ไพโรจน์ สังวริบุตร เกิดเมื่อวัที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2496 ชื่อเล่นว่า  "เอ๋"  เป็นบุตรชายของนายคารม สังวริบุตร และนางพรพรรณ วรรณมาตย์ มีศักดิ์เป็นน้องชายของคุณจีราภา ปัญจศิลป์ คุณแม่และพี่สาวของคุณเอ๋มีชื่อเสียงเป็นถึงดาวของละครวิทยุแก้วฟ้า อีกทั้งเขายังมีศักดิ์เป็นหลานอาคุณไพรัช สังวริบุตร ผู้บริหารดาราวิดีโอ มีคุณปู่ชื่อท่านคุ้ม สังวริบุตร 

ด้านการศึกษาจบการศึกษาชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึง 2 จากโรงเรียนอำนวยศิลป์ ในช่วงที่ยังเป็นโรงเรียนชายล้วน จากนั้นจึงได้ศึกษาต่อที่โรงเรียนสารสิทธิ์วิทยาลัย ก่อนที่จะเข้าศึกษาที่โรงเรียนช่างกลจิธาสวัสดิ์ และวิทยาลัยเทคนิค กรุงเทพฯ ตามลำดับ สำเร็จการศึกษาในระดับอุดมศึกษาระดับปริญญาจากคณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกริก

คุณเอ๋มีเลือดแห่งความเป็นศิลปินอยู่อย่างเต็มเปี่ยม รอบตัวของคุณเอ๋รายล้อมไปด้วยผู้คนในถนนสายบันเทิง ทางคุณแม่เป็นนักแสดงสาวชื่อดังจากภาพยนตร์เรื่องรอยไถ หลังจากนั้นท่านทั้งสองจึงผันมาทำงานเป็นนักพากย์ภาพยนตร์ ในยุคที่ภาพยนตร์ซาวด์ออนฟิล์มยังไม่แพร่หลายนัก จึงทำให้ชีวิตในช่วงวัยเด็กของคุณเอ๋คลุกคลีอยู่กับการทำงานในห้องพากย์เสียง เขาใช้ชีวิตและทำกิจวัตรหลายอย่างอยู่ที่นั้น และในขณะนั้นเองดูเหมือนว่าความเป็นศิลปินก็ได้ค่อยๆ ซึมซับเข้าสู่จิตวิญญาณของชายคนนี้

เมื่อเติบโตย่างเข้าสู่วัยหนุ่ม หลังจากที่คุณเอ๋ได้สำเร็จการศึกษาจากวิทยาลัเทคนิค กรุงเทพฯ   "คุณมารี เกตุเลขา"  จากทางช่อง 7 ได้เข้ามาติดต่อทางพ่อคารมว่าทาง   "คุณเปี๊ยก โปสเตอร์"  ต้องการจะแคสคุณเอ๋เพื่อสำหรับเฟ้นหาพระเอกในภาพยนตร์เรื่องใหม่ หลังจากที่คุณเอ๋ได้รับรู้เรื่องดังกล่าวทำให้เขาคิดที่จะไม่ไปแคสตามที่คุณเปี๊ยกได้ขอไว้ เนื่องจากการที่ได้คลุกคลีในวงการบันเทิงมานาน ทำให้เขารู้เห็นถึงความเป็นไป และขนบในวงการ 

ยุคสมัยนั้นรูปลักษณ์ของ  "พระเอก"  เปรียบได้กับ  "ชายชาตรี"  ในยุคไทยโบราณ รูปร่างของพระเอกจะต้องคมสัน บึกบึน สูงใหญ่ น่าเกรงขามในแบบฉบับของชายชาตรี

