ถ่ายได้ ได้ถ่าย
จากการสังเกตภาพถ่ายจากหลายๆคนที่โพสกัน แต่อันนี้จะขอกล่าวเฉพาะที่เกี่ยวกับคนที่เรียกตัวเองว่าเป็นช่างภาพ หรือ คนที่จริงจังกับการถ่ายภาพ
สิ่งที่เห็น และทำให้เกิดความรู้สึกสับสนในจิตใจของผมก็มักจะเกิดขึ้นอยู่เสมอ ในเรื่องของความสวยงาม ซึ่งก่อนที่ผมจะเริ่มต้นการเป็นช่างภาพอาชีพ เมื่อตอนอายุยี่สิบเอ็ด ด้วยการเป็นช่างภาพในสตูดิโอ ซึ่งก่อนหน้านั้นก็ถือว่าตัวเองเป็นเพียงช่างภาพที่จริงจัง และพอมีรายได้บ้างจากการรับจ้างถ่ายภาพ
และที่แปลกคือ แนวทางในการถ่ายภาพในชีวิตประจำวัน หรือ ความจริงจังในการถ่ายภาพกลับเป็นคนละเรื่องกับอาชีพ เพราะงานที่ชอบในเวลานั้นคือ สารคดีกับท่องเที่ยว แต่งานประจำที่ทำกับสตูดิโอกับกลายเป็นงานถ่ายภาพบุคคล แต่นั่นก็ไม่ใช่ปัญหา เพราะเมื่อตอนไปสมัครงาน เจ้าของสตูดิโอได้เอ๋ยถามผมว่า
"ไม่มีงานพอร์ตเทรตมาให้ดูเลยหรอ"
และคำตอบจากผมคือ ไม่มีครับ แล้วทำไมเขาถึงรับผมเข้าทำงาน
"โอเคเราจะรับคุณ เพราะเท่าที่ดูจากการจัดองค์ประกอบภาพแล้ว เชื่อว่าคุณน่าจะถ่ายภาพออกมาดี และดูจากความตั้งใจที่อยากจะทำและความมุ่งมั่นแล้วก็น่าจะเป็นอย่างนั้น"
สิ่งที่ทำให้ได้งานนั้นคือ องค์ประกอบภาพ ไม่ใช่ภาพ เพราะไม่มีหน้าคนในนั้นเลยแม้แต่หน้าเดียวที่จะแสดงให้เห็นว่าผมถ่ายคนแล้วจะออกมาสวย มีแต่เพียงองค์ประกอบภาพที่ดูแล้วรู้สึกว่าใช่ หาจุดเด่นเจอ รู้ว่าสื่ออะไร อยากให้ดูตรงไหน และภาพรวมๆคือน่าสนใจ นั่นคือประเด็น
ถ้าภาพรวมในจุดเริ่มต้นของคุณดีและน่าสนใจ นั่นเป็นก้าวแรกที่จะทำให้คนหยุดดูมัน และในอันดับต่อไปคือ จุดเด่นในภาพ เมื่อเขาหยุดดู เขาจะเริ่มมองที่จุดเด่นที่เราต้องการสื่อ เมื่อเห็นจุดเด่น รวมกับภาพโดยรวมของทั้งภาพ นั่นก็กลายเป็นเรื่องราวที่เราต้องการจะสื่อและบอกเล่า ซึ่งมันสามรถทำได้กับงานทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นภาพบุคคล วิว สตรีท ฯลฯ
แต่ ณ วันนี้ ภาพบางภาพที่เห็นกลับมีน้อยมากที่จะมีองค์ประกอบที่สวยงามเพียงพอที่จะหยุดให้คนดู เมื่อไม่ดู ทุกอย่างก็จบ
