ไม้เท้าที่หลวงจีนถือกันอย่างที่เรามักเห็นตามหนังกำลังภายใน ไม้เท้านี้เรียกว่า "ขักขระ" เป็นหนึ่งในอัฏฐารสบริขาร (十八物)
หรือเครื่องใช้ 18 อย่างของพระภิกษุ (ระบุในพรหมชาลสูตรฝ่ายมหายาน) สำหรับใช้ถือมือขวาเวลาออกบิณฑบาต (มือซ้ายถือบาตร) เมื่อไปถึงบ้านโยม พระสงฆ์จะเขย่าขักขระ 3 ครั้งบอกว่าพระมาโปรดแล้ว
ถ้าโยมยังไม่ออกมาจะเขย่าให้เกิดเสียงอีกเล็กน้อย (มูลสรวาสติวาทวินัยฉบับภาษาจีนว่าแค่ 2 - 3 ครั้ง แต่ทางทิเบตว่า 5 หรือ 7 ครั้ง)
ถ้ายังไม่ไม่มีใครออกมาใส่บาตรก็จะเดินเลยไป ที่ท่านต้องใช้ขักขระเขย่าเช่นนี้เพราะพระวินัยห้ามเอ่ยปากขอ แต่จะให้ยืนรอโดยไร้จุดหมายก็คงจะลำบากพระเกินไป นอกจากนี้ท่านยังใช้เขย่าให้เกิดเสียงเวลาจาริก ให้สัตว์เล็กสัตว์น้อยหรือสัตว์ร้ายหลีกไป และใช้เป็นไม้เท้าช่วยค้ำยัน
ฝ่ายมหายานมีพระวินัยและพระสูตรรองรับการใช้ขักขระ เช่น มูลสรวาสติวาทวินัย พรหมชาลสูตร และขักขระสูตร (锡杖经 ) ในขักขระสูตรระบุว่า
ไม้ขักขระถือเป็นพุทธประเพณี พระพุทธเจ้าในอดีต ปัจจุบันและอนาคตล้วนถือไม้เท้านี้ ไม้ขักขระสมัยพระกัสสปพุทธเจ้ามี 2 วง (หมายถึงสมมติสัตย์กับปรมัตถสัตย์) กับ 3 ห่วงเล็ก (หมายถึงพระไตรรัตน์) ส่วนขักขระสมัยพระโคดมพุทธเจ้า มี 4 วง (หมายถึงอริยสัจ 4 ) กับ 12 ห่วง (หมายถึงปฏิจจสมุปบาท 12 รอบ) และยังมีนัยยะอีกมาก ข้อปฏิบัติปลีกย่อยในการถือที่ละเอียดยิบขอละไว้ แต่โดยสังเขปก็คือจะสักแต่ว่าถือหรือวางไม่ได้เด็ดขาด
ฝ่ายเถรวาท ที่พม่ายังเหลือพวกฤๅษีถือกันไว้ใช้เตือนโยมให้หลีกเวลาท่านเดินจงกรม ในไทยผมเห็นยังมีบางนิกายทางเหนือถือไม้เท้าน่าจะสืบทอดมาจากไม้ขักขระนี่เอง เพราะในตำนานมูลศาสนาระบุว่า นิกายสวนดอกเคยถือไม้เท้าออกบิณฑบาต ครูบาศรีวินัยที่ถือผสมกับนิกายยองก็ถือไม้เท้ายาวแต่ไม่มีพวงห่วงเหล็ก ซึงอาจจะถูกลดทอนจนหายไป เหมือนพระสงฆ์เกาหลีที่เป็นฝ่ายมหายาน แต่ไม่ค่อยถือขักขระแล้ว ท่านถือไม้เท้าไม่ยาวมาก เรียกว่า จูจังจา เวลาขึ้นเทศน์จะกระทุ้งกับธรรมาสน์แล้วตะคอกดังๆ นัยว่าให้ตื่นจากอวิชชา (บันลือสีหนาท) ที่จีนก็ยังใช้ไม้ขักขระกระทุ้งกับพื้น 3 ครั้งเวลาประกาศธรรมเช่นกัน

ขักขระยังยังใช้ป้องกันตัวและแสดงวรยุทธิ์ด้วย เช่น พระฌานาจารย์อิ่นฟง (邓隐峰禅师) แห่งนิกายเซนสมัยราชวงศ์ถังใช้ขักขระปราบอู๋หยวนจี้ ที่นำทัพกบฎต่อแผ่นดิน พระคุณเจ้าเห็นว่าสัตว์โลกจะเข่นฆ่ากันจึงแสดงวรยุทธิ์ด้วยการโยนขักขระขึ้นไปบนท้องฟ้า แล้วกระโจนขึ้นฟ้าตามไปลอยผ่านสมรภูมิทำให้ทหารทั้ง 2 ฝ่ายตะลึงงันไม่อาจฆ่าฟันกันต่อ แต่พระคุณเจ้าเล็งเห็นว่าการแสดงครั้งนี้จะทำให้คนแห่แหนกันมาทำวุ่นวาย ท่านจึงปลีกวิเวกหนีไปภูเขาอู่ไถซาน

ภาพประกอบคือขักขระราชัน (锡杖之王) ความยาว 196 ซม. สร้างสมัยพระเจ้าถังอี้จง (ค.ศ. 873) เมื่อคราวทรงถวายเครื่องบรรณาการเป็นพุทธบูชาพระบรมสารีริกธาตุวัดฝ่าเหมิน พบเมื่อปี 1987 ภาพจาก


ที่มาจาก: https://www.facebook.com/kornkitd/posts/10153373141636954