ยุคก่อนๆประชากรในสามจังหวัดชายแดนเกินครึ่ง พูดฟังไทยไม่ได้เลย ไม่ต้องคิดถึงเรื่องอ่านเขียน

เด็กยุคหลังๆฟังไทยได้ แต่ก็ไม่ค่อยพูด
อ่านเขียนไทยได้แค่พื้นฐาน เพราะไม่ใช่ภาษาแม่
แถมเอาเวลาไปเรียนรู้ศาสนาอิสลาม มากกว่าวิชาชีพ
เรียนกันจริงจังจนละเลยชีวิตปัจจุบัน

ดังนั้นชีวิตพวกเขาติดกับดักอยู่ในความหวังเรื่องโลกหน้าตามแนวอิสลามค่อนข้างมาก ไม่ขวนขวายเรื่องทำมาหากิน

และถูกชักจูงให้ทำอะไรก็ได้โดยอ้างเหตผลทางศาสนาได้ค่อนข้างง่าย แค่ปล่อยข่าวที่ดูสมเหตุผลในแง่ของอิสลามก็เชื่อกันยกอำเภอเลย


เอาแค่เรื่องนี้เรื่องเดียวก็เป็นอุปสรรคต่อ การค้า การลงทุน และทางราชการอย่างมาก

ดังนั้น ยากครับ