แต่ถ้าถอยย้อนกลับไปอีกหนึ่งก้าว เมื่อเราถูกบังคับให้ดู อาจจะด้วยคนในภาพที่น่าสนใจ ใครบางคนส่งมาให้ดู บังคับให้ดู หรือมีบางอย่างในภาพที่เราสนใจ ซึ่งนั้นอาจจะเรียกได้ว่าเป็นจุดเด่น ซึ่งบางทีมันอาจจะเด่นด้วยตัวเอง แบบโดยไม่ต้องใช้เส้นนำสายตา หรือสิ่งอื่นใดในทางศิลปะเข้ามาช่วยในการขับดันให้มันดูเด่นขึ้น เช่น เมื่อวันก่อนผมเห็นภาพนึง เป็นภาพนมอันโอฬารของนางแบบ และเขียนประมาณว่าเป็นงานการกุศล ผมก็คิดว่า คนทำเก่งนะ หานางแบบแขนด้วนที่มีนมสวยๆแบบนี้มาถ่ายได้ด้วย ดูเข้ากับคอนเส็ปดี แต่พอดูๆ รูปถัดไป แขนก็ไม่ได้ด้วนนิ หรือเขาทำแบบนี้เพื่อให้มันดูอาร์ต หรือสื่อว่าทำงงานเพื่อบริจาคให้คนแขนขาด แต่สุดท้ายก็ไม่ใช่อยู่ดี แค่คนถ่ายไม่ได้ดูละเอียด และเลือกมุมได้ไม่ดี
อีกภาพที่ดู เพราะเขียนกำกับว่าเอากล้องอะไรถ่าย และเป็นงานขาวดำ ภาพคมดี แต่ถ่ายอะไรมา หรือจะแค่ให้ดูความคมของเลนส์กับความเป็นขาวดำ แต่พออ่านคำบรรยายต่อไปกลับรู้ว่า "อ่อ" เขาให้ดูตรงนั้น ที่มีอะไรสักอย่าง และเขาก็เล่า จากตัวหนังสือ แต่นั่น ไม่น่าจะเป็นจุดประสงค์ของภาพถ่าย ที่ไม่สามารถเล่าเรื่องอะไรได้เลย นอกจากจะเล่าว่า "เจ้าของกล้องมีเงิน" รวย เพราะซื้อกล้องแพงๆมาถ่ายเล่นๆแบบดูเหมือนจะจริงจังได้ แต่ภาพที่ถ่ายมากลับไม่ได้เล่าอะไรเลยแม้แต่น้อย แต่ต้องมาอาศัยข้อความที่เขียนเพิ่มเติมลงไปอีกสองสามบันทัด แล้วให้คนดูย้อนกลับไปดูรูปอีกที ว่าหาสิ่งที่เขาพูดเจอมั้ย
นั่นคือการขาดการจัดองค์ประกอบภาพที่ดี ขาดการเน้นจุดเด่นในภาพ บางคนถึงขั้นขาดความรู้ในเรืองของการถ่ายภาพไปเลยก็มี อันนี้ไม่ได้ว่าใครเป็นการส่วนตัวนะ อาจจะเป็นเพราะมันเป็นยุคดิจิตอล ที่ใครๆก็คิดว่ามันง่าย ถ่ายแล้วก็ดูภาพที่หลังกล้อง มืดก็ถ่ายใหม่ สว่างก็ถ่ายเพิ่ม แต่บางที่ก็ช่างมัน กลับไปปรับที่คอมเอาละกัน มันง่ายสำหรับบางคน "ที่มักง่าย" แล้วบอกว่าตัวเองจริงจัง ผมว่า อะไรที่เราจริงจัง เราไม่น่า ไม่ควรที่จะมักง่ายอะไรแบบนั้น เราควรจะใส่ใจในรายละเอียด ควรจะใส่ใจในหลายๆอย่าง เพื่อให้งานนั้นๆออกมาดูดี ให้สมกับที่เรียกตัวเองว่าช่างภาพ หรือผู้ที่จริงจังกับงานถ่ายภาพ จนเอาการถ่ายภาพมาเป็นอาชีพ หรือกำลังพยายามเอามันมาเป็นอาชีพ