ด้วยรูปลักษณ์และขนบธรรมเนียมของพระเอกในยุคนั้นได้ขัดกับรูปร่างของคุณเอ๋ที่มีลักษณะสูง ผอม สะโอดสะองซึ่งเป็นรูปลักษณ์ของชายสมัยใหม่ ทำให้เขาคิดที่จะไม่ไปแคสตามคำขอ เพราะคิดว่าหากตนไปแคสคงไม่ผ่านการคัดเลือก และคงได้แค่เพียงฝากเบอร์โทรไว้สำหรับการติดต่อกลับเท่านั้น ดั่งเช่นที่คุณเอ๋ได้เคยพบเห็นอยู่เป็นประจำ แต่ทางคุณพ่อคารมกลับต้องการให้คุณเอ๋ไปแคสตามที่คุณเปี๊ยกได้ขอร้องไว้ เนื่องจากเห็นว่าเป็นความต้องการของผู้ใหญ่ในวงการที่มีต่อเด็กหนุ่ม หากไม่ไปจะเป็นการเสียมารยาท คุณเอ๋จึงไปแคสตามคำขอของคุณพ่อ

แม้จะเป็นการไปแคสติ้ง แต่ทางคุณเอ๋กลับไม่ได้จริงจังมากนัก คุณเอ๋ไปแคสตัวละครด้วยรูปลักษณ์และการแต่งตัวแบบลวกๆ ผมเผ้ายาวรุงรัง เสื้อผ้าเรียบง่ายไม่เป็นพิธีการ เมื่อไปถึงออฟฟิศ แถวบางไผ่ ย่านฝั่งธนบุรี ซึ่งเป็นสถานที่แคส คุณเอ๋เข้าไปแคสด้วยท่าทางที่สบายๆ ไม่แสดงท่าทีสนใจหรือคาดหวังกับบทบาท จนในที่สุดทางผู้ใหญ่จึงตัดสินใจเลือกคุณเอ๋ให้รับเล่นบทบาทนี้

บทบาทที่คุณเอ๋ได้รับเลือกคือบทบาทที่ถือเป็นผลงานสร้างชื่อ และยังเป็นผลงานการแจ้งเกิดในวงการบันเทิงอย่างเต็มตัว นั่นคือบทบาทของ  "ตั้ม"  ในภาพยนตร์แนววัยรุ่นเรื่อง  "วัยอลวน"  ประกบคู่กับนางเอกหน้าใหม่วัย 16 ปี อย่าง  "คุณลลา สุลาวัลย์" ในบทของ  "โอ๋"  กับบทบาทสาววัยรุ่น

สาเหตุที่คุณเอ๋ได้รับเลือกให้รับบทเป็นตั้ม นั่นก็เพราะว่าด้วยภาพยนตร์เรื่องนี้มาจากชีวิตจริงของผู้ขียนบท  ภาพยนตร์วัยอลวน  "คุณบุญญรักษ์ นิลวงศ์"  ผู้ซึ่งมีศักดิ์เป็นหลานเขยของคุณเปี๊ยก คุณเปี๊ยกได้เล็งเห็นถึงคาแรคเตอร์ของคุณเอ๋และบุญญรักษ์ที่มีความคล้ายคลึงกัน เรื่องราวแสบซ่าชวนฮาระหว่างตั้มและพ่อตาคือเรื่องราวจากชีวิตจริงของคุณบุญญรักษ์ อีกทั้งตัวละครโอ๋ก็คือภรรยาในชีวิตจริงของคุณบุญญรักษ์นั่นเอง

ทว่าแม้จะเป็นผลงานภาพยนตร์เรื่องแรก แต่ด้วยพื้นฐานการแสดงในช่วงที่คุณเอ๋แสดงละครจักรๆ วงศ์ให้กับทางดาราวิดีโอ อย่างเช่นเรื่อง  "โกมินทร์กุมาร"  ในบทโกมินทร์กุมารวัยผู้ใหญ่ จึงทำให้การแสดงภาพยนตร์เรื่องนี้ของเขาออกมาอย่างไม่ประดักประเดิกนัก

