มนุษย์ทั้งหมดนั้นเมื่อเกิดขึ้นมาจะยังไม่มีปัญญา แต่มนุษย์เป็นสัตว์ที่สามารถพัฒนาให้เกิดปัญญาได้ แต่มนุษย์เกือบทั้งหมดก็ยังไม่มีปัญญา ซึ่งอุปสรรคที่ทำให้มนุษย์ไม่เกิดปัญญานั้นสรุปได้ ๒ อย่างคือ

๑. ไม่ได้รับการอบรมเลี้ยงดูมาอย่างถูกต้อง  คือไม่ได้รับการอบรมเลี้ยงดูมาให้เป็นมีความรู้ทางโลก คือเป็นคนมีเหตุผล ยอมรับความจริง ไม่งมงายมากจนเกินไปหรือมีความรู้พื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์พอสมควร และเป็นคนดี คือเป็นคนไม่เห็นแก่ตัว เสียสละ ไม่ลุ่มหลงเรื่องทางเพศมากเกินไป ไม่โลภอยากได้ของคนอื่นมาเป็นของตัวเอง ขยัน อดทน ซื่อสัตย์ จริงใจ มีความตั้งใจจริง เป็นมิตรกับทุกคน และมีใจเป็นกลางพอสมควร

๒. ไม่ได้รับคำสอนที่ถูกต้อง คือถึงแม้จะเป็นคนดีมีความรู้แล้วก็ตาม แต่ถ้าไม่ได้รับคำสอนที่ถูกต้อง ก็ไม่เกิดปัญญาตามหลักพุทธศาสนาขึ้นมาได้ เพราะการเป็นคนมีความรู้ทางโลกและเป็นคนดีนั้น จะเพียงแค่ทำให้มีชีวิตที่สงบสุขเท่านั้น ยังไม่ช่วยให้มีปัญญาที่จะช่วยให้หลุดพ้นจากความทุกข์ได้ ต้องบังเอิญได้พบคำสอนที่ถูกต้องในเรื่องการดับทุกข์เท่านั้น จึงจะมีปัญญาที่จะช่วยให้หลุดพ้นจากความทุกข์ได้

สรุปได้ว่า มนุษย์ที่จะมีปัญญามาใช้ดับทุกข์ตามหลักพุทธศาสนานั้น จะต้องเป็นทั้งคนดีและมีปัญญาด้วย ซึ่งการที่จะเป็นคนดีและมีปัญญาได้นั้น ก็ต้องได้รับการอบรมเลี้ยงดูมาอย่างถูกต้อง (คือมีศีลธรรมเพียงพอ) และมาได้พบคำสอนที่แท้จริงของพระพุทธเจ้าด้วย แต่บุคคลเช่นนี้ก็หายาก เพราะผู้คนส่วนใหญ่จะถูกเลี้ยงดูมาผิดๆ (คือไม่มีศีลธรรมเพียงพอ) และไม่มีความรู้พื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์เพียงพอ แต่ถึงแม้จะถูกเลี้ยงดูมาอย่างถูกต้องและมีความรู้พื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์มาเพียงพอแล้วก็ตาม ถ้าไม่ได้พบคำสอนที่ถูกของพระพุทธเจ้า ความรู้และความดีของเขานั้นก็เสียเปล่า คือไม่ได้พบคำสอนที่เป็นประโยชน์สูงสุดสำหรับชีวิต