ดวงใจ หทัยกาญจน์ เกิดเมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ.2496 ที่โรงพยาบาลวชิระ ชื่อเล่น "อี๊ด" พื้นเพเป็นคนกรุงเทพฯ อาศัยอยู่ละแวกอนุเสาวรีย์ชัยสมรภูมิ มีชื่อเกิดว่า "ดวงใจ แซ่จู" แต่เปลี่ยนเป็น "ดวงใจ บันธยามาศ" ในภายหลังเนื่องจากพี่ชายคนโตต้องการสอบเข้าทหาร แต่นามสกุลเดิมไม่สามารถเข้าได้จึงจำเป็นต้องทำการเปลี่ยนนามสกุลใหม่ ทว่ามีเพียงบิดาและมารดาเท่านั้นที่ยังคงนามสกุลแซ่จูไว้ มีพี่น้องจำนวน 10 คน บุตรชาย 5 คน บุตรสาว 5 คน โดยคุณอี๊ดเป็นบุตรคนที่ 5 จากจำนวนพี่น้องทั้งหมด บิดาประกอบอาชีพเป็นช่างพิมพ์อยู่ที่โรงพิมพ์นิยมกิจ ส่วนมารดาประกอบอาชีพเป็นแม่บ้าน จบการศึกษาระดับป.1-ป.4 ที่โรงเรียนเบญจมบพิตร จากนั้นจึงย้ายไปศึกษาระดับป.5-ป.7 ที่โรงเรียนพิบูญอุปถัมภ์ และจบการศึกษาระดับมศ.3 ที่โรงเรียนสมาคมโรงเรียนราษฎร์

วงการบันเทิงกับตัวของคุณอี๊ดนับว่าเป็นอะไรที่ห่างไกลกันมากนัก จนแม้แต่ตัวเธอยังเคยเอ่ยปากออกมาว่า "ไม่เคยชอบ" แท้จริงแล้วความฝันของเธอคือการเป็นแม่ชี เป็นครู หรือเป็นพยาบาล

ทว่าชะตามนุษย์ย่อมมีสิ่งให้เรา ๆ ต้องอัศจรรย์ใจอยู่เสมอ หลังจากที่คุณอี๊ดจบการศึกษาแต่ก็ไม่รู้จะเดินไปทางไหน พอดีกับที่เพื่อนของพี่สาวชักชวนเธอไปเยี่ยมบ้านของ "คุณนงลักษณ์ โรจนพรรณ" นักร้อง และนักแสดงประจำช่อง 4 บางขุนพรหม เมื่อคุณแต๋วพบกับคุณอี๊ดก็ถูกใจในหน้าตาความสะสวยของเธอเป็นอย่างมาก จึงเข้ามาทาบทามให้คุณอี๊ดแสดงละครโทรทัศน์เรื่อง "ยอดมวยไทย" ในบทของน้องสาวนางเอก ซึ่งตอนนี้ยังหาตัวแสดงไม่ได้ คุณอี๊ดขอทางคุณแต๋วไปคุยกับทางครอบครัวเสียก่อน แต่ทางครอบครัวก็ไม่ขัดอะไร รู้ดังนั้นคุณแต๋วจึงบอกให้ 2 วันถัดมา ให้คุณอี๊ดมาที่บ้านของตนแล้วเธอจะพาคุณอี๊ดไปส่งยังกองถ่าย จุดเริ่มต้นในวงการการแสดงของนางสาวดวงใจจึงเริ่มต้นขึ้นนับตั้งแต่บัดนั้น

การถ่ายทำหนังทีวี (คำเรียกยุคนั้น) ของคุณอี๊ดเป็นไปอย่างไม่ติดขัดอะไรมากนัก ผู้หลักผู้ใหญ่บอกให้เธอทำอะไรเธอก็ทำตามนั้น ไม่ตื่นเต้นกระตูมกระตาม แม้บทบาทของตัวละครจะแก่นแก้ว ซึ่งขัดกับบุคลิกเรียบร้อยของตัวเธอเอง คุณอี๊ดนำท่าทางของคุณกนกวรรณ ด่านอุดมในบทสาวแก่นมาเป็นแบบอย่างเพื่อใช้ในการแสดงครั้งนี้ หลังจบงานคุณอี๊ดได้รับค่าตอบแทนเป็นจำนวนเงิน 300 บาท ถึงจะดูน้อยนิด ไม่คุ้มแรงเหนื่อย แต่ทว่าหากย้อนกลับไปเมื่อปี พ.ศ. 2513 นับว่าเป็นจำนวนเงินที่มากทีเดียว

หลังประเดิมผลงานลงจอแก้วไปไม่นาน พ.ศ.2514 ทางคุณวิเชียร วีระโชติ ผู้อำนวยการสร้างภาพยนตร์อินทรีทองกำลังวางแผนสร้างภาพยนตร์แนวเพลงเรื่อง "ทุ่งเศรษฐี" เห็นการแสดงเรื่องยอดมวยไทยของเธอจากหนังทีวีพอดิบพอดี จึงได้ติดต่อคุณอี๊ดเพื่อทาบทามให้เธอแสดงภาพยนตร์เรื่องนี้ในบทน้องสาวขอบคุณเพชรา เนื่องเพราะผู้สร้างมีความรู้สึกว่าคุณอี๊ดมีในหน้าคล้ายคลึงกับคุณเพชราผู้เป็นนางเอกของเรื่อง การประเดิมจอเงินเรื่องแรกของเธอนี้นับว่าเป็นการสร้างชื่อเสียงให้แก่คุณอี๊ดอย่างมาก 

