The Matrix คือภาพยนตร์แนวไซเบอร์พังก์ (เทคโนโลยีก้าวหน้า ทว่าคุณภาพชีวิตต่ำ) ที่ผู้สร้างได้แรงบันดาลใจจากสารพัดช่องทาง
ทั้งแนวคิดทางศาสนาต่าง ๆ, วรรณกรรม, ตำนาน และภาพยนตร์เรื่องอื่น
การยำใหญ่ที่รวมเอาฉากบู๊สไตล์กังฟู (อันฉีกกฎฟิสิกส์) กับข้อคิดเชิงปรัชญาเข้าไปด้วย
ลงตัวอย่างไม่น่าเชื่อ จนขนาดผู้สร้างอย่าง 'ลาน่า & ลิลลี่ วาเชาวสกี้' เอง ยังมิอาจทำซ้ำความสำเร็จแบบเดิมได้อีก
-
-
อย่างไรก็ตาม จักรวาลยำรวมมิตรแห่งนี้ มีความเฉพาะตัวสูง 
จนถึงขั้นคนดูหนัง 3 ภาคแรกจบครบ (ค.ศ. 1999-2003) แบบไม่พึ่งตัวช่วยใด ๆ ก็อาจยังไม่เคยกระจ่างว่า "ตกลงทั้งหมดนั่น คืออีหยัง ?"
จึงขอนำเสนอ ฉบับดัดแปลง, ของสรุปเนื้อหา The Matrix ตามลำดับเวลา, จากเว็บไซต์ต่างประเทศ (looper.com)
ซึ่งผมลงความเห็นว่า อธิบายความเป็นมาเป็นไปทั้งหมดได้ดี 
เนื่องในโอกาสที่ภาค 4 (The Matrix Resurrections) มาเยือน
-
-
-
-
-
-
-
ทุกเรื่องราวย่อมมีจุดเริ่มต้น, สำหรับเดอะ เมทริกซ์คือความโอหังของมนุษย์
มันถูกเล่าครั้งแรกผ่านหัวเรื่อง "Bits and Pieces of Information" อันบรรจุใน The Matrix Comics Vol. 1
ก่อนคอมมิคดังกล่าวจะถูกดัดแปลงสู่ "The Second Renaissance" Part 1 กับ Part 2 
ยุคเรเนซองซ์ที่สอง (ทั้งสองตอน) คือส่วนหนึ่งในแอนิเมชั่นขนาดสั้นหลายตอน 
ซึ่งเผยแพร่ภายใต้ชื่อของ ดิ อนิเมทริกซ์ (The Animatrix)
-
กาลครั้งหนึ่งในอนาคตอันใกล้, มนุษย์ผลิตเอไอ (ปัญญาประดิษฐ์) ที่มีความรู้สึกอย่างแท้จริงสำเร็จ
เริ่มแรกทั่วโลกแฮปปี้กับเหตุการณ์นี้ และตัดสินใจเพิ่มจำนวนพวกมันอีกเป็นกะตั้ก
มนุษยชาติพบชีวิตหรูหรา ง่ายกว่าเก่าก่อน และปล่อยหุ่นยนต์ทำงานกุลีแทน
โลกแทบเปลี่ยนเป็นสวรรค์บนดินสำหรับคน แต่แน่นอนว่าไม่ใช่กับหุ่นยนต์
-
ขณะหุ่นยนต์ตนนึง ซึ่งมีรหัสว่า B1-66ER รับใช้เจ้านายเศรษฐีตามปกติ
เจ้านายดันเปรยๆ ว่าอยากแยกชิ้นส่วนมันทิ้ง, B1-66ER ผู้หวั่นกลัว 'ความตาย' จึงจู่โจมและสังหาร
B1-66ER ถูกไต่สวน, เจ้าตัวแก้ต่างว่า เขาทำเพื่อป้องกันตัว
แต่ศาลของมนุษย์ไม่เห็นหัว, ตัดสินว่าหุ่นกระป๋อง มีความผิด 
