"อีกหนึ่งอย่าง ที่น่าเก็บภาพไว้ ยามหน้าฝนครับ"

ช่วงหน้าฝนนี้เวลาเรา เดินทางโดยเครื่องบิน ถ้าเราได้นั่งริมหน้าต่าง พี่ๆ หลายคนอาจจะได้เห็น ควันขาว ๆ ออกมาจากปลายปีกบ้าง หรือ เกิดกลุ่มควันเกิดขึ้นอย่างฉับพลันเหนือบริเวณปีกเครื่องบินบ้าง ... อาจจะสงสัยกันว่า เฮ้ย!!!เครื่องบินมีท่อไอเสียที่ปลายปีกหรอ... 555 ไม่ใช่นะครับ จากการที่ผมมีความชอบในการถ่ายภาพเครื่องบินอยู่ประมาณนึง จึงอยากจะขอมาแชร์ข้อมูลนี้กันครับ เผื่อเพื่อน ๆ พี่ๆ น้อง ๆ จะได้นำข้อมูลไปลองถ่ายภาพเครื่องบินเมื่อมีโอกาสบ้างนะครับ


ดังนู้น...เฮ้ยยย!!! ดังนั้นผมจึงมีความคิดอยากจะเขียนบทความ เกี่ยวกับเรื่องการถ่ายภาพ Condensation และ Wingtip Vortices Condensation ขึ้นมา เป็นแค่ข้อมูลจากการสังเกตเบื้องต้นนะครับ ไม่สามารถนำไปใช้อ้างอิงได้

ในเบื้องต้นก่อนหน้านี้ ผมมีแต่ข้อมูลว่าเครื่องชนิดไหน ช่วงเวลาไหน ที่เราสามารถจะตั้งตา รอการเกิด Wingtips vortices condensation ได้ จากการสังเกตส่วนตัว แต่ไม่มีภาพประกอบครับ จนวันนี้คิดว่าเก็บภาพมาได้จำนวนหนึ่งจึงพร้อมที่จะเขียนให้เสร็จซักทีครับ 555


เริ่มเลยแล้วกัน Condensation คือ การควบแน่น นั่งเอง (คือ น้ำเปลี่ยนจากสถานะ Gas เป็น Liquid คือของเหลว) มันเกิดอยู่ 2 ที่คือ
1.บริเวณด้านบนเหนือปีก ก็คือ Condensation
2.ที่เราเห็นยาวเป็นสาย ส่วนใหญ่จะเกิดที่ปลายปีก หรือ เกิดจากส่วนปลายของ Flaps อันนี้คือ Wingtips vortices Condensation



หลักการ การเกิดของ 2 ตัวนี้คล้าย ๆ กันครับ คือ

อันแรก Condensation Over wing เมื่ออากาศด้านบนปีก เคลื่อนที่อย่างรวดเร็ว (เร็วกว่าอากาศใต้ปีกนะครับเผื่อใครไม่ทราบ) ทำให้ความดันด้านบนลดลงอย่างรวดเร็ว (มีภาพประกอบ องศาการเอียงของปีกกับกราฟความดันใน Ref1 นะครับ) ไอ้ความดันที่ลดลงนี้ ตามหลัก Thermodynamic (ที่ร่ำเรียนมาเมื่อ 10 ปีที่แล้ว และผมก็วางกองไว้กับใบปริญญาเรียบร้อยหรือพูดง่าย ๆ ว่าจำไม่ได้นี่เอง)


ความดันลด --> ก๊าซขยายตัว --> อุณหภูมิลด ; กระบวนการนี้เรียกว่า Adiabatic (Ref2) นะครับ นี่คือกระบวนการที่ทำให้อุณหภูมิของอากาศที่ผ่านบริเวณนั้น ลดลงอย่างรวดเร็ว เมื่ออุณหภูมิของอากาศลดลงถึงจุด Dew point (จุดที่ความชื้นสัมพัทธ์ 100% ไอน้ำในอากาศอื่มตัว) ไอน้ำที่มีสถานะเป็น Gas ก็เปลี่ยนไปเป็นของเหลว คือโมเลกุลหยดน้ำ เล็ก ๆ ๆ ๆ เหมือนเมฆที่เราเห็นบนปีกนั่นเองครับ