คุณอี๊ดมีผลงานทั้งทางจอเงินและจอแก้วควบคู่กันไป โดยทางจอแก้วคุณอี๊ดมักจะได้รับบทนำหรือนางเอกร่วมกับคุณนิรุตติ์ ศิริจรรยา ผลงานละครที่โด่งดัง อาทิ เรื่องผู้กองยอดรักคู่กับคุณนิรุตต์ และเรื่องฉุยฉาย

ส่วนทางจอเงินบทบาทที่ได้รับมักเป็นบทรอง โดยมีภาพยนตร์ที่เธอแสดงบทนางเอกไม่มากนัก ผลงานการแสดงบทนางเอกเรื่องแรกของเธอคือภาพยนตร์เรื่อง "สองฝั่งโขง" ซึ่งเป็นผลงานร่วมทุนระหว่างไทย-ลาว โดยตัวคุณอี๊ดรับบทเป็นสาวชาวลาว แม้ยุคนั้นการลงมาแสดงจอแก้วจะถือว่าเป็นการตกลงของดารานักแสดง แต่สำหรับคุณอี๊ดนี่ถือเป็นเรื่องที่แปลกใหม่และท้าทายความสามารถของเธอ

แต่ผลงานการแสดงที่พาให้คุณอี๊ดได้รับรางวัลอันทรงเกียรติระดับเอเชียคงต้องยกให้กับภาพยนตร์เรื่อง "รักริษยา" ของคุณเล็ก ภัทราวดี ภาพยนตร์ในปี พ.ศ.2522 ที่ส่งให้คุณอี๊ดเข้าคว้ารางวัลนักแสดงประกอบหญิงยอดเยี่ยมจากงานมหกรรมภาพยนตร์เอเชีย-แปซิฟิก ประจำนั้นไปครอบครองได้สำเร็จ นับเป็นผลงานอันน่าภาคภูมิในชีวิตการเป็นนักแสดงของเธอ ในปัจจุบันรางวัลดังกล่าวคุณอี๊ดได้ส่งมอบให้แก่หอภาพยนตร์แห่งชาติเพื่อรักษาดูแลสืบไป 

ด้านชีวิตส่วนตัวคุณอี๊ดจัดเป็นนักแสดงสาวความประพฤติเรียบร้อย นิสัยดี ส่งผลให้เธอมีเพื่อนรัก รุ่นพี่ และรุ่นน้องในวงการมากมายที่คบหากันมาจวบจนปัจจุบัน ทั้งคุณพิศมัย วิไลศักดิ์ และคุณอรสา พรหมประทาน ฯลฯ แต่ที่ดูเหมือนว่าจะเป็นเพื่อนรักเพื่อนสนิทกับเธอมากที่สุดคงไม่พ้นคุณทัศวรรณ เสนีย์วงศ์ 

อีกทั้งเธอยังนับเป็นนักแสดงหญิงน้อยคนที่กล้าเปิดเผยถึงข่าวคราวการแต่งงานของตนเองในยุคสมัยที่ดารานักแสดงยังต้องคอยปกปิดเรื่องความรักส่วนตัวเพื่อไม่ให้กระทบกับความนิยมและงานแสดง โดยที่เธอมีบุตรชาย 2 คน นอกจากนี้คุณอี๊ดยังเคยอุ้มบุญบุตรสาวให้กับน้องสะใภ้ตอนอายุ 40 ปี ซึ่งความคิดการอุ้มบุญในครั้งนี้มีจุดเริ่มต้นมาจากการที่เธอดูละครโทรทัศน์เรื่องอุ้มบุญ ทางช่อง 7 สี

แม้เธอจะเคยเอ่ยปากว่าไม่เคยชอบวงการบันเทิง น่าแปลกที่แม้คุณอี๊ดจะเคยปรารถไว้ว่าจะออกจากวงการบันเทิงพร้อมเตรียมทิ้งเสื้อผ้าเครื่องแต่งตัว แต่สุดท้ายเธอก็กลับไม่เคยทำได้อย่างที่เคยพูดไว้แม้แต่สักครั้งเดียว คุณอี๊ดตั้งใจเช่นนี้อยู่ถึง 3 ครั้ง แต่กลับไม่เคยทำสำเร็จเลยสักครั้ง จนตอนนี้คุณอี๊ดละทิ้งความคิดที่จะออกจากวงการบันเทิงไปเป็นที่เรียบร้อย และหลายท่านอาจจะไม่ทราบว่าแท้จริงคุณอี๊ดและครอบครัวอาศัยอยู่ที่จังหวัดเชียงใหม่มากว่า 20 ปี ทว่าเมื่อมีงานแสดงคุณอี๊ดจะนั่งเครื่องบินเดินทาง และอาศัยอยู่ที่บ้านในกรุงเทพฯ ในช่วงระยะเวลานึงเป็นเช่นนี้มาเป็นเวลาหลายปีแล้ว

สำหรับคุณอี๊ดการที่จะทุกข์หรือจะสุขมันอยู่ที่ใจ ยิ่งมีอายุมาก เธอก็ยิ่งที่จะไม่เรียกร้องจากลูก ๆ และสามี ทำตนให้เป็นคนมีอายุที่สามารถใช้ชีวิตเองได้ อีกสิ่งสำคัญคือการมีใจให้อภัย เมื่อก่อนเคยมีใจให้อภัยมากเท่าใด ยิ่งมีอายุมากใจส่วนการให้อภัยก็ควรจะมีให้มากยิ่งขึ้น อีกทั้งพร้อมยินดีกระทำตนเป็นน้ำเย็นคอยชะโลมคนที่อยู่ใกล้ให้ร่มเย็น เพียงเท่านี้ชีวิตก็มีความสุข

ด้วยรักเป็นอย่างยิ่ง.

สวัสดี.