พระนครสาวัตถี.
ครั้งนั้นแล ท่านพระอานนท์เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ
ถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาคแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้ว
ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
ความดับเรียกว่านิโรธ ความดับแห่งธรรมเหล่าไหนแล
เรียกว่า นิโรธ. พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
ดูกรอานนท์
รูปแลเป็นของไม่เที่ยง
อันปัจจัยปรุงแต่ง อาศัยปัจจัยเกิดขึ้น มีความสิ้นไปเป็นธรรมดา
มีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา มีความคลายไปเป็นธรรมดา
มีความดับไปเป็นธรรมดา ความดับแห่งรูปนั้น เรียกว่านิโรธ.
เวทนาไม่เที่ยง ฯลฯ
สัญญาไม่เที่ยง ฯลฯ
สังขารไม่เที่ยง ฯลฯ
วิญญาณไม่เที่ยง
อันปัจจัยปรุงแต่งอาศัยปัจจัยเกิดขึ้นมีความสิ้นไปเป็นธรรมดา
มีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา มีความคลายไปเป็นธรรมดา
มีความดับไปเป็นธรรมดา ความดับแห่งวิญญาณนั้น เรียกว่านิโรธ.
ดูกรอานนท์ ความดับแห่งธรรมเหล่านี้แล เรียกว่านิโรธ.
(ภาษาไทย) ขนธ. สํ. ๑๗/๒๐-๒๔/๓๙-๔๘.
สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์ สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้นเป็นอนัตตา ดับหมดเรียกว่านิโรธ
นิโรธ จะไม่มีอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
แต่สำนักวิปัสสนา และ เถรวาทสายพม่า ก็เอา คำอาจาริยวาทมา นิกายเซน นิกายมหายาน มาปนใน
อภิธรรม
ว่าสิ่งใดเป็นนิจจัง สิ่งนั้นเป็นสุข
สิ่งใดเป็นสุข สิ่งนั้นเป็นอนัตตา
ซึ่งไม่มีในชั้นพระพุทธวจนะ เถรวาทดั้งเดิม
สำนักวิปัสสนาจะสอนว่า สิ่งใดเป็นสุขสิ่งนั้นเป็นอนัตตา
ครั้งนั้นแล ท่านพระอานนท์เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ
ถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาคแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้ว
ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
ความดับเรียกว่านิโรธ ความดับแห่งธรรมเหล่าไหนแล
เรียกว่า นิโรธ. พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
ดูกรอานนท์
รูปแลเป็นของไม่เที่ยง
อันปัจจัยปรุงแต่ง อาศัยปัจจัยเกิดขึ้น มีความสิ้นไปเป็นธรรมดา
มีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา มีความคลายไปเป็นธรรมดา
มีความดับไปเป็นธรรมดา ความดับแห่งรูปนั้น เรียกว่านิโรธ.
เวทนาไม่เที่ยง ฯลฯ
สัญญาไม่เที่ยง ฯลฯ
สังขารไม่เที่ยง ฯลฯ
วิญญาณไม่เที่ยง
อันปัจจัยปรุงแต่งอาศัยปัจจัยเกิดขึ้นมีความสิ้นไปเป็นธรรมดา
มีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา มีความคลายไปเป็นธรรมดา
มีความดับไปเป็นธรรมดา ความดับแห่งวิญญาณนั้น เรียกว่านิโรธ.
ดูกรอานนท์ ความดับแห่งธรรมเหล่านี้แล เรียกว่านิโรธ.
(ภาษาไทย) ขนธ. สํ. ๑๗/๒๐-๒๔/๓๙-๔๘.
สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์ สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้นเป็นอนัตตา ดับหมดเรียกว่านิโรธ
นิโรธ จะไม่มีอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
แต่สำนักวิปัสสนา และ เถรวาทสายพม่า ก็เอา คำอาจาริยวาทมา นิกายเซน นิกายมหายาน มาปนใน
อภิธรรม
ว่าสิ่งใดเป็นนิจจัง สิ่งนั้นเป็นสุข
สิ่งใดเป็นสุข สิ่งนั้นเป็นอนัตตา
ซึ่งไม่มีในชั้นพระพุทธวจนะ เถรวาทดั้งเดิม