จรรยามารยาทในการรักษาความสะอาด
ความสะอาด นอกจากจะเป็นพื้นฐานของสุขอนามัยที่ดีของบุคคลและสังคมแล้ว อิสลามยังถือว่า “ความสะอาดเป็นส่วนหนึ่งของการศรัทธา” ด้วย ดังนั้น อิสลามจึงได้กำหนดเรื่องของความสะอาดไว้เป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินชีวิตประจำวันของมุสลิม และกำหนดให้ความสะอาดทางร่างกายเป็นเงื่อนไขสำคัญ สำหรับการปฏิบัติศาสนกิจที่จำเป็นอย่างเช่นการนมาซ การทำฮัจญ์ การอ่านกุรอานอีกด้วย
ในส่วนบุคคล อิสลามได้สอนมารยาทในการรักษาความสะอาดให้มุสลิมปฏิบัติดังนี้
- เมื่อตื่นนอนขึ้นมาให้ล้างมือทั้งสองข้างก่อนที่จะทำสิ่งใดเพราะเราไม่รู้ว่าในตอนที่เราหลับ มือของเราไปวางไว้ที่ไหน
- เมื่อถ่ายปัสสาวะและอุจจาระ อย่าหันหน้าหรือหันหลังไปทางกะอฺบะฮฺซึ่งเป็นทิศทางที่มุสลิมหันไปในเวลานมาซ เมื่อถ่ายเสร็จแล้วให้ชำระทวารหนักและเบาด้วยน้ำให้สะอาด หากไม่มีน้ำก็ให้ใช้กระดาษชำระทำความสะอาด และถ้าหากพบน้ำหลังจากนั้นก็จะต้องใช้น้ำทำความสะอาดใหม่ทันที นอกจากนั้นแล้ว จะต้องระวังไม่ให้ละอองหรือหยดปัสสาวะกระเด็นเปื้อนเสื้อผ้าหรือร่างกายส่วนอื่นด้วย เพราะร่างกายและเสื้อผ้าที่เปรอะเปื้อนสิ่งเหล่านี้ทำให้ไม่สามารถนมาซได้ หลังจากอุจจาระหรือปัสสาวะแล้วให้ล้างมือทุกครั้ง
- การขลิบหนังปลายอวัยวะเพศของผู้ชายเป็นแบบอย่างของศาสดามุสลิมถือปฏิบัติสืบต่อกันมา เพราะสามารถทำความสะอาดได้ง่าย และไม่เป็นที่หมักหมมของสิ่งสกปรกและเชื้อโรค
- ในการทำความสะอาดทวารหนักหรือทวารเบาให้ใช้มือซ้ายเท่านั้น ส่วนมือขวานั้นใช้สำหรับกินอาหารหรือถือภาชนะ
- หากทำได้การนั่งถ่ายปัสสาวะเป็นสิ่งที่ดีกว่าเพราะนอกจากจะป้องกันมิให้ละอองปัสสาวะกระเด็นกว้างออกไปแล้ว ยังช่วยให้ปัสสาวะออกจากร่างกายได้เกลี้ยงกว่า
- อย่าถ่ายอุจจาระหรือปัสสาวะลงในแม่น้ำลำธาร สถานที่ที่มีคนสัญจรไปมา บริเวณที่มีร่มเงา และรูที่อยู่อาศัยของสัตว์ เพราะการทำเช่นนั้นเป็นการสร้างความสะอิดสะเอียนและความเดือดร้อนให้กับผู้อื่น
สวมรองเท้าทุกครั้งก่อนไปห้องน้ำ และก่อนเข้าห้องน้ำให้อ่านวิงวอน (ดุอาอฺ) ดังนี้
“อัลลอฮุมม่ะอินนี อะอูซูบิก่ะ มินัลคุบซ์ วัลเคาะบาอิซ”
แปลว่า “โอ้อัลลอฮฺ ฉันขอความคุ้มครองต่อพระองค์ให้พ้นจากมารร้ายทั้งเพศชายและหญิง”
และเมื่อออกจากห้องน้ำแล้วให้อ่านดุอาอฺดังนี้
