ถ้ายึดตามหนังสือนะครับ

มหาภารตะ
- เน้นหนักกับสงครามที่กุรุเกษตร ฝ่ายเการพกับปานฑพ ขนกองทหารกันมาฝ่ายละมากมายมหาศาลรวมกันได้ประมาณ 18 อักเษาหิณี
ซึ่ง 1 อักเษาหิณี น่าจะมีทหารราวๆ 2 แสนคน ดังนั้นสองฝ่ายน่าจะมีทหารรวมกันไม่ต่ำกว่า 3.6 ล้านคนในการรบครั้งนี้ครับ

สมมติยึดตามนิยายว่า ตายกันเกือบหมด เหลือฝ่ายละไม่กี่คนของกำลังทหารทั้งหมด ก็น่าจะทำให้มีทหารตายไปราวๆ 3.6 ล้านคน ซึ่งน่าจะเป็นศึกใหญ่ที่สุด มีคนตายเยอะที่สุด เพราะในมหาภารตะ มีการรบกันใหญ่ๆก็ที่ทุ่งกุรุเกษตร ส่วนกรณีพิพาทย่อยอื่นๆนับว่ามีขนาดเล็กกว่ามาก และอาจจะไม่นำมาคิด

สามก๊ก
- เนื่องจากมีการรบกันยาวนานนับร้อยปี ตั้งแต่ยุคโจรกบฏผ้าเหลือง จนสิ้นศึกสุดท้ายเมื่อพระเจ้าซุนโฮยอมจำนน เราไม่มีตัวเลขการสูญเสียอย่างแน่ชัด
แต่หากยึดว่า การทำสำเนาทะเบียนประชากรในสมัยตงฮั่น ช่วง คศ 150 ว่า ทั่วจักรวรรดิ์มีประชากร 50 ล้านคน และตอนต้นราชวงศ์ซีจิ้นมีการสำรวจประชากรอีกครั้งว่าเหลือแค่ 15-17 ล้านคน แล้วหักด้วยประชากรแฝงที่ตกสำรวจไปอีกสัก 10 ล้านคน

ก็อาจจะอนุมานได้ว่า ประชากรจีนลดลงไปราวๆ 20 ล้านคน ในช่วงระหว่างปี 184 - 290 ครับผม ซึ่งน่าจะรวมการเสียโอกาสเพิ่มประชากรเข้าไปด้วย คงประมาณได้ว่า จีนเสียประชากรไปราวๆ 25 ล้านคน ในช่วงร้อยปีเศษๆนี้

ถ้าติดด้วยสมมติฐานข้างต้น ผมมองว่า สามก๊กมีการเสียพลเรือนและทหารมากกว่ามหาภารตะ แต่ต้องไม่ลืมว่า timeline ของสองเรื่องนี้ยาวไม่เท่ากัน มหาภารตะอาจจะเล่าย้อนไปไกลถึงสมัยกำเนิดราชวงศ์กุรุ ซึ่งคงจะหลายร้อยปี แต่แก่นหลักจริงๆอยู่ในช่วง 30-40 ปี ของสองสายเการพและปานฑพมากว่า แต่สามก๊กกินเวลาร้อยปีจริงๆ