ที่มาเขียนเรื่อง " ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน "..นี้นะ  วัตถุประสงค์ที่จะแก้ความเห็นของหลายๆคนที่มักจะพูดเรื่อง
" สุตตมยปัญญา...และ...ภาวนามยปัญญา "  <---แล้วก็จะกล่าวออกมาคล้ายๆ-ไปทำนอง..รู้จำไม่รู้จริง..อะไรในทำนองนี้

- พวกที่เอาพระสูตรมาจำพระสูตรมา...แสดงมาอธิบายนะ... ยังไม่เท่าไร...แค่ได้จำ <---อันนี้..ผิดมหันต์..
- มันจะบรรลุธรรมได้หรือ...กับการที่มาตรึกมาพิจารณาพระสัทธรรมที่ได้เรียนรู้มา.. 
   (ต้องตรวจสอบตามหลักมหาปเทส๔..ด้วย)  ต้องเห็นด้วยตาใน..ในสมาธิ..แสงสว่าง...ซิ <---อันนี้ก็ไม่ใช่ซะที่เดียว

เอ้าฟัง...ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน:  ตามพิจารณาธรรมในแบบนิวรณ์๕  แล้วไปดูที่ผมสรุป

---

https://etipitaka.com/read/thai/10/216/
 ๙. มหาสติปัฏฐานสูตร (๒๒) 
[๒๗๓] ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้ สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ในกุรุชนบท มีนิคมของชาวกุรุ 
ชื่อว่า กัมมา สทัมมะ ณ ที่นั้น พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายว่า 

ดูกรภิกษุ ทั้งหลาย ภิกษุเหล่านั้น ทูลรับพระผู้มีพระภาคว่า พระพุทธเจ้าข้า 
พระผู้มีพระภาค ได้ตรัสพระพุทธภาษิตนี้ว่า 

ดูกรภิกษุ ทั้งหลาย หนทางนี้เป็นที่ไปอันเอก เพื่อความบริสุทธิ์ของเหล่าสัตว์ 👈
เพื่อล่วงความโศกและ ปริเทวะ เพื่อความดับสูญ แห่งทุกข์และโทมนัส 
เพื่อบรรลุธรรมที่ถูกต้อง เพื่อทำให้แจ้งซึ่ง พระนิพพาน 

หนทางนี้ คือ สติปัฏฐาน ๔ ประการ ๔ ประการ เป็นไฉน

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้
- พิจารณาเห็นกายในกายอยู่ มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ กำจัดอภิชฌา และโทมนัสในโลกเสียได้ ๑
- พิจารณาเห็นเวทนาในเวทนาอยู่ มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ กำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสียได้ ๑
- พิจารณาเห็นจิตในจิตอยู่ มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ กำจัดอภิชฌาและ โทมนัสในโลกเสียได้ ๑
- พิจารณาเห็นธรรมในธรรมอยู่ มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ กำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสียได้ ๑ ฯ
.....
...
....

ผมแปลตามศัพท์.. อ่านแล้วส่วนมาจะไม่เข้าใจให้ไปอ่านขอฉบับหลวงได้ที่นี่เลยครับ👉https://etipitaka.com/read/thai/10/223/
หรืออ่านในนี้ก็ได้
👇
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ [๒๙๐] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุพิจารณาเห็นธรรมในธรรมอยู่ อย่างไร เล่า 
ภิกษุ ในธรรมวินัยนี้ พิจารณาเห็นธรรมในธรรม คือนิวรณ์ ๕ ภิกษุพิจารณา เห็นธรรมในธรรมคือ นิวรณ์ ๕ อย่างไรเล่า 
ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เมื่อกามฉันท์ มีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า กาม ฉันท์มีอยู่ ณ ภายในจิตของเรา 
หรือเมื่อ กามฉันท์ไม่มีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า กามฉันท์ ไม่มีอยู่ ณ ภายในจิต ของเรา 

อนึ่ง กามฉันท์ที่ยังไม่เกิดจะเกิดขึ้นด้วยประการใด ย่อมรู้ชัด ประการนั้น ด้วย 
กามฉันท์ที่เกิดขึ้นแล้วจะละเสียได้ด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 
กามฉันท์ที่ละได้แล้วจะไม่เกิดขึ้นต่อไปด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 

อีกอย่างหนึ่ง เมื่อพยาบาทมีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า พยาบาทมีอยู่ ณ ภายในจิตของเรา 
หรือเมื่อพยาบาท ไม่มีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า พยาบาท ไม่มีอยู่ ณ ภายในจิตของเรา 

อนึ่ง พยาบาทที่ยังไม่ เกิดจะเกิดขึ้นด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 
พยาบาทที่เกิดขึ้นแล้วจะละเสียได้ ด้วยประการใด ย่อม รู้ชัดประการนั้นด้วย 
พยาบาทที่ละได้แล้วจะไม่เกิดขึ้นต่อไปด้วยประการ ใด ย่อม รู้ชัดประการนั้นด้วย 

