Relay เป็นอุปกรณ์ที่รองรับการใช้งานในอุตสาหกรรมได้หลากหลาย โดยแบ่งออกได้เป็น 4 ประเภทใหญ่ ได้แก่ General Relay, Timer Relay, Protection Relay และ Solid State Relay ค่ะ ตัวอย่างรวม Relay ทุกประเภท


มาดูกันว่า Relay ประเภทต่างๆ ทำอะไรได้บ้าง


1. General Relay (เจนเนอรัล รีเลย์)



รีเลย์ประเภทนี้ทำหน้าที่เป็นสวิทช์ไฟลำดับที่สอง (secondary switch) คือเป็นสวิตซ์ตัด-ต่อวงจร โดยใช้แม่เหล็กไฟฟ้า

ตัวอย่างการใช้งาน
- การนำรีเลย์ต่อใช้งานกับหลอดไฟผ่านขั้ว C และ NC



เพื่อให้หลอดไฟยังคงติดสว่างแม้ไม่ได้กดสวิตช์ดังรูป A และ เมื่อทำการกดสวิตช์ ไฟจากแบตเตอรี่จะเหนี่ยวนำขดลวดให้สวิตช์ไหลจากขั้ว C ไปขั้ว NO ทำให้หลอดไฟดับ ดังรูป B


- การนำรีเลย์ไปต่อใช้งานกับมอเตอร์
ดูได้ตามวิดีโอนี้ค่ะ https://www.youtube.com/watch?v=AHi1s7jRsOg



2. Timer Relay (ไทม์เมอร์รีเลย์)



ใช้ในการควบคุมเวลาการทำงานของอุปกรณ์ต่างๆ ให้เป็นไปตามที่ผู้ใช้ต้องการ นิยมใช้ในงานอุตสาหกรรมโรงงาน ซึ่งเป็นส่วนประกอบในเครื่องจักรที่สำคัญมาก


ตัวอย่างการใช้งาน

- วงจรสตาร์เดลต้า
ในขณะที่สตาร์ท มอเตอร์จะทำการต่อแบบสตาร์ ซึ่งสามารถลดแรงดันขณะสตาร์ทได้ และเมื่อมอเตอร์หมุนไปได้ซักระยะหนึ่ง(ตามทามเมอร์ ที่ตั้งไว้) ประมาณความเร็ว 75% ของความเร็วพิกัดมอเตอร์จะทำการต่อแบบเดลต้า  เพื่อควบคุมกระแสไฟสำหรับการใช้งาน

วงจรนี้เหมาะสำหรับใช้กับมอเตอร์ขนาดใหญ่ตั้งแต่ 10 แรงม้าขึ้นไป เช่น มอเตอร์ที่ไปขับใบมีดในการตัดชิ้นงาน มอเตอร์ขับปั๊มน้ำขึ้นแท็งค์ เป็นต้น



- วงจรเปิด-ปิด ปั้มน้ำ
ใช้ Timer Relay ปิด-ปิด ปั๊มน้ำตามเวลาที่ต้องการ




- วงจรเปิด-ปิด แอร์
ใช้ Timer Relay เซตช่วงเวลาเปิด-ปิดแอร์ เช่น เช็ตให้เปิดแอร์ 11:00 - 19:00 และ ปิดแอร์ 19:00 - 11:00 เหมาะกับการใช้งานในออฟฟิศ หรือห้างสรรพสินค้า เป็นต้น





3. Protection Relay (โปรเทคชั่น รีเลย์)



Protection Relay เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า รีเลย์ป้องกันไฟฟ้า คืออุปกรณ์ที่ใช้ในการตรวจจับความผิดปกติที่เกิดกับอุปกรณ์ไฟฟ้า และทำงานสั่งปลดอุปกรณ์ไฟฟ้าที่เกิดปัญหาออกจากระบบไฟฟ้าโดยเร็ว เพื่อไม่ให้อุปกรณ์เกิดความเสียหาย

รีเลย์ชนิดนี้จะใช้เงื่อนไขในการตรวจสอบความผิดปกติ ดังต่อไปนี้

1. Over current คือ กระแสในขณะใช้งานมีค่าเกินที่กำหนด Protection Relay จะทำการตัดระบบ

2. Max/min voltage  คือ แรงดันในขณะใช้งานมีค่าเกินหรือต่ำกว่าที่กำหนด

3. Phase sequence คือ การเรียงลำดับเฟสไม่ถูกต้อง

4. Phase loss  คือ แรงดันของเฟสใดเฟสหนึ่งหายไป

5. Min/max frequency  คือ ความถี่ในขณะใช้งานมีค่าเกินหรือต่ำกว่าที่กำหนด

6. Asymmetry  คือ ไม่มีความสมดุลทางไฟฟ้า (Unbalance)



4. Solid State Relay (โซลิดสเตท รีเลย์)



Solid State Relay นิยมเรียกตามตัวย่อว่า SSR เป็นสวิตช์อิเล็กทรอนิกที่ไม่ใช้หน้าสัมผัสในการตัดต่อวงจร แต่จะใช้เทคโนโลยีของ เซมิคอนดักเตอร์ (Semiconductor) ทำให้ไม่มีชิ้นส่วนที่เคลื่อนที่ เพื่อลดเสียงรบกวนที่เกิดขึ้น และเพิ่มอายุการใช้งานได้ยาวนานมากขึ้น

วงจร ของ Solid State Relay ( โซลิดสเตตรีเลย์ ) สามารถนำไปประยุกต์ใช้เพื่อช่วยงานของท่านได้อย่างหลากหลายดังต่อไปนี้
-ใช้ควบคุมระบบเปิดปิดไฟฟ้าแสงสว่าง
-ใช้ควบคุมขดลวดความร้อน
-ใช้ควบคุม Solenoid Valve
-ใช้ควบคุมการ Start Motor 1 Phase
-ประยุกต์ใช้กับงานกับวงจรไฟ 3 เฟส
-ใช้ควบคุมการ start motor 3 เฟส
-ใช้ควบคุมขดลวดความร้อน



นี่ก็คือ Relay ทั้งสี่ประเภท ที่เป็นอุปกรณ์มือขวาของหลากหลายอุตสาหกรรม หวังว่าข้อมูลนี้จะเป็นประโยชน์สำหรับผู้กำลังศึกษาเรื่อง Relay เบื้องต้นนะคะ


Cr: https://www.factomart.com/th/main-relay