มิหนำซ้ำยังสั่งให้เรียกคืน และทุบทำลายผลิตภัณฑ์ จากสายการผลิตเดียวกับมันทั้งหมด
-
โศกนาฏกรรมของ B1-66ER ก่อให้เกิดการประท้วงเรื่องสิทธิเสรีภาพ ของจักรกล 
ที่ลุกลามสู่การจลาจล ซึ่งโดนปราบปรามโดยกองกำลังทหารมนุษย์ อีกหลายหน
-
-
-
ขณะเหล่ารัฐบาลของมนุษย์โลก โฟกัสไปที่การไล่ฆ่าเครื่องจักร
เผ่าพันธุ์หุ่นยนต์ออกแสวงหาพื้นที่เฉพาะ สำหรับพวกตน
และพบมันแถวเมโสโปเตเมีย ซึ่งเป็นดินแดนแห่งพันธสัญญาตามคัมภีร์ทางศาสนา (ไบเบิล)
จักรกลก่อตั้งมหานคร ภายใต้นามกรแสนเรียบง่าย "01"
-
พอเครื่องจักรแยกกันอยู่กับคน, ความสงบสุขชั่วคราวจึงมาเยือน
เผ่าพันธุ์เหล็กกล้าใช้โอกาสนี้ พัฒนาอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี แบบก้าวกระโดด 
เช่น สร้างโฮเวอร์แพ็ด (hoverpads) ต้านแรงโน้มถ่วง ที่ยกพาหนะขนาดใหญ่โตให้ลอยได้
ความก้าวหน้าของเมือง 01 ส่งผลให้หุ่นยนต์ ได้เปรียบดุลการค้า
กลายเป็นผู้ทรงอิทธิพลทางเศรษฐกิจของโลกา เกินหน้าเกินตามนุษยชาติ
-
จักรกลมองว่าอำนาจด้านเศรษฐกิจ อาจนำไปสู่สันติภาพอันยั่งยืน 
จึงเรียกร้องต่อ 'สหประชาชาติ' ให้ยอมรับอธิปไตยของ 01, และบรรจุประเทศหุ่นยนต์ เข้าเป็นส่วนหนึ่งขององค์กร...
เมื่อหุ่นกระป๋อง ร้องขอความเท่าเทียม, คนจึงถึงกาลฉุนขาด
มนุษย์ปฏิเสธข้อเรียกร้องของ 01 แถมส่งอาวุธนิวเคลียร์ชุดใหญ่ไปถล่มเมือง, เพื่อกวาดล้างสิ่งมีชีวิตเทียมให้สิ้นซาก
-
-
-
แม้สิ่งมีชีวิตโลหะบาดเจ็บล้มตายระนาว แต่อาวุธนิวเคลียร์ไม่สามารถสร้างความเสียหายต่อ 01 ได้ถึงระดับที่คนต้องการ
จักรกลตอบโต้ด้วยการเปิดสงคราม, ช่วงเริ่มมนุษย์ถือว่าทำได้ดีพอใช้
แต่การปรับตัวของเครื่องจักรคือไวจัด... เผลอแป๊บเดียวสถานการณ์พลิกกลับ
ทั้งแอฟริกา, ยุโรป, เอเชีย โดนกองทัพคอมพิวเตอร์ครอบครองหมด
-
พอเห็นท่าว่าชัยชนะชักห่างไกล, มนุษยชาติเลยจำใจ แก้เกมแบบมองการณ์ใกล้
พวกเขาใช้วิทยาศาสตร์ (เอาเครื่องบินบรรจุนาโนแมชชีนชนิดพิเศษ โปรยใส่อากาศ) เปลี่ยนท้องฟ้าดาวทั้งดวงให้มืดมิด 
เพื่อที่จักรกลจะสังเคราะห์แสงอาทิตย์ มาเปลี่ยนเป็นพลังงานมิได้
-
