น้ำตกภูเตย มีชื่อเดิมว่าน้ำตกห้วยองเผาะ และเพื่อให้เป็นเกียรติแก่ชาวหมู่บ้านภูเตย "หมู่บ้านชาวอิสานแห่งเดียวของทองผาภูมิ"  ซึ่งเป็นผู้ค้นพบน้ำตกแห่งนี้ จึงให้ชื่อใหม่ว่า “ น้ำตกภูเตย ”

ประวัติหมู่บ้านภูเตย หมู่บ้านนี้ไม่มีกะเหรี่ยง พม่า เจือปน เริ่มก่อตั้งในปี พ.ศ. 2510  เดิมเรียกหมู่บ้าน "พุเตย" เพราะกลางหมู่บ้านมีน้ำพุและจะมีต้นเตยขึ้นอยู่รอบๆ จำนวนมากจึงเรียกหมู่บ้านพุเตย แต่มาภายหลังเจ้าอาวาสวัดถ้ำพุเตยได้เปลี่ยนชื่อหมู่บ้านเป็น ภูเตย เพื่อมิให้ซ้ำกับหมู่บ้านที่ไทรโยค และเพื่อความเป็นสิริมงคลคำว่า ภู ย่อมาจาก ภูมิพล จึงรวมเป็นหมู่บ้านภูเตยมาจนถึงปัจจุบัน

น้ำตกภูเตยตั้งอยู่ในเขตป่าชุมชนของหมู่บ้านภูเตย ทางเข้าสู่น้ำตกต้องผ่านพื้นที่ไร่กะหล่ำ มันสำปะหลัง ข้าวโพด ของชาวบ้าน จากนั้นจึงจะเป็นทางเดินเท้าในป่าที่เส้นทางค่อยๆจากพื้นที่ราบลงสู่ผืนป่าใหญ่เบื้องล่างที่มีความอุดมสมบูรณ์

"น้ำตกจะมีทั้งหมด 12 ชั้น เป็นชั้นที่ ไล่ระดับลงมา โดยนับจากชั้นบนเป็นชั้นที่ 1 ลงไปเรื่อยๆ สามารถเข้าชมได้ถึงชั้นที่ 9 เท่านั้น ชั้นที่ 8 จะสูง 85 เมตร  ส่วนชั้นที่ 9 จะสูงประมาณ 120 เมตร  ชั้นที่ 10-12 ไม่สามารถลงไปได้เพราะสูงชัน และอันตรายมาก แต่ในทริปนี้ได้ลงไปเก็บภาพและไม่แนะนำให้ทำตาม"
แต่อีกข้อมูลหนึ่งแจ้งว่าบอกว่ามาจากการยิงพิกัดของป่าไม้พบว่า ชั้นที่สูงที่สุดคือชั้นที่ 8 สูง 105 เมตร รองลงมาคือชั้นที่ 7 สูง 85 เมตร เป็นน้ำตกในป่าที่สมบูรณ์เป็นป่าเต็งรัก ป่าเบ็ญจพรรณป่าดงดิบและป่าไผ่มีลำห้วย น้ำไหลตลอดปี มีความงามตามธรรมชาติเย็นฉ่ำสบาย น้ำไหลแรง และสูงมากด้วย ที่สำคัญคือมีความเย็นไม่ร้อนเหมือนที่อื่นๆ (การนับชั้นน้ำตกยังไม่แน่นอนชาวบ้านเองคือลุงพลบอกว่าถ้านับตั้งแต่หมู่บ้านลงมา จะมีเกือบร้อยชั้น)

พื้นที่ป่าที่นี่นี้เป็นป่าโปร่งและป่าไผ่ มีพื้นที่ราบสลับกับภูเขาล้อมรอบหมู่บ้านและลำห้วยที่มีน้ำไหลตลอดปี มีภูเขาล้อมรอบเป็นแนวกว้างทางทิศใต้ ด้านทิศเหนือเป็นภูเขามีถ้ำและน้ำตกและแร่ธาตุ
ในช่วงเข้าพรรษาการเข้าชมจะเหมือนเมืองในหมอก ไม่มีทาก เดินทางเรียบ ทางชันไม่มาก ผู้หญิง 60 กิโลกรัมก็เดินมาแล้ว การเดินทางจากหมู่บ้านถึงน้ำตก “ภูเตย ” คนที่จะไปต้องเดินเท้าผ่านป่าเขาลำเนาไพร ใช้เวลาประมาณ 1 ชม.เศษ เหมาะสำหรับผู้รักการเดินป่า ระหว่างทางมีต้นไผ่ขึ้นตลอดทาง มีลำห้วยไหลผ่านเป็นระยะๆ ต้องเดินข้ามลำห้วยเล็กๆ  หรือบางครั้งต้องข้ามสะพานต้นไม้ น้ำตกภูเตยจะสวยที่สุดในช่วงหน้าฝน เพราะมีปริมาณน้ำมากและแรง เหมาะสำหรับผู้ที่ชื่นชอบการผจญภัย

น้ำตกภูเตย ค้นพบโดยคุณลุงพล หรือ ลุงณัฐพล แสงแก้วเขียว ชาวบ้านภูเตยไปพบตอนที่เข้าไปหาหน่อไม้ แล้วหลงป่า ฝนตก ไปพักที่ถ้ำ แล้วก็เจอน้ำตกแห่งนี้ ตอนนั้นประมาณ ปี พ.ศ. 2528 "ลุงพลเล่า จนหลายปีผ่านไป...ลุงพลก็ไม่ได้แจ้งข่าวการค้นพบนี้ออกไปให้บุคคลภายนอกทราบ จนกระทั้งมาพบกับพี่หมึก และเล่าให้พี่หมึกฟัง โดยมีพี่หมึกเป็นที่ปรึกษาในแนวทางอนุรักษ์

การเดินทาง
“น้ำตกภูเตย” ที่อยู่ห่างจากตัวเมืองทองผาภูมิไปราว 30 กิโลเมตร ใช้เส้นทางเดียวกันกับทางเข้า หมู่บ้าน อพป.สะพานลาวหรือทางไป ผาสวรรค์ ...ผ่าน อพป.สะพานสาว ขึ้นเขา ถึงหมู่บ้าน ภูเตย ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่มีประชากร ไทย-อีสาน-ลาว ซึ่งอพพยพมาจากศรีสะเกษ และอุบลราชธานี

เนื่องจากการเรียกชั้นต่างๆของน้ำตกภูเตยไม่มีการกำหนดแน่ชัด ในรีวิวนี้จึงขออ้างอิงจากการเรียกของลุงพล ผู้นำทางเป็นหลัก