อีกอย่างหนึ่ง เมื่อถีนมิทธะมีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า ถีน มิทธะมีอยู่ ณ ภายในจิตของเรา 
หรือเมื่อถีนมิทธะไม่มีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า ถีนมิทธะ ไม่มีอยู่ ณ ภายในจิตของเรา 

อนึ่ง ถีนมิทธะที่ยังไม่เกิด จะเกิดขึ้นด้วยประการใด ย่อมรู้ชัด ประการนั้นด้วย 
ถีนมิทธะที่เกิดขึ้นแล้ว จะ ละเสียได้ด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 
ถีนมิทธะที่ละได้แล้ว จะไม่ เกิดขึ้นต่อไปด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 

อีกอย่างหนึ่ง เมื่อ อุทธัจจกุกกุจจะมีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า อุทธัจจกุกกุจจะมีอยู่ ณ ภายใน จิตของเรา 
หรือเมื่ออุทธัจจกุกกุจจะไม่มีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า อุทธัจจ กุกกุจจะไม่มีอยู่ ณ ภายในจิต ของเรา 

อนึ่ง อุทธัจจกุกกุจจะที่ยังไม่เกิดจะเกิด ขึ้นด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 
อุทธัจจกุกกุจจะที่เกิดขึ้นแล้ว จะ ละเสียได้ด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 
อุทธัจจ กุกกุจจะที่ละได้แล้ว จะไม่เกิดขึ้นต่อไปด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 

อีกอย่างหนึ่ง เมื่อ วิจิกิจฉามีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า วิจิกิจฉามีอยู่ ณ ภายในจิตของเรา 
หรือเมื่อวิจิกิจฉา ไม่มีอยู่ ณ ภายในจิต ย่อมรู้ชัดว่า วิจิกิจฉาไม่มีอยู่ ณ ภายใน จิตของเรา 

อนึ่ง วิจิกิจฉาที่ยัง ไม่เกิดจะเกิดขึ้นด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้น 
ด้วย วิจิกิจฉาที่เกิดขึ้นแล้ว จะละเสีย ได้ด้วยประการใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 
วิจิกิจฉาที่ละได้แล้ว จะไม่เกิดขึ้นต่อไปด้วยประการ ใด ย่อมรู้ชัดประการนั้นด้วย 

ดังพรรณนามาฉะนี้ ภิกษุย่อมพิจารณาเห็นธรรมในธรรมภายในบ้าง 
พิจารณาเห็น ธรรมในธรรมภายนอกบ้าง 
พิจารณาเห็นธรรมทั้งภายในทั้งภายนอกบ้าง 
พิจารณา เห็นธรรมคือความเกิดขึ้นในธรรมบ้าง 
พิจารณาเห็นธรรมคือความเสื่อมในธรรมบ้าง 
พิจารณา เห็นธรรมคือทั้งความเกิดขึ้นทั้งความเสื่อมในธรรมบ้าง 

ย่อมอยู่ อีกอย่าง หนึ่ง สติของเธอที่ตั้ง มั่นอยู่ว่า ธรรมมีอยู่ ก็เพียงสักว่าความรู้ 
เพียงสักว่าอาศัย ระลึกเท่านั้น เธอเป็นผู้อันตัณหาและ ทิฐิไม่อาศัยอยู่แล้ว 
และไม่ถือมั่นอะไรๆ ในโลก ดูกรภิกษุทั้งหลาย 

อย่างนี้แล ภิกษุชื่อว่า พิจารณาเห็นธรรมในธรรม คือนิวรณ์ ๕ อยู่ ฯ 

จบนีวรณบรรพ

---

สรุป...
1. ผมจะสรุปการปฏิบัติ..ในการเจริญธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐานจาก...ข้อความของพระสูตร..ดังนี้
    1.1 คือเราจะต้องมีความรู้ก่อน...จะต้องมีความรู้เหล่านี้
            - รู้จักนิวรณ์ทั้ง๕...ว่ามันคืออะไร..
            - มันก่อให้เกิด...สังโยชน์อะไร-อย่างไร
            - มันจะเกิดขึ้นมาได้ด้วยเหตุอันใด
            - มันจะดับไปได้อย่างไร
            - จะป้องกันไม่ให้มันเกิดขึ้นมาได้อย่างไร
            - จะต้องรู้จัก...ธรรมภายใน-ภายนอก..ว่าหมายถึงอะไร
               ☝
                จะรู้สิ่งเหล่านี้...ไม่ใช่เรื่องง่ายเลย  ไม่ใช่ไปเห็นเองในสมาธิ... เห็นแล้วก็ไม่รู้ว่าอะไร... จะไปพิจารณาธรรมได้อย่างไร
       1.2 เมื่อมีความรู้แล้ว....ก็ให้สังเกตุเห็น...ธรรมที่ปรากฏในจิตของด้วเอง...  คำว่า " ธรรมทั้งหลาย " ...ก็คือ...เวทนา-สัญญา-สังขาร
             ประกอบไปด้วยนิวรณ์๕...หรือไม่.. ถ้ามีต้องรีบดับมัน.. การดับก็โดยการโยนิโสมนสิการที่ถูกต้อง...
       1.3  ตามพิจารณาข้อธรรมที่ตนได้ฟัง-ได้อ่าน-ได้เล่าเรียนมา...ตามหัวข้อในข้อ 1.1 
               พร้อมตามกำจักมันออกไป,.และป้องกันไม่ให้มันเกิดขึ้น
        1.4 เมื่อเห็นนิวรณ์เหล่านี้มันเกิดขึ้น.,,เห็นมันดับไป  <---การตามเห็นนี้คือ...เห็นการเกิดดัยของธรรม... <---เรียกว่า " ปัญญา "
        1.5 เมื่อเห็นอยู่อย่างนี้... ก็จะเบื่อหน่ายคลายกำหนัด..ในธรรมทั้งหลาย.,เมื่อเบื่อหน่ายก็จะคลายกำหนัด...และหลุดพ้น