แน่นอนว่าทางออกนี้มันสิ้นคิด เพราะพืชและสัตว์ตายเพียบ จนคนขาดแคลนทรัพยากร
แต่เครื่องจักรใช้พลังงานสำรองสู้ต่อไหว แถมพัฒนาหุ่นรุ่นใหม่ ๆ ที่ฆ่ามนุษย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ออกมามากขึ้นเรื่อย ๆ
สุดท้ายพวกหุ่นยนต์ชนะสงคราม, มนุษย์ยอมรับความพ่ายแพ้
-
-
-
แม้กำชัยในสงครามแต่เผ่าพันธุ์โลหะ ยังเหลือปัญหาด้านพลังงานให้แก้ไข
พวกมันวิจัยพบว่าการรวมเทคโลโนยีพลังงานฟิวชั่น เข้ากับไฟฟ้าชีวภาพ (ซึ่งมีอยู่ในร่างกายมนุษย์) ทรงประสิทธิภาพ
จึงสร้างหอคอยสูงเสียดฟ้า สำหรับบรรจุฝักเพาะพันธุ์มนุษย์จำนวนมหาศาล และเก็บเกี่ยวพลังงานชีวะ
-
มนุษย์จะอยู่ในฝักใส่ร่าง กับสารอาหาร
ถูกเสียบปลั๊กเชื่อมต่อกับระบบฉายภาพจำลอง ที่คอยหล่อเลี้ยงจิตใจตลอดเวลา
มีชีวิตท่ามกลางความฝันโดยไม่รู้ตัว เพื่อเป็นแบตเตอรี่ให้จักรกล ตั้งแต่เกิดยันตาย
- 
เครื่องจักรค้นพบอีกว่า ความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ 
ช่วยสนับสนุนการประมวลผล ของเครือข่ายคอมพิวเตอร์ ที่ใช้สร้างภาพจำลองได้ด้วย
แต่ปัญหาคือความคิดเชิงสร้างสรรค์ มันกระตุ้นให้มนุษย์อยากหลุดพ้นการจองจำ และต่อต้านความฝันได้ง่าย
-
การสร้างโลกจอมปลอมให้มนุษย์เยอะแยะอาศัย โดยต้องไม่ริดรอนเสรีมากไป 
และแอบกดขี่คนไว้ เพื่อรักษาระบบระเบียบ... คือโจทย์ยาก
เครื่องจักรจึงออกแบบโปรแกรม "สถาปนิก" มารับมือ
-
สถาปนิกรังสรรค์ "เดอะ เมทริกซ์" เวอร์ชั่นแรก
และมันคือแดนสวรรค์ของแท้, โลกที่สมบูรณ์แบบ ตามแนวคิดของวัฒนธรรมตะวันตก
โปรแกรมเอเจนท์ (Agents) ชุดแรก ถูกเขียนขึ้นเพื่อคอยดูแลเมทริกซ์อย่างเดียว
ณ โลกจำลองแห่งนี้ ไร้ซึ่งความทุกข์ทรมาน หรือความเจ็บปวด... แต่ปรากฏว่าพวกคนปฏิเสธ
-
จะเพราะตามธรรมชาติ มนุษย์อยากเจ็บปวด เพื่อกระตุ้นเตือนเรื่องตนยังมีชีวิตอยู่
หรือพวกเขาเชื่อไม่ลง ว่าแดนสวรรค์สมบูรณ์แบบมีจริง ก็ไม่ทราบ
แต่สถาปนิกลองเขียนเดอะ เมทริกซ์เวอร์ชั่น 2 เป็นขั้วตรงข้าม
คือสร้าง 'นรกบนดิน' ให้คนพำนัก, สัตว์ประหลาด ปีศาจ เพ่นพ่านทั่ว
แต่เวอร์ชั่น 2 ก็ยังล้มเหลว, มนุษย์ไม่ชอบเช่นกัน