ความรู้สึกเจ็บเป็นความรู้สึกที่ซับซ้อนครับ
ให้แยกก่อนระหว่างความรู้สึก กับการตอบสนองต่อสิ่งเร้า

สิ่งมีชีวิตทุกชนิดมีการตอบสนองต่อสิ่งเร้า มันต้องออกจากสภาพแวดล้อมที่เป็นอันตรายต่อมัน ไม่ว่าจะสัตว์ พืช แบคทีเรีย วิวัฒนาการทำให้พวกมันมีสิ่งนี้
ดังนั้นการดิ้น หรือหนีจากอันตราย "บอกไม่ได้" ว่าเป็น "ความเจ็บ"

ความเจ็บเป็นระดับการรับรู้ที่สูงกว่าการตอบสนองต่อสิ่งเร้าไปอีก มันส่งผลกระทบเป็นลูกโซ่ต่อทั่วร่างกาย ความทรงจำและการกระทำในอนาคตเพื่อหลีกเลี่ยงเหตุการณ์พวกนี้ด้วย มันมีผลต่อความอยากอาหาร การแสดงออก บางกรณีกระทบต่อการหลั่งฮอร์โมน รูปแบบการใช้พลังงานของร่างกาย กระทบให้เกิดอารมณ์อื่นๆต่อเนื่องกันมา ฯลฯ แน่นอนว่าพฤติกรรมที่ซับซ้อนขนาดนี้ต้องใช้ระบบประมวลผลที่ใหญ่พอดู
นักวิทยาศาสตร์ค่อนข้างมั่นใจว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (ส่วนใหญ่ถ้าไม่ใช่ทั้งหมด) รู้สึกเจ็บได้แบบมนุษย์
สัตว์ปีกที่มีสัดส่วนสมองต่อน้ำหนักตัวมากก็น่าจะเช่นกัน กับสัตว์เลื้อยคลานและครึ่งบกครึ่งน้ำยังไม่แน่นอน (แต่ถ้ามีก็รับรู้ได้ต่ำกว่ามนุษย์มาก)
พวกปลาไม่น่าจะรู้สึกเจ็บ

สัตว์ระดับต่ำลงไปจากไฟลัมคอร์ดาต้าน่าจะแทบไม่มีความรู้สึกเจ็บใดๆเลย พวกมันไม่มีอารมณ์ด้วยซ้ำไป เพราะไม่มีเซลล์สมองมากพอจะมาประมวลผลของพวกนี้
ยกเว้นแค่เฉพาะพวกที่มีสมองใหญ่เช่นหมึก และสัตว์น้ำอีกบางกลุ่มที่ทดลองพบว่าน่าจะมีความเจ็บอยู่ในระดับนึง

สรุปคือความรู้สึกเจ็บ (และความรู้สึกอื่นๆ) เป็นสภาวะของสมองที่พบได้แค่ในสัตว์ส่วนน้อยบนโลกเท่านั้นเอง

ปล.ลึกๆแล้ว มันจะมีกลุ่มเซลล์ประสาทสำหรับรับรู้ความรู้สึกเจ็บและปริมาณของเซลล์ในสมองสิ่งมีชีวิต ฯลฯ ที่ผมไม่รู้เรื่องเท่าไหร่ มีข้อมูลวิจัยเยอะครับถ้าอยากไปหาอ่านเพิ่มมีแน่นอน