พี่ที่เรารู้จักคนหนึ่ง ที่บ้านมีหนี้สินรวมกันหลักสิบล้าน เฉพาะหนี้ของพี่เขาคนเดียว หนี้ก้อนใหญ่สุดก็หลักล้าน เป็นหนี้กับสถาบันการเงิน ส่วนก้อนเล็กสุดหลักพันหลักหมื่นหยิบยืมจากมิตรสหาย ซึ่งเวลายืมเขามักจะบอกว่า ขอยืมระยะยาวแบบไม่มีกำหนด มีเมื่อไหร่จะใช้คืน

พี่คนนี้ชอบเข้าวัดทำบุญ เงินเดือนถูกหักหนี้จนเหลือเพียงเดือนละพันสองพันบาท แต่ถ้ามีเงินเมื่อไหร่จะไปวัดเสมอ ชอบพูดเสมอว่าเบื้องบนเมตตาเขาอยู่ และหวังว่าจะร่ำรวย ได้ปลดหนี้จากการถูกรางวัลใหญ่ล็อตเตอรีหรือไม่ก็สลากออมสิน เราแอบสงสารเจ้าหนี้ของพี่เขา เพราะค่าใช้จ่ายในการไปวัด และซื้อล็อตเตอรี ถ้าเอามาผ่อนส่งชำระให้แก่เจ้าหนี้รายย่อย ก็คงปิดหนี้ก้อนเล็กก้อนน้อยบางส่วนไปได้แล้ว เจ้าหนี้ทุกคนก็คงอยากได้เงินคืนเร็วๆ กันทั้งนั้น เพราะเป็นการให้ยืมแบบไม่มีดอกเบี้ย แถมเพื่อนบางคนที่ให้ยืมก็ไม่ได้ร่ำรวย บางทีเห็นบ่นช็อตเงินเหมือนกัน

เราเคยลองบอกเขาตรงๆ ว่าใช้หนี้ก่อนจะดีกว่า เจ้าหนี้อยากได้เงินคืนกันทั้งนั้น ดูเหมือนเขาจะไม่พอใจ เขาบอกว่าครอบครัวเขาเต็มใจที่จะไปทำบุญ และมีกำลังที่จะทำ เขาทำตามกำลังไม่ได้ทำให้ใครเดือดร้อน และเขาพูดกับเจ้าหนี้ทุกคนแล้วว่ายืมไม่มีกำหนด ทุกคนเข้าใจดี แต่จะว่ายังไงดีล่ะ…ถึงเข้าใจดี แต่เราเชื่อว่าทุกคนก็ยังอยากได้เงินคืนเร็วๆ อยู่ดี และทุกคนที่เข้าใจ ไม่มีใครมาเห็นพฤติกรรมการใช้เงินของเขา ถ้าเจ้าหนี้ทุกคนเห็นว่าซื้อล็อตเตอรีเป็นประจำ ทิปพนักงานเสิร์ฟเวลาไปกินข้าว และไปวัดทำบุญบ่อยๆ แต่ไม่ใช้หนี้ทั้งที่รู้ว่าเจ้าหนี้ช็อตเงิน เจ้าหนี้จะยังเข้าใจอยู่ไหม?

แบบนี้ในทางการเงิน ถ้าไม่ถูกรางวัลใหญ่ก็คงยากมากที่จะพ้นจากภาวะหนี้สิน ส่วนในทางศาสนาเราไม่แน่ใจ เป็นบาปกับเจ้าหนี้หรือเปล่า? แล้วแบบนี้ได้บุญหรือเปล่า?