สมบัติประเสริฐเมือง
ความหมายของสมบัติประเสริฐเมืองทั้ง ๑๔ ประการ ในหลักฮีต ๑๒ นั้นมีดังนี้
หูเมือง คือ มีราชทูตอุปทูตานุทูต ต่างหน้าต่างเมืองแทนบ้านแทนเมือง เจรจาไพเราะอ่อนหวาน พูดคำสัตย์ไม่มุสา รู้ต้านรู้จาวาทะศิลป์
ตาเมือง คือ มีนักปราชญ์ราชบัณฑิตเมธีอาจาริยบุคคล รู้วิชารัฐศาสตร์การบ้านงานเมือง รู้คดีโลกคดีธรรม รู้พระธรรมเทศนาพระพุทธเจ้า รู้หลักผะหยาปรัชญา
แก่นเมือง คือ เป็นผู้ทรงคุณธรรมยุติธรรม ไม่เอนเอี่ยงเที่ยงแท้ดุจหลักเวียงไม้แก่นอันแข็งแรงมั่นยืน
ประตูเมือง คือ เป็นผู้สามารถชำนาญศาสตร์ศิลป์ ใช้ศัตราวุธยุทธโธปกรณ์ในการศึกสงคราม
รากเมือง คือ มีผู้รู้โหราศาสตร์ โชติยศาสตร์ ดาราศาสตร์ ทำนายทายทักหลักคำนวณดวงชะตา
เหง้าเมือง คือ เป็นผู้มีความซื่อสัตย์สุจริต ปฏิบัติงานเที่ยงตรง ไม่กินเงินหลวงโกงเงินราษฎร์ ไม่ติดสินบาทคาดสินบน
ขางเมือง คือ เป็นผู้ชำนาญการออกแบบวางแปลนแผนงาน ชำนาญการศึกกลยุทธ์พิชัยสงคราม
ขื่อเมือง คือ มีผู้มีตระกูลเป็นนักปราชญ์ธีราจารย์ มีปฏิภาณไหวพริบฉลาดเลียว มีความเป็นผู้กล้าหาญองอาจ
แปเมือง คือ เป็นผู้มีศีลธรรมอันดี ตัดสินพิจารณาคดีพิพากษาศาลความด้วยยุติธรรมยำเยง
เขตเมือง คือ มีผู้ทำหน้าที่พิทักษ์รักษาเขตด้าวแดนเมือง รักษาอาณามหารัฐ พิทักษ์ราชมณฑลขอบด่านขอบแดน
ใจเมือง คือ เป็นผู้ทำหน้าที่ปกครองบ้านเมืองเรืองรุ่ง ถูกต้องทำนองคลองธรรม มีคุณธรรมสันติสุขตามจารีตฮีตคอง
ค่าเมือง คือ เป็นผู้พิทักษ์รักษาเมืองให้ร่ำรวยด้วยมหาเศรษฐีกุฎุมพีล้นหลั่งด้วยผู้ฮั่งตั่งมีนอนหนุนแท่นคำ สรรพพิธรัตนสุวรรณควรเมือง รู้เศรษฐศาสตร์ติดต่อค้าขาย
สติเมือง คือ มีผู้รู้จักการรักษาพยาบาล หมอยาแพทยศาสตร์ เภสัชศาสตร์ในบ้านเมืองดี
เมฆหมอกเมือง คือ เป็นผู้ที่ทำหน้าที่คุ้มครองรักษา ประดุจเทพอารักษ์พิทักษ์บ้านเมือง ประดุจมเหศักดิ์หลักบ้านบือเมือง
สำหรับละครเรื่องซิ่นลายหงส์ ตำแหน่งอัญญาทั้งหมด 6 คน คือ
1.อัญญาหลวงพุทธางกูร (เจ้านครเวียงจันทน์คำนาคราช)
2.อัญญาคำอ่นอนมหาเทวี (มเหสีของอัญญาหฃวงพุทธางกูร)
3.อัญญาสนมทองจันทร์ (นางสนมของอัญญาหลวงพุทธางกูร)
4.อัญญาศรีโซ่ทอง (ราชบุตรของอัญญาหลวงพุทธางกูร)
5.อัญญาศรีสะอาด (ราชธิดาของอัญญาคำอ่อนมหาเทวี)
6.อัญญาหูกดำ (ราชธิดาของอัญญาสนมทองจันทร์)
มณฑลลาวพวน อยู่ที่หนองคาย เมื่อสูญเสียประเทศลาวทั้งหมด ย้ายที่ตั้งอยู่ที่อุดรธานี
มีเมืองเลย, หนองคาย, บึงกาฬ, หนองบัวลำภู, อุดรธานี, นครพนม, มุกดาหาร, ขอนแก่น, บุรีรัมย์, หล่มสัก
มณฑลลาวกาว อยู่ที่อุบลราชธานี เมื่อสูญเสียนครจำปาศักดิ์ เหลือเพียงวารินชำราบและบุณฑริกรวมไว้ที่เมืองอุบลราชธานี
มีเมืองอุบลราชธานี, เขมราฐ, ขุขันธ์, ศรีสะเกษ, สุรินทร์, สังขะ, ยโสธร, มหาสารคาม, ภูแล่นช้าง, กาฬสินธุ์, ร้อยเอ็ด, สุวรรณภูมิ
มณฑลลาวกลาง อยู่ที่นครราชสีมา
มีเมืองนครราชสีมา, ชนบถวิบูลย์, เพชรบูรณ์, วิเชียรบุรี