“อัลฮัมดุลิลลาฮิลล่ะซี อัซฮะบะ อัลนิลอะซา วะอาฟานี”
แปลว่า “ขอบคุณอัลลอฮฺผู้ทรงปลดเปลื้องภาระให้ฉันและทรงทำให้ฉันผ่อนคลาย”
- สั่งน้ำมูกหรือถ่มเสมหะในพื้นที่ที่พ้นจากสายตาผู้คนและอย่าสั่งน้ำมูกหรือถ่มเสมหะลงบนพื้นที่คนสัญจรไปมา (มุสลิมมีปัญหาเรื่องนี้แยะมากเรื่องถ่มน้ำลายในที่สาธารณะ อย่าทำเลยค่ะไม่ดีไม่งามเลย)
- พยายามหลีกเลี่ยงการใช้นิ้วล้วงเข้าไปในรูจมูกเพื่อแคะขี้มูกเป็นประจำ เพราะมันจะทำให้นิ้วมือสกปรกและเสียบุคลิกภาพ หากจำเป็นก็ให้ทำในที่ที่พ้นจากสายตาคนอื่น โดยปกติ การทำความสะอาดรูจมูกจะปฏิบัติอยู่แล้วในการอาบน้ำละหมาด
- เมื่อจะจามให้ป้องปากและจมูกของตัวเองเพื่อมิให้ละอองน้ำมูกกระเด็นออกไปสู่ผู้อื่น และเมื่อจามแล้ว ให้กล่าวว่า “อัลฮัมดุลิลละฮฺ” (แปลว่า การสรรเสริญเป็นของอัลลอฮฺ) ส่วนใครก็ตามที่ได้ยินคนจามกล่าวเช่นนั้น ก็ให้กล่าวว่า “ยัรฺฮัมมุกัลลเลาะฮฺ” (แปลว่า ขออัลลอฮฺทรงเมตตาท่าน) เมื่อคนจามได้ยินดังกล่าว ให้ตอบกลับด้วยคำว่า “ยะฮฺดีกัลเลาะฮฺ” (แปลว่า ขออัลลอฮฺทรงนำทางท่าน)
- แปรงฟันและอาบน้ำอย่างน้อยวันละ 2 ครั้งคือตื่นนอนและก่อนเข้านอน โดยเฉพาะก่อนการนมาซหากทำได้ก็ควรแปรงฟันทุกครั้ง และก่อนเข้านอน ท่านศาสดามุฮัมมัดได้แนะนำให้อาบน้ำนมาซเสียก่อน
- หากร่างกายหรือเสื้อผ้าเปื้อนสิ่งต่อไปนี้คือ ปัสสาวะ อุจจาระ เลือด เลือดประจำเดือน อสุจิ ซากสัตว์ตาย ให้ชำระด้วยน้ำธรรมดาให้สะอาด แต่ถ้าหากสัมผัสสุนัขและสุกร โดยเฉพาะเมื่อถูกน้ำลาย ให้ทำความสะอาดด้วยน้ำดินสะอาด 1 ครั้ง และให้ใช้น้ำสะอาดชำระอีก 6 ครั้ง เพราะสิ่งสกปรก (นะญิส) เหล่านี้เป็นสิ่งที่ทำให้ร่างกายและเสื้อผ้าไม่สะอาดพอที่จะนมาซได้ อ่านเรื่องนะญิสได้ที่นี่
- บ้านช่องควรรักษาให้สะอาดอย่าปล่อยให้บ้านสกปรก เพราะจะกลายเป็นอุปนิสัยส่วนตัวไปได้ซึ่งอาจเป็นปัญหาตามมาในเรื่องของความเป็นสุขของครอบครัว จานชามควรล้างทำความสะอาด ห้องน้ำ ห้องนอน ห้องครัว
- สำหรับร้านอาหารต่างๆนั้น ควรจะหมั่นรักษาความสะอาดมากๆ อิสลามเน้นย้ำเรื่องความสะอาดแต่มุสลิมหลายๆคนกลับละเลยเรื่องความสะอาด เพราะโอกาสทางการค้านั้น จะอยู่ที่ความสะอาดด้วยอีกเช่นกัน
อ้างอิงที่มา "จรรยามารยาทในการรักษาความสะอาด บางส่วนจากหนังสือจรรยามารยาทในอิสลาม" ของ อ.บรรจง บินกาซัน และเพิ่มเติม ข้อมูลบางส่วน โดย annisaa.com