2. จะเห็นว่า..." การเจริญธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน "...ไม่ต้องท่องคำภาวนาใดๆ 
    ไม่ต้องกำหนดลมและการเคลื่อนไหวใดๆ(นั่นมันกายคตาสติ)
    แต่มีสติในการพิจารณาในธรรมที่ปรากฏต่อใจ...อันเป็นนิวรณ์ทั้ง๕..นี้  พร้อมกับสุตตะที่ตนทรงจำไว้,..
    การทบทวบพิจารณาธรรมที่ตนทรงจำไว้...จะเป็นเหตุให้บรรลุธรรมได้เลย..ตามอาการของโพชฌงค์ 7  คือ...

   ดูกรภิกษุทั้งหลาย อีกประการหนึ่ง
   - พระศาสดาหรือเพื่อนสพรหมจารีผู้อยู่ในฐานะครูบางรูป ก็ไม่ได้แสดงธรรมแก่ภิกษุ
  - ภิกษุก็ไม่ได้แสดงธรรมเท่าที่ได้สดับ ได้ศึกษาเล่าเรียนมาแก่ชนเหล่าอื่นโดยพิสดาร 
   - แม้ภิกษุก็ไม่ได้ทำการสาธยายธรรมเท่าที่ได้สดับ ได้ศึกษาเล่าเรียนมาโดยพิสดาร 
ก็แต่ว่า
ภิกษุย่อมตรึกตรองใคร่ครวญธรรมเท่าที่ได้สดับ ได้ศึกษาเล่าเรียนมาด้วยใจ 👈..สติ+ธรรมวิจย+วิริย..สัมโพชฌงค์ 
เธอย่อมเข้าใจอรรถ เข้าใจธรรมในธรรมนั้น ตามที่ภิกษุตรึกตรองใคร่ครวญธรรมตามที่ได้สดับ ได้ศึกษาเล่าเรียนมาด้วยใจ 

เมื่อเธอเข้าใจอรรถ เข้าใจธรรมย่อมเกิดปราโมทย์  👈..ปีติสัมโพชฌงค์ 
เมื่อเกิดปราโมทย์แล้วย่อมเกิดปีติ  👈..ปีติสัมโพชฌงค์ 
เมื่อมีใจเกิดปีติ กายย่อมสงบ 👈..ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์
ผู้มีกายสงบแล้วย่อมได้เสวยสุข 
เมื่อมีสุขจิตย่อมตั้งมั่น 👈..สม่ธิสัมโพชฌงค์  (ตามด้วย..อุเบกขาสัมโพชฌงค์)...ครบองค์ตรัสรูพอดี..พร้อมบรรลุธรรม

ดูกรภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นเหตุแห่งวิมุตติข้อที่ ๔ 👉 https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=22&A=461&Z=514

3. ให้ไปดูตอนท้ายของ..อานาปาณสติ..กายคตาสติ - เวทนานุปัสสนา - จิตตานุปัสสนา... ตอนท้ายจะกล่าวว่า
    จะต้องเห็น " ธรรม..ที่เกิดขึ้น..และเสื่อมไป "...ปัญญาจึงจะเกิดได้  ความเบื่อหลายคลายกำหนัดจึงจะเกิดขึ้นได้

    และ... จะเห็นได้...รู้ได้,..จะต้องรู้พระสัทธรรมที่ถูกต้อง " เท่านั้น "....ครับ
 
4. นี่คือ.,.พระสูตรที่..ไม่ให้นิวรณ์เกิดขึ้น..เมื่อเกิดขึ้นแล้วก็ทำให้ดับไป...ดูหลักการตามนี้เลย...ครับ
    แสดงไว้ที่....ความคิดเห็นที่ 24...ครับ👉👉https://ppantip.com/topic/41105554/comment24