เมื่อมีการโปรโมทออกไปก็ได้มีเสียงวิพากษ์วิจารณ์ถึงการนำคุณเอ๋มารับบทเป็นพระเอกของเรื่อง เนื่องด้วยรูปลักษณ์ที่ไม่บึกบึน ล่ำสันแบบชายชาตรียุคโบราณ อีกทั้งเพราะลักษณะผิวพรรณที่ดำคล้ำ แต่คุณเปี๊ยกก็ยังคงยืนยันว่าตนนั้นได้เลือกพระเอกที่เหมาะสมแล้ว

หลังภาพยนตร์เรื่องวัยอลวนออกฉายก็ได้เกิดกระแสการตอบรับเป็นปรากฏการณ์อย่างท่วมถ้น ลบคำวิพากษ์วิจารณ์ที่ประชาชนเคยมีต่อภาพยรตร์ได้จนหมด รายได้ของวัยอลวนสูงถึงขนาดที่สามารถทำลายสถิติภาพยนตร์เรื่อง  "มนต์รักลูกทุ่ง"  ที่เคยทำไว้สูงกว่า 7 ล้านบาท ในปี พ.ศ. 2513 หรือเมื่อ 6 ปีก่อนลงได้ เพลงประกอบภาพยนตร์อย่างเพลง  "สุขาอยู่หนใด"  กลายเป็นเพลงฮิตติดตลาดสำหรับวัยรุ่นในยุคนั้น อีกทั้งจากความโด่งดังของวัยอลวน ส่งให้ชื่อสองนักแสดงหน้าใหม่ที่ไม่โด่งดังเป็นที่รู้จักแก่ผู้คนได้แจ้งเกิดในวงการอย่างสง่างาม และทำให้ทั้งคู่กลายเป็นอีกหนึ่งคู่ขวัญที่ผู้คนจดจำ

จากความโด่งดังของวัยอลวนทำให้ในปีต่อมา พ.ศ. 2520 ทางผู้สร้างได้ส่งภาพยนตร์เรื่อง  "รักอุตลุด"  ซึ่งเป็นภาพยนตร์ภาคต่อของวัยอลวนโดยใช้ตัวละครและพื้นเรื่องเดิมเพื่อเป็นการสานต่อความสำเร็จของวัยอลวนในปีก่อน

 

ถึงกระนั้นแม้ชื่อเสียงของคุณเอ๋จะโด่งดังเป็นอย่างมาก จนทำให้ผู้สร้างมากหน้าหลายตาติดต่อมาเพื่อให้เขารับงานแสดง แต่เพราะเนื่องด้วยคุณเอ๋มีชีวิตที่คลุกคลีอยู่ในวงการตั้งแต่วัยเยาว์ ทำให้เขาเห็นถึงความเป็นไปและมีมุมมองต่อวงการแตกต่างไปจากนักแสดงคนอื่นๆ 

คุณเอ๋มีความคิดว่าความสำเร็จของภาพยนตร์วัยอลวนและรักอุตลุดมิได้เกิดจากตัวเขาเท่านั้น แต่ความสำเร็จที่เกิดขึ้นต่อวัยอลวนจนส่งต่อให้มีรักอุตลุดออกมานั้นคือความแน่วแน่และกล้าหาญของคุณเปี๊ยก โปสเตอร์

เขามีความคิดว่าตนนั้นมิใช่พระเอกที่หล่อเหลาจนหญิงสาวต้องสยบ เพราะฉะนั้นเขาจึงจะอยู่ในวงการนี้อย่างสง่าผ่าเผยด้วยผลงาน 

คุณเอ๋เป็นนักแสดงคนแรกๆ ที่ขอดูบทภาพยนตร์เพื่อดูถึงความเหมาะสมว่าเขานั้นควรจะรับเล่นภาพยนตร์เรื่องเหล่านี้หรือไม่ และเขาคนนี้ก็ยังเป็นนักแสดงคนแรกๆ เช่นกันที่ใช้ระบบผู้จัดการให้คอยดูแลเรื่องงานและผลประโยชน์ โดยให้นักหนังสือ พิมพ์ท่านหนึ่งมาเป็นผู้จัดการ แต่สุดท้ายระบบผู้จัดการกลับต้องยกเลิกไป เพราะถูกค่อนแคะโจมตี