การรักษาความสะอาดและการทำความสะอาดกับมุมมองคำสอนศาสนาอิสลาม
ความสะอาด นอกจากจะเป็นพื้นฐานของสุขอนามัยที่ดีของบุคคลและสังคมแล้ว อิสลามยังถือว่า “ความสะอาดเป็นส่วนหนึ่งของการศรัทธา” ด้วย ดังนั้น อิสลามจึงได้กำหนดเรื่องของความสะอาดไว้เป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินชีวิตประจำวันของมุสลิม และกำหนดให้ความสะอาดทางร่างกายเป็นเงื่อนไขสำคัญ สำหรับการปฏิบัติศาสนกิจที่จำเป็นอย่างเช่นการนมาซ การทำฮัจญ์ การอ่านกุรอานอีกด้วย
ในส่วนบุคคล อิสลามได้สอนมารยาทในการรักษาความสะอาดให้มุสลิมปฏิบัติดังนี้
- เมื่อตื่นนอนขึ้นมาให้ล้างมือทั้งสองข้างก่อนที่จะทำสิ่งใดเพราะเราไม่รู้ว่าในตอนที่เราหลับ มือของเราไปวางไว้ที่ไหน
- เมื่อถ่ายปัสสาวะและอุจจาระ อย่าหันหน้าหรือหันหลังไปทางกะอฺบะฮฺซึ่งเป็นทิศทางที่มุสลิมหันไปในเวลานมาซ เมื่อถ่ายเสร็จแล้วให้ชำระทวารหนักและเบาด้วยน้ำให้สะอาด หากไม่มีน้ำก็ให้ใช้กระดาษชำระทำความสะอาด และถ้าหากพบน้ำหลังจากนั้นก็จะต้องใช้น้ำทำความสะอาดใหม่ทันที นอกจากนั้นแล้ว จะต้องระวังไม่ให้ละอองหรือหยดปัสสาวะกระเด็นเปื้อนเสื้อผ้าหรือร่างกายส่วนอื่นด้วย เพราะร่างกายและเสื้อผ้าที่เปรอะเปื้อนสิ่งเหล่านี้ทำให้ไม่สามารถนมาซได้ หลังจากอุจจาระหรือปัสสาวะแล้วให้ล้างมือทุกครั้ง
- การขลิบหนังปลายอวัยวะเพศของผู้ชายเป็นแบบอย่างของศาสดามุสลิมถือปฏิบัติสืบต่อกันมา เพราะสามารถทำความสะอาดได้ง่าย และไม่เป็นที่หมักหมมของสิ่งสกปรกและเชื้อโรค
- ในการทำความสะอาดทวารหนักหรือทวารเบาให้ใช้มือซ้ายเท่านั้น ส่วนมือขวานั้นใช้สำหรับกินอาหารหรือถือภาชนะ
- หากทำได้การนั่งถ่ายปัสสาวะเป็นสิ่งที่ดีกว่าเพราะนอกจากจะป้องกันมิให้ละอองปัสสาวะกระเด็นกว้างออกไปแล้ว ยังช่วยให้ปัสสาวะออกจากร่างกายได้เกลี้ยงกว่า
- อย่าถ่ายอุจจาระหรือปัสสาวะลงในแม่น้ำลำธาร สถานที่ที่มีคนสัญจรไปมา บริเวณที่มีร่มเงา และรูที่อยู่อาศัยของสัตว์ เพราะการทำเช่นนั้นเป็นการสร้างความสะอิดสะเอียนและความเดือดร้อนให้กับผู้อื่น
สวมรองเท้าทุกครั้งก่อนไปห้องน้ำ และก่อนเข้าห้องน้ำให้อ่านวิงวอน (ดุอาอฺ) ดังนี้
“อัลลอฮุมม่ะอินนี อะอูซูบิก่ะ มินัลคุบซ์ วัลเคาะบาอิซ”
แปลว่า “โอ้อัลลอฮฺ ฉันขอความคุ้มครองต่อพระองค์ให้พ้นจากมารร้ายทั้งเพศชายและหญิง”
และเมื่อออกจากห้องน้ำแล้วให้อ่านดุอาอฺดังนี้
