บรรดาเทพเจ้าในฮินดู มีพระอิศวรผู้สูงสุดเท่านั้นที่ไม่มีชื่ออยู่ในจักรวาลศาสนาพุทธ เพราะอะไร เพราะพระอิศวรเป็นสิ่งที่ฮินดูโบราณนับถือ ลักษณะคล้ายการนับถือภูตผีของคนสมัยโบราณที่มีการบูชายัญ

ต่อมาจึงถูกยกระดับให้เป็นเทพเจ้าโดยอ้างอิงความเชื่อ ความศรัทธาของชาวพุทธและความเชื่ออื่น ๆ โดยยกให้อิศวรเป็นผู้อยู่สูงสุด

พระพรหม คือ พรหมในพรหมภูมิ
พระอินทร์ คือ ท้าวสักกะผู้ครองสวรรค์ดาวดึงส์
พระนารายณ์ คือ พระโพธิสัตว์ที่ผู้คนเคารพนับถือบูชา
เจ้าแม่ต่าง ๆ คือ มหาอุบาสิกาที่มีชื่อเสียงในแต่ละยุคสมัย
แม้กระทั่งมหาภารตะยุทธ กับ รามเกียรติ์ ก็เป็นเรื่องเล่าอันโด่งดังของชาวพุทธมาก่อน

แต่เพราะความเลือนหายของพระธรรมซึ่งเป็นเรื่องปกติในโลกนี้ สิ่งที่ผู้คนเล่าต่อมาจึงเหลือเพียงเรื่องเล่าที่ถูกดัดแปลงไปหลายต่อหลายครั้ง จนกลายเป็นเรื่องเล่าของศาสนาอื่น ๆ ไป ส่วนพระภิกษุก็ต้องทำหน้าที่รักษาพระธรรมมากกว่าจะไปตามรักษาตำนาน เรื่องเล่าเหล่านี้จึงขาดตอน หาที่มาที่ไปไม่ได้ และกลายเป็นของศาสนาอื่นโดยสมบูรณ์

ตัวละครหลายตัวมีอยู่จริง แต่เรื่องราวมันไม่จริง และมันมีช่องโหว่เยอะมากที่ใครจะนำไปทำอะไรก็ได้ เพราะไม่ได้ประกอบด้วยหลักธรรมอะไรให้พิจารณา

ดูอย่างพระถังซำจั๋งไปอัญเชิญพระไตรปิฎก แต่ผู้คนจำได้แต่เรื่องไซอิ๋ว และเดี๋ยวนี้มันกลายเป็นนิยายไปโดยสมบูรณ์ มีการแต่งเรื่องราวเพิ่มเติมจนหลักธรรมที่สอดแทรกก็ไม่จำเป็นแล้ว

ทั้งหมดนี้ผมอ่านมาจากข้อมูลการวิจัยของนักวิชาการที่ศึกษาศาสนาและความเชื่อต่าง ๆ จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ มีเรื่องให้น่าประหลาดใจมากมายเพราะดูเหมือนว่าเนื้อหาที่คล้าย ๆ กันของแต่ละศาสนา มักจะมีที่มาจากที่เดียวกันหมดเลย