ด้วยยุคสมัยที่ขนบความเป็นผู้ใหญ่ผู้น้อยยังเข้มข้นทำให้คุณเอ๋เป็นนักแสดงอีกคนที่ถูกผู้สร้างและผู้ใหญ่ในวงการหลายท่านค่อนแคะหาทางโจมตีโดยใช้สื่อที่คอยเกื้อหนุนนายทุนผู้สร้างมาเป็นประโยชน์ ส่งผลให้คุณเอ๋ใช้ชีวิตและวางตัวอย่างระมัดระวัง ไม่ค่อยออกไปท่องเที่ยวข้างนอก เพื่อไม่ให้เกิดข่าวเสื่อมเสีย เนื่องจากมีสื่อที่คอยโจมตีอยู่ตลอด แต่แม้จะเป็นเช่นนั้นเขาก็ยังคงยึดมั่นในแนวทางของตนเองต่อไป

นอกจากจะเป็นนักแสดงที่ดำรงอยู่ในวงการด้วยผลงานที่มีคุณภาพแล้ว คุณเอ๋ยังเป็นนักแสดงอีกท่านที่แบ่งปันโอกาส แนะแนวทางที่เหมาะสมให้แก่เพื่อนและคนในวงการ

เสียงร้องและเสียงบรรเลงกีต้าร์เพลงสุขาอยู่หนใด โดยฝีมือของ  "คุณชัยรัตน์ เทียบเทียม"  ในภาพยนตร์เรื่องวัยอลวนเกิดจากคำแนะนำของคุณเอ๋ที่มีต่อคุณเปี๊ยก ในยุคสมัยที่ภาพยนตร์ยังใช้การพากย์เสียงหากจะให้ใช้เสียงของนักพากย์คงจะไม่เป็นการเหมาะนัก เนื่องด้วยงานที่มีอยู่อย่างล้นมือ อีกทั้งเนื้อเสียงของนักพากย์ที่ออกไปทางทุ้มต่ำ ที่คงจะไม่สามารถเข้ากับเพลงที่เป็นแนววัยรุ่น สดใสได้ดี คุณเปี๊ยกจึงมีความคิดที่จะใช้เสียงของคุณเอ๋ซึ่งเป็นผู้แสดงมาใส่ในฉากดังกล่าว

แต่คุณเอ๋กลับได้แนะนำให้คุณเปี๊ยกนำคุณโอ ชัยรัตน์ซึ่งเป็นเพื่อนรักในสมัยเรียนของเขามาเป็นผู้ร้องเพลงประกอบ คุณเอ๋ให้สัมภาษณ์ว่าหากเขานั้นเป็นพระเอกที่โด่งดังก็คงจะอยู่ในจุดเดิม แต่หากให้คุณโอซึ่งเป็นเพื่อนของเขาเป็นผู้ร้องเพลงสุขาอยู่หนใด พวกเขาทั้งสองก็จะสามารถโด่งดังไปด้วยกันอย่างพร้อมเพรียงได้ จนในท้ายที่สุดทั้งสองก็สามารถโด่งดังและสร้างชื่อจากวัยอลวนจนทำให้มีรักอุตลุดตามมา และในรักอุตลุด คุณโอก็ได้มีโอกาสแต่งและร้องเพลงประกอบในภาคนี้เช่นกัน

อีกทั้งแม้เขาจะเป็นนักแสดงที่พินิจพิเคราะห์ในบทบาทที่มีผู้สร้างเสนอ มีหลายครั้งที่เขาปฏิเสธบทบาทที่ถูกทามทาม แต่ในขณะเดียวกันเขาก็ได้ให้คำแนะนำแก่ผู้สร้างถึงนักแสดงที่เขาคิดว่าเหมาะสมกว่า ถ้อยคำปฏิเสธและถ้อยคำแนะนำที่มีต่อผู้สร้างของคุณเอ๋ ทำให้มีภาพยนตร์หรือนักแสดงที่โด่งดังขึ้นมาอีกหลายคน