การจัดการรูปแบบหัวเมืองสำคัญในประวัติศาสตร์ของประเทศไทย 77 จังหวัด มีการแบ่งสัดส่วนพื้นที่สำคัญของประเทศไทย แบ่งเป็น
หัวเมืองเหนือ ประกอบด้วย สุโขทัย, สวรรคโลก, พิษณุโลก, พิจิตร, พิชัย (อุตรดิตถ์), ตาก, กำแพงเพชร, นครสวรรค์, พยุหะคีรี, อุทัยธานี, ชัยนาท, สรรคบุรี, มโนรมย์
หัวเมืองใต้ ประกอบด้วย เพชรบุรี, ปราณบุรี, คลองวาฬ (ประจวบคีรีขันธ์), กุยบุรี, ชุมพร, ไชยา (สุราษฎร์ธานี), นครศรีธรรมราช, พัทลุง
หัวเมืองมลายู ประกอบด้วย สือตุล (สตูล), สิงโฆรา (สงขลา), ปัตตานี, ยะลา, บืงนรา (นราธิวาส), สายบุรี, หนองจิก, ยะหริ่ง, รามันห์, ไทรบุรี, ปะลิส, กลันตัน, ตรังกานู, สิงคโปร์, ปีนัง
หัวเมืองชายทะเลตะวันออก ประกอบด้วย ปากน้ำ (สมุทรปราการ), ชลบุรี, บางละมุง, พนัสนิคม, ระยอง, จันทบุรี, ตราด, นนทบุรี, แม่กลอง (สมุทรสงคราม), สาครบุรี (สมุทรสาคร)
หัวเมืองชายทะเลตะวันตก ประกอบด้วย ระนอง, พังงา, ตะกั่วป่า, ตะกั่วทุ่ง, ถลาง (ภูเก็ต), กระบี่, ทับเที่ยง (ตรัง)
หัวเมืองลาวเฉียง หรือหัวเมืองล้านนา ประกอบด้วย เชียงใหม่ (เชียงราย, แม่ฮ่องสอน, ขุนยวม, ปาย, เชียงแสน, เชียงของ, เวียงป่าเป้า, พะเยา), ลำปาง (เถิน, งาว), น่าน, เชียงคำ, ลำพูน, แพร่
หัวเมืองลาวพวน ประกอบด้วย นครพนม, ไชยบุรี (บึงกาฬ), มุกดาหาร, กุสุมาลย์มณฑล, รัตนวาปี, กุมภวาปี, สว่างแดนดิน, สกลนคร, เรณูนคร, วานรนิวาส, อากาศอำนวย, พรรณานิคม, โพนพิสัย, หนองหานใหญ่, ธาตุพนม, ท่าอุเทน, หนองสูง, หนองคาส, ชนบถวิบูลย์, อุดรธานี, ภูเวียง, ขอนแก่น, เลย, หนองบัวลำภู
หัวเมืองลาวกาว ประกอบด้วย อุบลราชธานี (ยโสธร, เขมราฐ, อำนาจเจริญ, คำเขื่อนแก้ว, โขงเจียม, เสนางคนิคม, พิบูลมังสาหาร, ตระการพืชผล, ชานุมานมณฑล, พนานิคม, วารินชำราบ, เดชอุดม), ร้อยเอ็ด, สุวรรณภูมิ, จตุรพักตร์พิมาน, กาฬสินธุ์, ภูแล่นช้าง, สหัสขันธ์, กมลาไสย, กุดฉิมนารายณ์, สุรินทร์, สังขะ, รัตนบุรี, ชุมพลบุรี, ศรีสะเกษ (ขุขันธ์, กันทรวิชัย, กันทรลักษณ์, กันทรารมณ์, อุทุมพรพิสัย, ราศีไศล)
หัวเมืองลาวกลาง ประกอบด้วย นครราชสีมา (พิมาย, ปักธงไชย, สูงเนิน, โชคชัย, ด่านขุนทด, บัวใหญ่, ภูเขียว, ชัยภูมิ), บุรีรัมย์, นางรอง, ประโคนชัย, พุทไธสง
หัวเมืองชั้นใน ประกอบด้วย เพชรบูรณ์, หล่มสัก, หล่มเก่า, บัวชุม, ชัยบาดาล, วังสะพุง, วิเชียรบุรี, สระบุรี, ลพบุรี, ฉะเชิงเทรา, นครนายก, ปราจีนบุรี, สระแก้ว, กระบินทร์บุรี
หัวเมืองชั้นนอก ประกอบด้วย สิงห์บุรี, พรหมบุรี, อินทร์บุรี, วิเศษชัยชาญ (อ่างทอง), กรุงเก่า (อยุธยา), สามโคก (ปทุมธานี), สุพรรณบุรี, นครชัยศรี (นครปฐม), กาญจนบุรี, ราชบุรี, ไทรโยค, ศรีสวัสดิ์
การจัดหัวเมืองต่าง ๆ ขึ้นตรงต่อสังกัดกรมต่าง ๆ ประกอบด้วย
หัวเมืองเหนือ, หัวเมืองชั้นนอก, หัวเมืองชั้นใน ขึ้นตรงต่อสมุหนายก
หัวเมืองใต้, หัวเมืองชายทะเลตะวันตก ขึ้นตรงต่อสมุหกลาโหม
หัวเมืองชายทะเลตะวันออก ขึ้นตรงต่อกรมท่า
ทำเนียบหัวเมืองสำคัญของไทย แบ่งเป็น 4 ชั้น ประกอบด้วย
หัวเมืองชั้นเอก มีเมืองพิษณุโลก, นครศรีธรรมราช
หัวเมืองชั้นโท มีเมืองสวรรคโลก, สุโขทัย, กำแพงเพชร, เพชรบูรณ์, นครราชสีมา
หัวเมืองชั้นตรี มีเมืองพิชัย (อุตรดิตถ์), พิจิตร, นครสวรรค์, จันทบุรี, ไชยา (สุราษฎร์ธานี), พัทลุง, ชุมพร
หัวเมืองชั้นจัตวา ขึ้นตรงต่อกรุงเทพฯ
หัวเมืองล้านนาและหัวเมืองมลายูถูกจัดอยู่ในกลุ่มหัวเมืองประเทศราช