ในปัจจุบัน มีการใช้คำว่าพระธาตุเสด็จอยู่หลายครั้งหลายแบบทั้ง บรรพชิต และฆราวาส ซึ่งส่วนมากก็เป็นพวกหินสีที่โผล่มาเอง เพิ่มจำนวนได้เอง จะเท็จจะจริงอย่างไร ก็สุดแท้แต่

แต่ว่า พระธาตุเสด็จในความรับรู้ของชาวล้านนานั้นจะมีรูปแบบที่ต่างออกไป ซึ่งเป็นเรื่องลึกลับ พิสูจย์ได้ยาก

ในภาคเหนือ ว่ากันว่า วันดีคืนดี พระธาตุจากวัดต่างๆจะเส็จไปมาหากัน โดยมีลักษณะของดวงไฟบินไปมา ซึ่งจากตำนานที่ปรากฏชัดที่สุดคือพระธาตุศรีจอมทอง ซึ่งเข้าใจว่า พระบรมสารีริกธาตุนั้นไม่ได้บรรจุไว้ในเจดีย์เหมือนพระธาตุอื่น

ซึ่งปรากฏการณ์พระธาตุเสด็จนั้นโดยมากมักจะเป็นในลักษณะดวงไฟบินไปมารอบๆพระเจดีย์ หรือบางแห่ง มีความเชื่อว่าพระธาตุนั้นเป็นเพื่อนกันจึงเสด็จไปมาหากันบ่อย

และอีกตำนานหนึ่งที่ยืนยันเรื่องพระธาตุเสด็จของชาวล้านนาได้เป็นอย่างดีคือ ในโลกธาตุนี้ หากพระบรมสารีริกธาตุใดที่เทวดาไม่รักษาแล้ว จะมารวมกันที่พระธาตุดอยสุเทพ ก่อนจะไปรวมกันที่โพธิบัลลังค์

ซึ่งจริงๆแล้ว ปรากฏการณืพระธาตุเสด็จ อาจจะเป็นปาฏิหารย์แห่งพระธาตุ หรือเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่ยังหาข้อสรุปไม่ได้ แต่นอกจาก พระธาตุที่เป็นพระบรมสารีริกธาตุที่เราควรบูชาแล้ว พระธาตุอีกอย่างที่เราควรบูชาด้วยคือ พระธรรมคำสอน หากพระธาตุที่ชื่อว่าพระธรรมนี้เสด็จสู่ใจเมื่อใด ก็ย้อมเกิดปาฏิหารย์อันยิ่งใหญ่ได้ ซึ่งมีที่สุดคือ อนุสาสนีปาฏิหาริย์