ปล. การเรียนรู้เรื่องศิลปะเพียงเล็กน้อย จะช่วยเพิ่มความรู้บางอย่าง เพื่อที่จะทำให้การถ่ายภาพของท่านมีคุณค่าและสวยงามขึ้น
ปล. 2 ความยาก บางทีไม่แปลว่าเก่งเมื่อคุณได้ทำ แต่ไม่ได้ทำมันออกมาดีที่สุด คุณอาจถ่ายผีเสื้อที่สวยที่สุดและหายากที่ได้เพียงคนเดียว แต่ไม่ได้หมายความว่าคุณถ่ายภาพเก่ง แต่อาจจะหมายถึงคุณเป็นคนเก่งที่หามันเจอ แต่ถ้าทุกคนสามารถเจอมัน และได้ถ่ายมัน คนที่ถ่ายมันออกมาดีที่สุดต่างหากคือคนที่เก่ง ฉนั้น สิ่งที่คุณได้ทำนั้น ไม่ใช่สิ่งที่คุณทำได้ดีเสมอไป
ปล.3 ต้องขออภัยหากบางข้อความที่แสดงความคิดเห็นไปอาจมีคำที่แสดงอารมณ์บ้าง ซึ่งอาจฟังดูไม่สุภาพบ้างสำหรับบางคน
และในบทความไม่ได้เฉพาะเจาะจงถึงบุคคลอื่น เป็นเพียงภาพรวมๆที่มองเห็นอยู่ทั่วๆไป
ปล.4 ผมถ่ายภาพนี้ที่สก็อตแลนส์ บางคนอาจถ่ายได้ดี ถ้ามีโอกาส บางคนอาจมีแค่โอกาสแต่ถ่ายได้ไม่ดี และคนที่อยู่บนสโนบอร์ดก็ไม่ได้หมายความว่าเขาจะเล่นมันเก่ง แต่เขาแค่มีโอกาสได้เล่น เมื่อคุณมีโอกาสมากกว่าคนอื่น จงอย่าลืม ทำมันให้ดีที่สุด อย่ามักง่าย...
ถ่ายได้หรือได้ถ่าย...บางทีการที่ได้ไปถ่ายหรือถ่ายมาได้ ไม่ได้หมายความว่าภาพนั้นสวย...จริงหรือไม่!!!?
ถ่ายได้ ได้ถ่าย
จากการสังเกตภาพถ่ายจากหลายๆคนที่โพสกัน แต่อันนี้จะขอกล่าวเฉพาะที่เกี่ยวกับคนที่เรียกตัวเองว่าเป็นช่างภาพ หรือ คนที่จริงจังกับการถ่ายภาพ
สิ่งที่เห็น และทำให้เกิดความรู้สึกสับสนในจิตใจของผมก็มักจะเกิดขึ้นอยู่เสมอ ในเรื่องของความสวยงาม ซึ่งก่อนที่ผมจะเริ่มต้นการเป็นช่างภาพอาชีพ เมื่อตอนอายุยี่สิบเอ็ด ด้วยการเป็นช่างภาพในสตูดิโอ ซึ่งก่อนหน้านั้นก็ถือว่าตัวเองเป็นเพียงช่างภาพที่จริงจัง และพอมีรายได้บ้างจากการรับจ้างถ่ายภาพ
และที่แปลกคือ แนวทางในการถ่ายภาพในชีวิตประจำวัน หรือ ความจริงจังในการถ่ายภาพกลับเป็นคนละเรื่องกับอาชีพ เพราะงานที่ชอบในเวลานั้นคือ สารคดีกับท่องเที่ยว แต่งานประจำที่ทำกับสตูดิโอกับกลายเป็นงานถ่ายภาพบุคคล แต่นั่นก็ไม่ใช่ปัญหา เพราะเมื่อตอนไปสมัครงาน เจ้าของสตูดิโอได้เอ๋ยถามผมว่า
"ไม่มีงานพอร์ตเทรตมาให้ดูเลยหรอ"
และคำตอบจากผมคือ ไม่มีครับ แล้วทำไมเขาถึงรับผมเข้าทำงาน
