ในอดีตนั้นช้างไทยเป็นสัตว์คู่บารมีของพระมหากษัตริย์ไทย เป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาประเทศ การรบ และการทำพิธีกรรมอย่างมากเนื่องจากมีรูปร่างกำยำ มีพละกำลังมาก สามารถใช้เป็นแรงงานได้ดียิ่ง
ในประวัติศาสตร์ไทยมักจะมีช้างปรากฏอยู่เสมอ  
          ๑. การรบ   ใช้ช้างที่เรียกว่า”ช้างศึก”โดยมักจะเลือกใช้ช้างพลายที่กำลังตกมัน ดุร้าย แล้วค่อยกรอกเหล้าเพื่อให้ช้างเกิดความฮึกเหิมและค่อยแต่งช้างให้พร้อมในการรบ ลักษณะและขนาดของช้างมีผลอย่างมากในการทำยุทธหัตถี หากช้างมีขนาดใหญ่กว่าช้างของฝั่งศัตรูก็จะสามารถข่มขวัญช้างที่ขนาดเล็กกว่าได้ ทำให้เผยจุดอ่อนให้โจมตีตรงๆได้ มีการรบบนหลังช้างที่สำคัญกับคนไทยมากที่สุดซึ่งถือเป็นการกู้เอกราชให้กับประเทศไทยเลยก็ว่าได้นั่นคือในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราชซึ่งเป็นการรบระหว่างสมเด็จพระนเรศวรมหาราชกับพระมหาอุปราชาแห่งกรุงหงสาวดี  และในสมัยกรุงธนบุรีเมื่อครั้งที่ประชาชนเกิดความแตกแยกข้าศึกเข้าโจมตี พระบาทสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงเป็นกำลังรวบรวมชาติไทยให้เป็นปึกแผ่น โดยทรงใช้ช้างในการรบด้วยเช่นกัน
    ๒.การทำพิธีกรรม ช้างเป็นแรงงานที่สำคัญมาก เมื่อแรกเริ่มการตั้งกรุงรัตนโกสินทร์นั้นช้างคือพาหนะสำคัญที่อัญเชิญพระพุทธมณีรัตนปฏิมากรแก้วมรกตมาสถิตย์ ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม นอกจากนี้ในงานพระราชพิธีต่างๆ อาทิ พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา งานพระราชพิธีฉัตรมงคล หรือในงานพระราชทานงานเลี้ยงเพื่อเป็นเกียรติแก่พระราชอาคันตุกะที่พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท โดยนำช้างเผือกแต่งเครื่องคชาภรณ์ไปยืนที่แท่นเกยช้างด้านตะวันตกของพระที่นั่งดุสิตาภิรมย์ในพระบรมมหาราชวังเพื่อประกอบพระเกียรติยศ
    ๓.การพัฒนาประเทศ ช้างเป็นแรงงานและเป็นพาหนะในการคมนาคมที่สำคัญ ซึ่งนำช้างมาใช้เป็นเครื่องทุ่นแรง ใช้ขนส่งสิ่งของที่มีน้ำหนักมากและมีปริมาณมาก และสามารถนำช้างมาสร้างความสัมพันธ์ไมตรีกับต่างประเทศได้ ซึ่งเกิดขึ้นจริงในสมัยรัชกาลที่ ๕ ได้เสด็จประพาสสิงคโปร์ และเบตาเวีย (จาการ์ตา) ประเทศอินโดนีเซีย ได้พระราชทานช้างสำริดให้แก่ทั้ง 2 ประเทศนี้