อาญาสี่ในเรื่องซิ่นลายหงส์ (5)
ความหมายของสมบัติประเสริฐเมืองทั้ง ๑๔ ประการ ในหลักฮีต ๑๒ นั้นมีดังนี้
หูเมือง คือ มีราชทูตอุปทูตานุทูต ต่างหน้าต่างเมืองแทนบ้านแทนเมือง เจรจาไพเราะอ่อนหวาน พูดคำสัตย์ไม่มุสา รู้ต้านรู้จาวาทะศิลป์
ตาเมือง คือ มีนักปราชญ์ราชบัณฑิตเมธีอาจาริยบุคคล รู้วิชารัฐศาสตร์การบ้านงานเมือง รู้คดีโลกคดีธรรม รู้พระธรรมเทศนาพระพุทธเจ้า รู้หลักผะหยาปรัชญา
แก่นเมือง คือ เป็นผู้ทรงคุณธรรมยุติธรรม ไม่เอนเอี่ยงเที่ยงแท้ดุจหลักเวียงไม้แก่นอันแข็งแรงมั่นยืน
ประตูเมือง คือ เป็นผู้สามารถชำนาญศาสตร์ศิลป์ ใช้ศัตราวุธยุทธโธปกรณ์ในการศึกสงคราม
รากเมือง คือ มีผู้รู้โหราศาสตร์ โชติยศาสตร์ ดาราศาสตร์ ทำนายทายทักหลักคำนวณดวงชะตา
เหง้าเมือง คือ เป็นผู้มีความซื่อสัตย์สุจริต ปฏิบัติงานเที่ยงตรง ไม่กินเงินหลวงโกงเงินราษฎร์ ไม่ติดสินบาทคาดสินบน
ขางเมือง คือ เป็นผู้ชำนาญการออกแบบวางแปลนแผนงาน ชำนาญการศึกกลยุทธ์พิชัยสงคราม
ขื่อเมือง คือ มีผู้มีตระกูลเป็นนักปราชญ์ธีราจารย์ มีปฏิภาณไหวพริบฉลาดเลียว มีความเป็นผู้กล้าหาญองอาจ
แปเมือง คือ เป็นผู้มีศีลธรรมอันดี ตัดสินพิจารณาคดีพิพากษาศาลความด้วยยุติธรรมยำเยง
เขตเมือง คือ มีผู้ทำหน้าที่พิทักษ์รักษาเขตด้าวแดนเมือง รักษาอาณามหารัฐ พิทักษ์ราชมณฑลขอบด่านขอบแดน
ใจเมือง คือ เป็นผู้ทำหน้าที่ปกครองบ้านเมืองเรืองรุ่ง ถูกต้องทำนองคลองธรรม มีคุณธรรมสันติสุขตามจารีตฮีตคอง
ค่าเมือง คือ เป็นผู้พิทักษ์รักษาเมืองให้ร่ำรวยด้วยมหาเศรษฐีกุฎุมพีล้นหลั่งด้วยผู้ฮั่งตั่งมีนอนหนุนแท่นคำ สรรพพิธรัตนสุวรรณควรเมือง รู้เศรษฐศาสตร์ติดต่อค้าขาย
สติเมือง คือ มีผู้รู้จักการรักษาพยาบาล หมอยาแพทยศาสตร์ เภสัชศาสตร์ในบ้านเมืองดี
เมฆหมอกเมือง คือ เป็นผู้ที่ทำหน้าที่คุ้มครองรักษา ประดุจเทพอารักษ์พิทักษ์บ้านเมือง ประดุจมเหศักดิ์หลักบ้านบือเมือง
สำหรับละครเรื่องซิ่นลายหงส์ ตำแหน่งอัญญาทั้งหมด 6 คน คือ
1.อัญญาหลวงพุทธางกูร (เจ้านครเวียงจันทน์คำนาคราช)
2.อัญญาคำอ่นอนมหาเทวี (มเหสีของอัญญาหฃวงพุทธางกูร)
3.อัญญาสนมทองจันทร์ (นางสนมของอัญญาหลวงพุทธางกูร)
4.อัญญาศรีโซ่ทอง (ราชบุตรของอัญญาหลวงพุทธางกูร)
5.อัญญาศรีสะอาด (ราชธิดาของอัญญาคำอ่อนมหาเทวี)
6.อัญญาหูกดำ (ราชธิดาของอัญญาสนมทองจันทร์)
มณฑลลาวพวน อยู่ที่หนองคาย เมื่อสูญเสียประเทศลาวทั้งหมด ย้ายที่ตั้งอยู่ที่อุดรธานี
มีเมืองเลย, หนองคาย, บึงกาฬ, หนองบัวลำภู, อุดรธานี, นครพนม, มุกดาหาร, ขอนแก่น, บุรีรัมย์, หล่มสัก
มณฑลลาวกาว อยู่ที่อุบลราชธานี เมื่อสูญเสียนครจำปาศักดิ์ เหลือเพียงวารินชำราบและบุณฑริกรวมไว้ที่เมืองอุบลราชธานี
มีเมืองอุบลราชธานี, เขมราฐ, ขุขันธ์, ศรีสะเกษ, สุรินทร์, สังขะ, ยโสธร, มหาสารคาม, ภูแล่นช้าง, กาฬสินธุ์, ร้อยเอ็ด, สุวรรณภูมิ
มณฑลลาวกลาง อยู่ที่นครราชสีมา
มีเมืองนครราชสีมา, ชนบถวิบูลย์, เพชรบูรณ์, วิเชียรบุรี