"โอเคเราจะรับคุณ เพราะเท่าที่ดูจากการจัดองค์ประกอบภาพแล้ว เชื่อว่าคุณน่าจะถ่ายภาพออกมาดี และดูจากความตั้งใจที่อยากจะทำและความมุ่งมั่นแล้วก็น่าจะเป็นอย่างนั้น"
สิ่งที่ทำให้ได้งานนั้นคือ องค์ประกอบภาพ ไม่ใช่ภาพ เพราะไม่มีหน้าคนในนั้นเลยแม้แต่หน้าเดียวที่จะแสดงให้เห็นว่าผมถ่ายคนแล้วจะออกมาสวย มีแต่เพียงองค์ประกอบภาพที่ดูแล้วรู้สึกว่าใช่ หาจุดเด่นเจอ รู้ว่าสื่ออะไร อยากให้ดูตรงไหน และภาพรวมๆคือน่าสนใจ นั่นคือประเด็น
ถ้าภาพรวมในจุดเริ่มต้นของคุณดีและน่าสนใจ นั่นเป็นก้าวแรกที่จะทำให้คนหยุดดูมัน และในอันดับต่อไปคือ จุดเด่นในภาพ เมื่อเขาหยุดดู เขาจะเริ่มมองที่จุดเด่นที่เราต้องการสื่อ เมื่อเห็นจุดเด่น รวมกับภาพโดยรวมของทั้งภาพ นั่นก็กลายเป็นเรื่องราวที่เราต้องการจะสื่อและบอกเล่า ซึ่งมันสามรถทำได้กับงานทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นภาพบุคคล วิว สตรีท ฯลฯ
แต่ ณ วันนี้ ภาพบางภาพที่เห็นกลับมีน้อยมากที่จะมีองค์ประกอบที่สวยงามเพียงพอที่จะหยุดให้คนดู เมื่อไม่ดู ทุกอย่างก็จบ
แต่ถ้าถอยย้อนกลับไปอีกหนึ่งก้าว เมื่อเราถูกบังคับให้ดู อาจจะด้วยคนในภาพที่น่าสนใจ ใครบางคนส่งมาให้ดู บังคับให้ดู หรือมีบางอย่างในภาพที่เราสนใจ ซึ่งนั้นอาจจะเรียกได้ว่าเป็นจุดเด่น ซึ่งบางทีมันอาจจะเด่นด้วยตัวเอง แบบโดยไม่ต้องใช้เส้นนำสายตา หรือสิ่งอื่นใดในทางศิลปะเข้ามาช่วยในการขับดันให้มันดูเด่นขึ้น เช่น เมื่อวันก่อนผมเห็นภาพนึง เป็นภาพนมอันโอฬารของนางแบบ และเขียนประมาณว่าเป็นงานการกุศล ผมก็คิดว่า คนทำเก่งนะ หานางแบบแขนด้วนที่มีนมสวยๆแบบนี้มาถ่ายได้ด้วย ดูเข้ากับคอนเส็ปดี แต่พอดูๆ รูปถัดไป แขนก็ไม่ได้ด้วนนิ หรือเขาทำแบบนี้เพื่อให้มันดูอาร์ต หรือสื่อว่าทำงงานเพื่อบริจาคให้คนแขนขาด แต่สุดท้ายก็ไม่ใช่อยู่ดี แค่คนถ่ายไม่ได้ดูละเอียด และเลือกมุมได้ไม่ดี
อีกภาพที่ดู เพราะเขียนกำกับว่าเอากล้องอะไรถ่าย และเป็นงานขาวดำ ภาพคมดี แต่ถ่ายอะไรมา หรือจะแค่ให้ดูความคมของเลนส์กับความเป็นขาวดำ แต่พออ่านคำบรรยายต่อไปกลับรู้ว่า "อ่อ" เขาให้ดูตรงนั้น ที่มีอะไรสักอย่าง และเขาก็เล่า จากตัวหนังสือ แต่นั่น ไม่น่าจะเป็นจุดประสงค์ของภาพถ่าย