หรืออีกพระนามคือพระนารายณ์ เป็นมหาเทพองค์หนึ่งทีได้รับการบูชาจากชาวฮินดูทั่วโลก เชื่อว่าทรงเป็นที่มาของจักรวาลและสรรพสิ่งทั้งปวง ตำนานเล่าว่า พระองค์บรรทมหลับอยู่บนหลังพญาอนันตนาคราช 1,000 เศียร ณ ท่ามกลางเกษียรสมุทร ในขณะที่บรรทมหลับอยู่นั้นเรียกว่า “นารายณ์บรรทมสินธุ์” มีดอกบัวงอกขึ้นจากพระนาภี (สะดือ) กลางดอกบัวนั้นเป็นที่กำเนิดของพระพรหม ผู้สร้างโลก เมื่อพระพรหมสร้างโลกเสร็จแล้ว พระวิษณุทรงตื่นจากบรรทมและสถิตอยู่บนสวรรค์ชั้นสูงสุด พระวิษณุมีพรายสีน้ำเงินแก่ (นิล) มี 4 กร ในพระหัตถ์ทั้ง 4 ทรงสังข์ จักร คฑา และดอกบัว บางครั้งทรงธนูและพระขรรค์ บนอุระมีขนเป็นรูปยันต์ศรีสวัสดิกะ ทรงพระยาครุฑเป็นพาหนะ มีพระมเหสีนามว่า ลักษมีเทวี มีบุตรกับพระอิศวรองค์หนึ่ง นามว่าอัยยัปปัน

พระนารายณ์จะอวตารมาเพื่อปราบยุคเข็ญของโลกเป็นครั้งคราวจนครบ 10 ครั้ง เรียกว่าทศาวตาร ได้แก่
1. มัตสยาวตาร เกิดเป็นปลา
2. กูรมาวตาร เกิดเป็นเต่า
3. วราหาวตาร เกิดเป็นหมูป่า
4. นรสิงหาวตาร เกิดเป็นคนครึ่งสิงห์
5. วามนาวตาร เกิดเป็นคนแคระ
6. ปรศุรามาวตาร เกิดเป็นนักรบถือขวาน
7. รามาวตาร เกิดเป็นพระราม
8. กฤษณาวตาร เกิดเป็นพระกฤษณะ
9. พุทธาวตาร เกิดเป็นพระพุทธเจ้า
10. กัลยาวตาร เกิดเป็นขุนศึกขี่ม้าขาวชื่อกัลกี

ฐานะของพระนารายณ์ ในตำแหน่งเจ้าแห่งจักรวาลนี้ ปรากฏขึ้นเป็นครั้งแรกในคัมภีร์ “ภควัทคีตา” พระนารายณ์ทรงเป็นผู้รักษา หรือคุ้มครองโลก ดังนั้น จึงอวตารมาในโลกเพื่อปราบอธรรม และสนับสนุนให้ธรรมตั้งอยู่