สติปัฏฐาน)   
หรือเป็นสมาธิแบบสมถภาวนา  ซึ่งมันมีเป้าหมายต่างกันค่ะ

ในรุ่นของเราและคนรุ่นก่อนหน้านี้ ได้รับปลูกฝังเรื่องการฝึกสมาธิมาเยอะค่ะ
โดยไม่รู้ว่า การฝึกสมาธิแบบทั่วๆ ไปนั้น ไม่ว่าจะฝึกโยคะ ก็ต้องใช้สมาธิ
ฝึกยิงปืน ก็ต้องใช้สมาธิ ... ฯลฯ   มันเป็นสมาธิที่เน้นไปทางสงบใจ สงบนิ่ง
จดจ่อกับเรื่องใดเรื่องนึง  จดจ่อกับอารมณ์ใดอย่างเดียว  
ซึ่งในทางพุทธเรียกว่า สมถะ  มันมีเป้าหมายเพื่อความสงบของใจ
แต่ไม่ได้พัฒนาให้เกิดปัญญา

สัมมาสมาธิ ในทางพุทธ  ขอสรุปแบบบ้านๆ ก็คือ  สมาธิที่เกิดขึ้น โดยไม่ได้จดจ่อในอารมณ์ใดอย่างเดียว
แต่เป็นจิตใจที่ตั้งมั่นขึ้นมา และพร้อมที่จะรู้ทันสิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับกายและใจ หรือสิ่งที่มากระทบกายและใจ

ซึ่งสัมมาสมาธินี้ ไม่ได้มีไว้เพื่อให้ไปจมกับความสงบ ความสบาย
แต่สัมมาสมาธินั้น  เมื่อจิตใจตั้งมั่น จะมีพลัง มีความมั่นคง มีความ active
ที่จะไปรู้ทันสิ่งกระทบต่างๆ  สิ่งที่เกิดขึ้นกับกายและใจ โดยไม่ไปปรุงแต่งต่อเติม
และจะเอาสัมมาสมาธินี้ไปใช้พัฒนาให้เกิดภาวนามยปัญญา ซึ่งจะพาไปสู่นิพพาน
ขอใช้คำบ้านๆ อธิบายแบบนี้ละกันค่ะ  เพราะรายละเอียดจริงๆ ก็เยอะค่ะ

ซึ่งขั้นตอนเหล่านี้ มันฟังดูแล้วอาจจะสับสนสำหรับคนที่ไม่เข้าใจวิธีฝึก
แต่ถ้าใครฝึกสติปัฏฐานอยู่  ก็คงเข้าใจได้ง่าย เพราะก็ฝึกตามหลักสติปัฏฐานนั่นแหละค่ะ
นั่นคือ การตั้งต้นจากสัมมาสติ จนไปเกิดสัมมาสมาธิ   แล้วพัฒนาไปเกิดปัญญาจากการภาวนา
ถ้าฝึกตามหลักสติปัฏฐาน มันก็จะเกิดสัมมาสมาธิแหละค่ะ

คนรุ่นก่อนๆ  ถูกปลูกฝังไปทาง สมถะ (สมาธิแบบจมดิ่งในความสงบ) มากๆ
คือ เน้นทำสมาธิเพื่อสงบใจ  ซึ่งมันก็เป็นประโยชน์ ทำให้คลายกังวล
ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย  ทำให้มีสมาธิเพื่อไปทำงานทางโลก  ... ฯลฯ  
เรื่องพวกนี้ มีประโยชน์ค่ะ   แต่มันไม่ใช่เป้าหมายปลายทางของพุทธศาสนา

หลายคนเข้าใจผิด รวมทั้งตัวเรา ครอบครัวญาติพี่น้อง เพื่อนๆ  หลายคน
ก็เข้าใจผิดว่า การฝึกเพื่อไปนิพพานทางพุทธ ก็คือ ฝึกนั่งสมาธิ  ให้จมดิ่งในความสงบไปเรื่อยๆ
แล้วมันจะบรรลุนิพพานได้

เป้าหมายของการฝึกตนในทางพุทธ ตามภาษาบ้านๆ คือ  
การพัฒนาให้เกิดปัญญา เพื่อจะไปเข้าถึงสัจธรรม เพื่อปล่อยวาง เพื่อพ้นทุกข์ถาวร...อะไรประมาณนี้

เพราะฉะนั้น  การไปจมนิ่ง หยุดนิ่งที่การทำสมาธิแบบสมถะ หรือเน้นฝึกสมถะเพื่อให้เกิดฤทธิ์
ก็พาให้หลงทาง หรือหยุดแค่ระหว่างทางได้ค่ะ

บางคนเวลาพูดให้ละเอียด ก็จะใช้คำว่า "สัมมาสมาธิ"  ซึ่งมันก็จะผูกโยงกับวิธีการฝึกสติปัฏฐานค่ะ

ส่วนรายละเอียดในการฝึกสติปัฏฐานนั้น จะมีทั้งสมถะและวิปัสสนา ผสมผสาน เชื่อมโยง ส่งผลต่อกัน
เชื่อว่า ผู้ฝึกภาวนาหลายท่านรู้เรื่องพวกนี้ดีค่ะ มันก็จะมีรายละเอียดอะไรมากกว่านี้

แต่ที่เขียนไว้ และคลิปต่างๆ  เราขอแปะไว้ให้สำหรับผู้ที่ยังไม่รู้ละกันค่ะ
เพราะความเข้าใจผิดเรื่องการฝึกสมาธิ การนั่งสมาธิ  เป็นปัญหานึงที่ตัวเราเจอกับตัวเอง
และหลายคนก็ยังเข้าใจผิดเกี่ยวกับการทำสมาธิทางพุทธค่ะ

Meditation ไม่ได้หมายถึง"การฝึกสมาธิ" และผลพวงของความเข้าใจผิดนี้ โดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
https://youtu.be/C2lVNOHP36g

สมถะ กับ วิปัสสนา  โดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ปยุตฺโต)
https://youtu.be/Nsu0TT9z5m4