ภูมิปัญญาและลายจักสานไทย อำเภอวัดโบสถ์ จังหวัดพิษณุโลก

กระทู้คำถาม

ภาพถ่าย

เมื่อพูดถึง ภูมิปัญญา หลายคนคงนึงถึง ความรู้ ความสามารถ ของบรรพบุรุษที่มีมาตั้งแต่โบราณโดยส่วนใหญ่ก็จะสืบทอดกันมาจากพ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย ซึ่งภูมิปัญญาเหล่านี้เมื่อนำมาพัฒนาปรับปรุงก็จะสามารถสร้างมูลค่าและเสริมรายได้ให้กับคนในครอบครัวและชุมชนต่อไป แต่วันนี้เราจะมาพูดถึงภูมิปัญญากับลายจักรสายไทยของกลุ่มผู้สูงอายุ บ้านเหล่าขวัญ อำเภอวัดโบสถ์ จังหวัดพิษณุโลก

สำหรับการเดินทางเราเริ่มต้นเดินทางจากมหาวิทยาลัยนเรศวรไปหมู่บ้านเหล่าขวัญ ระยะเวลาโดยประมาณ 45 นาที โดยทางรถยนต์แต่ถ้าใครสะดวกเดินทาง ด้วยรถจักรยานยนต์ก็มาสามารถไปถึงเช่นกัน วันที่เริ่มเดินทางเราเดินทางโดยรถจักรยานยนต์ โดยจุดหมายที่ไปคือหมู่บ้านเหล่าขวัญ แต่ไมสามารถหาพบได้จึงใช้ตัวช่วยจาก Google map แต่ด้วยความโชคดีได้รับความช่วยเหลือจากชาวบ้านในละแวกนั้นเราจึงสามารถไปยังหมู่บ้านเหล่าขวัญได้

ขอบคุณภาพภาพจาก Google map

ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับกลุ่มผู้สูงอายุที่เป็นเจ้าของภูมิปัญญากันก่อนเลยดีกว่า

คุณป้าสมถวิล พลูหน่าย และกลุ่มผู้สูงอายุ เป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งกลุ่มขึ้นมาเพื่อหาอะไรทำในเวลาว่าง โดยคุณป้าเล่าว่า เกิดจารการรวมตัวกันของผู้สูงอายุที่ว่างจาการทำงาน จึงคิดรวมกลุ่มกันเพื่อหารายได้เสริมและสามารถอยู่ได้ด้วยตัวเองและไม่พึงพาลูกหลานจนมากเกินไป ซึ่งประกอบกับการพัฒนาศักยภาพที่มีอยู่และดึงออกมาใช้เพื่อเป็นผู้สูงอายุที่มีคุณภาพ และยังเป็นกลุ่มที่ใช้พูดคุยแลกเปลี่ยนความรู้จนเกิดเป็นภูมิปัญญาที่ใช้ทำเครื่องจักสานที่สวยงามอย่างในปัจจุบัน

ต่อไปเราไปรู้จักกับอุปกรณ์และขั้นตอนการทำกันเลยดีกว่า
วัสดุอุปกรณ์ในการสร้างสรรค์ภูมิปัญญา
1.ที่ขูดไม้ไผ่
2.มีด
3.แม่แบบตะกร้า
วัตถุดิบในการสร้างสรรค์ภูมิปัญญา
จักรสานประเภทพัด
1.ไม้ไผ่สีสุก
2.น้ำ
3.วานิชเคลือบเงา
5.ตอก
จักรสานประเภทตะกร้า
1.ไม้ไผ่
2.หวายน้ำเส้นใหญ่
3.หวายน้ำเส้นเล็ก
4.หวายโปร่ง
5.สีย้อมไม้
6.วานิชเคลือบเงา
8.น้ำ
9.ตอก

ขั้นตอนการผลิต
    ชั้นตอนการสานพัดสาม
    1.เตรียมด้ามพัดโดยการเหลาไม้ไผ่ให้มีขนาดเหมาะมือวัดจากตัวแบบแล้วตัดตกแต่ง
    2.ขึ้นลายเส้นโดยใช้ตอก10 เส้น
    3.จากนั้นสานขัดลายโดยยกสามเส้นขึ้นสายจนเสร็จจนสุดปลายตอก
    4.เก็บปลายตอกที่เหลือโดยการซ่อนลายเข้าไปด้านใน
    5.เคลือบพัดด้วยวานิชเคลือบเงา
    6.นำไปตากแดดให้แห้ง (พร้อมใช้งาน)

ลวดลาย
    1.ไทยใหญ่
    2.ข้าวหลามตัด
    3.ลายครอบ
    4.ลายดอกแก้ว
    5.ลายกระดูกงู
    6.ลายไทยเล็ก
    7.ลายน้ำไหล
    8.ลายรูปกงจักร
ลวดลายพัด
    ลายพัดสาม