อันที่ 2 Wingtips Vortices Condensation เกิดจากการที่ปลายปีกของเครื่องบินเกิดกระแสลมหมุน Vortex ในแกนกลาง Vortex นี่เองที่ความเร็วลมหมุนเข้าสู่ศูนย์กลางสูงมาก... ก็เข้าตามหลักข้อแรก
ความเร็วลมสูง-->ความดันลด-->adiabatic-->Gas ลดอุณหภูมิอย่างรวดเร็วจนถึง Dew point เกิดเป็น Wingtips Vortices Condensation ครับ (Ref3)


จบแล้วสำหรับวิชาการนะครับ....
คราวนี้มาพูดถึงเรื่องการถ่ายภาพให้ติด Condensation และ Wingtips Vortex กันครับ


1."ช่วงเวลา" ปรากฎการณ์แบบนี้จะเกิดช่วงที่ความชื่นในอากาศสูงมากเช่นช่วงหน้าฝน ฝนเพิ่งหยุดไป หรือ ช่วงเช้าในคืนที่ฝนตกหนัก อากาศตอนเช้ายังชื้นสูงและอุณหภูมิไม่สูง Dew point ใกล้เคียง Temperature ครับ



2. "แบบเครื่องบิน" ... แบบเครื่องบินที่จะเกิดปรากฎการณ์นี้คือ


2.1 เครื่องขนาดใหญ่ Boeing 747-400 , Boeing 777 , Airbus 330-300, Boeing 757-200 เครื่องพวกนี้เกิดง่าย เกิด Condensation ใหญ่มากครับ โดยเฉพาะ Boeing 777 จะเกิด Wingtip vortices สวยงามบ่อยครั้ง



2.2 เครื่อง ขนาดกลาง เครื่องที่ผมสังเกตและเกิดตลอดคือ เครื่อง Boeing 737-800 นะครับก็คือ Lionair, Nokair นั่นเองครับ ส่วนเครื่อง Airbus 320 (Airasia,Thiasmile,Bangkokair) รุ่นเก่า Winglet เล็ก ๆ จะค่อนข้างเกิดยาก ต้องชื้นฝนตก หรือ หลังฝนตกจริง ๆ ครับ , Airbus 320 Neo โมปีกมาแล้วให้โค้งสูงขึ้นมา ก็ไม่ค่อยเกิด หรือเกิดก็น้อยครับ สวยสู้ Boeing 737-800 ไม่ได้... ดังนั้นถ้าเห็นเครื่องใหญ่หรือ B738 มาใน Flightradar ก็เตรียมรอได้เลยนะครับ



2.3 เครื่องขนาดเล็กอย่างพวก Private Jet หรือ เครื่องใบพัด Folker 50 , ATR-72 แบบใบพัดอยู่ด้านบน Fuselage นี่ ไม่ค่อยเกิดครับ



3. Phase Of Flight ที่จะเกิด คือช่วงลง ก่อนจะแตะรันเวย์ครับ ตั้งแต่ 100 ฟุตลงมามีให้เห็นตลอด...พอล้อแตะแล้ว Wake turbulence หมดไป ไอน้ำสวย ๆ พวกนี้ก็หมดไปเช่นกัน ... กับอีกจุดนึงคือ ช่วง Rotate ที่เครื่องยกตัวครับ มีให้ชม 1-2 วินาที เท่านั้น จับจ้องไว้เลยครับ


มีภาพตัวอย่างมาให้ชมกันก่อน 20 ภาพนะครับ ยังไงจะพยายามหาเพิ่มให้ ขอให้ทุกคนสนุกกับการถ่ายภาพหน้าฝนนะครับ...


ใครเห็นว่าดีงาม ควรคู่กับการบันทึกไว้ในรอยหยักสมองจะช่วยแชร์ก็ยินดีเป็นอย่างยิ่งครับผม...

ขอบคุณที่อุตส่าห์อ่านจนจบนะครับ

Reference 1 in Answer 2 ; http://aviation.stackexchange.com/questions/19241/why-does-condensation-form-on-the-wing-especially-during-take-off-and-landing

Reference 2 : Adiabatic cooling occurs when the pressure on an adiabatically isolated system is decreased, allowing it to expand, thus causing it to do work on its surroundings. When the pressure applied on a parcel of air is reduced, the air in the parcel is allowed to expand; as the volume increases, the temperature falls as its internal energy decreases

Reference 3 : ในหัวข้อ Aerodynamic condensation and freezing : https://en.wikipedia.org/wiki/Wingtip_vortices