“อัลฮัมดุลิลลาฮิลล่ะซี อัซฮะบะ อัลนิลอะซา วะอาฟานี”
แปลว่า “ขอบคุณอัลลอฮฺผู้ทรงปลดเปลื้องภาระให้ฉันและทรงทำให้ฉันผ่อนคลาย”
- สั่งน้ำมูกหรือถ่มเสมหะในพื้นที่ที่พ้นจากสายตาผู้คนและอย่าสั่งน้ำมูกหรือถ่มเสมหะลงบนพื้นที่คนสัญจรไปมา (มุสลิมมีปัญหาเรื่องนี้แยะมากเรื่องถ่มน้ำลายในที่สาธารณะ อย่าทำเลยค่ะไม่ดีไม่งามเลย)
- พยายามหลีกเลี่ยงการใช้นิ้วล้วงเข้าไปในรูจมูกเพื่อแคะขี้มูกเป็นประจำ เพราะมันจะทำให้นิ้วมือสกปรกและเสียบุคลิกภาพ หากจำเป็นก็ให้ทำในที่ที่พ้นจากสายตาคนอื่น โดยปกติ การทำความสะอาดรูจมูกจะปฏิบัติอยู่แล้วในการอาบน้ำละหมาด
- เมื่อจะจามให้ป้องปากและจมูกของตัวเองเพื่อมิให้ละอองน้ำมูกกระเด็นออกไปสู่ผู้อื่น และเมื่อจามแล้ว ให้กล่าวว่า “อัลฮัมดุลิลละฮฺ” (แปลว่า การสรรเสริญเป็นของอัลลอฮฺ) ส่วนใครก็ตามที่ได้ยินคนจามกล่าวเช่นนั้น ก็ให้กล่าวว่า “ยัรฺฮัมมุกัลลเลาะฮฺ” (แปลว่า ขออัลลอฮฺทรงเมตตาท่าน) เมื่อคนจามได้ยินดังกล่าว ให้ตอบกลับด้วยคำว่า “ยะฮฺดีกัลเลาะฮฺ” (แปลว่า ขออัลลอฮฺทรงนำทางท่าน)
- แปรงฟันและอาบน้ำอย่างน้อยวันละ 2 ครั้งคือตื่นนอนและก่อนเข้านอน โดยเฉพาะก่อนการนมาซหากทำได้ก็ควรแปรงฟันทุกครั้ง และก่อนเข้านอน ท่านศาสดามุฮัมมัดได้แนะนำให้อาบน้ำนมาซเสียก่อน
- หากร่างกายหรือเสื้อผ้าเปื้อนสิ่งต่อไปนี้คือ ปัสสาวะ อุจจาระ เลือด เลือดประจำเดือน อสุจิ ซากสัตว์ตาย ให้ชำระด้วยน้ำธรรมดาให้สะอาด แต่ถ้าหากสัมผัสสุนัขและสุกร โดยเฉพาะเมื่อถูกน้ำลาย ให้ทำความสะอาดด้วยน้ำดินสะอาด 1 ครั้ง และให้ใช้น้ำสะอาดชำระอีก 6 ครั้ง เพราะสิ่งสกปรก (นะญิส) เหล่านี้เป็นสิ่งที่ทำให้ร่างกายและเสื้อผ้าไม่สะอาดพอที่จะนมาซได้ อ่านเรื่องนะญิสได้ที่นี่
- บ้านช่องควรรักษาให้สะอาดอย่าปล่อยให้บ้านสกปรก เพราะจะกลายเป็นอุปนิสัยส่วนตัวไปได้ซึ่งอาจเป็นปัญหาตามมาในเรื่องของความเป็นสุขของครอบครัว จานชามควรล้างทำความสะอาด ห้องน้ำ ห้องนอน ห้องครัว
- สำหรับร้านอาหารต่างๆนั้น ควรจะหมั่นรักษาความสะอาดมากๆ อิสลามเน้นย้ำเรื่องความสะอาดแต่มุสลิมหลายๆคนกลับละเลยเรื่องความสะอาด เพราะโอกาสทางการค้านั้น จะอยู่ที่ความสะอาดด้วยอีกเช่นกัน
อ้างอิงที่มา "จรรยามารยาทในการรักษาความสะอาด บางส่วนจากหนังสือจรรยามารยาทในอิสลาม" ของ อ.บรรจง บินกาซัน และเพิ่มเติม ข้อมูลบางส่วน โดย annisaa.com