ที่ไม่สามารถเล่าเรื่องอะไรได้เลย นอกจากจะเล่าว่า "เจ้าของกล้องมีเงิน" รวย เพราะซื้อกล้องแพงๆมาถ่ายเล่นๆแบบดูเหมือนจะจริงจังได้ แต่ภาพที่ถ่ายมากลับไม่ได้เล่าอะไรเลยแม้แต่น้อย แต่ต้องมาอาศัยข้อความที่เขียนเพิ่มเติมลงไปอีกสองสามบันทัด แล้วให้คนดูย้อนกลับไปดูรูปอีกที ว่าหาสิ่งที่เขาพูดเจอมั้ย
นั่นคือการขาดการจัดองค์ประกอบภาพที่ดี ขาดการเน้นจุดเด่นในภาพ บางคนถึงขั้นขาดความรู้ในเรืองของการถ่ายภาพไปเลยก็มี อันนี้ไม่ได้ว่าใครเป็นการส่วนตัวนะ อาจจะเป็นเพราะมันเป็นยุคดิจิตอล ที่ใครๆก็คิดว่ามันง่าย ถ่ายแล้วก็ดูภาพที่หลังกล้อง มืดก็ถ่ายใหม่ สว่างก็ถ่ายเพิ่ม แต่บางที่ก็ช่างมัน กลับไปปรับที่คอมเอาละกัน มันง่ายสำหรับบางคน "ที่มักง่าย" แล้วบอกว่าตัวเองจริงจัง ผมว่า อะไรที่เราจริงจัง เราไม่น่า ไม่ควรที่จะมักง่ายอะไรแบบนั้น เราควรจะใส่ใจในรายละเอียด ควรจะใส่ใจในหลายๆอย่าง เพื่อให้งานนั้นๆออกมาดูดี ให้สมกับที่เรียกตัวเองว่าช่างภาพ หรือผู้ที่จริงจังกับงานถ่ายภาพ จนเอาการถ่ายภาพมาเป็นอาชีพ หรือกำลังพยายามเอามันมาเป็นอาชีพ
ปล. การเรียนรู้เรื่องศิลปะเพียงเล็กน้อย จะช่วยเพิ่มความรู้บางอย่าง เพื่อที่จะทำให้การถ่ายภาพของท่านมีคุณค่าและสวยงามขึ้น
ปล. 2 ความยาก บางทีไม่แปลว่าเก่งเมื่อคุณได้ทำ แต่ไม่ได้ทำมันออกมาดีที่สุด คุณอาจถ่ายผีเสื้อที่สวยที่สุดและหายากที่ได้เพียงคนเดียว แต่ไม่ได้หมายความว่าคุณถ่ายภาพเก่ง แต่อาจจะหมายถึงคุณเป็นคนเก่งที่หามันเจอ แต่ถ้าทุกคนสามารถเจอมัน และได้ถ่ายมัน คนที่ถ่ายมันออกมาดีที่สุดต่างหากคือคนที่เก่ง ฉนั้น สิ่งที่คุณได้ทำนั้น ไม่ใช่สิ่งที่คุณทำได้ดีเสมอไป
ปล.3 ต้องขออภัยหากบางข้อความที่แสดงความคิดเห็นไปอาจมีคำที่แสดงอารมณ์บ้าง ซึ่งอาจฟังดูไม่สุภาพบ้างสำหรับบางคน
และในบทความไม่ได้เฉพาะเจาะจงถึงบุคคลอื่น เป็นเพียงภาพรวมๆที่มองเห็นอยู่ทั่วๆไป
ปล.4 ผมถ่ายภาพนี้ที่สก็อตแลนส์ บางคนอาจถ่ายได้ดี ถ้ามีโอกาส บางคนอาจมีแค่โอกาสแต่ถ่ายได้ไม่ดี และคนที่อยู่บนสโนบอร์ดก็ไม่ได้หมายความว่าเขาจะเล่นมันเก่ง แต่เขาแค่มีโอกาสได้เล่น เมื่อคุณมีโอกาสมากกว่าคนอื่น จงอย่าลืม ทำมันให้ดีที่สุด อย่ามักง่าย...