ว. ท่านพระโคดมกล่าวความขาดสูญ.(ตาย)
ภ. มีอยู่จริงๆ พราหมณ์ เหตุที่เขากล่าวหาเราว่า
พระสมณะโคดมกล่าวความขาดสูญ ดังนี้ นั้น
ชื่อว่ากล่าวถูก เพราะเรากล่าวแต่ความขาดสูญแห่ง ราคะ โทสะ โมหะ
เรากล่าวความขาดสูญแห่งสภาพที่เป็นบาปอกุศลมีหลายอย่าง ๆ นี้แล ต่างหาก.
นี่แลเป็นแง่ ฯลฯ นี้แล
เหตุที่เขากล่าวหาเราว่า พระสมณะโคดม กล่าวความขาดสูญ ดังนี้
ชื่อว่ากล่าวถูก แต่ไม่ใช่เหตุที่ท่านมุ่งกล่าวนั้น.
- บาลี มหาวรรค อฏฐก. อํ. ๒๓/๑๗๕/๑๐๑
ท่านพระโคดมข้าพเจ้าได้ยินมาว่า พระสมณโคดมไม่ไหว้ไม่ลุกรับพวกพราหมณ์
ผู้แก่ ผู้เฒ่าผู้ใหญ่ ล่วงกาลผ่านวัยมาโดยลำดับ หรือไม่เชื้อเชิญด้วยอาสนะ
ท่านพระโคดมข้อนี้เป็นเช่นนั้นจริง เพราะว่าท่านพระโคดมไม่ไหว้
ไม่ลุกรับพวกพราหมณ์ ผู้แก่ผู้เฒ่า ผู้ใหญ่ ล่วงกาลผ่านวัยมาโดยลำดับ
หรือไม่เชื้อเชิญด้วยอาสนะ ข้อนี้ ไม่สมควรเลย ฯ
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรพราหมณ์ ในโลก พร้อมทั้งเทวโลก มาร
โลก พรหมโลก ในหมู่สัตว์ พร้อมทั้งสมณพราหมณ์ เทวดาและมนุษย์ เรา
ไม่เล็งเห็นบุคคลที่เราควรไหว้ ควรลุกรับ หรือควรเชื้อเชิญด้วยอาสนะ เพราะ
ว่าตถาคตพึงไหว้ พึงลุกรับ หรือพึงเชื้อเชิญบุคคลใดด้วยอาสนะ แม้ศีรษะของ
บุคคลนั้นก็จะพึงขาดตกไป ฯ
พราหมณ์! แง่ (ปริยาย) ที่เมื่อผู้ใดจะพึงกล่าวหาเราโดยชอบว่า
“พระสมณโคดม มีความไม่มีรสเป็นรูป (คือเป็นที่สังเกต)” นั้น, มีอยู่.
พราหมณ์! คือว่า ความยินดีในรูป เสียง กลิ่น รสโผฏฐัพพะ เหล่าใด
ความยินดีเหล่านั้นตถาคตละได้ขาดแล้ว ถอนขึ้นกระทั่งราก ทำให้เป็นเหมือน
ตาลไม่มีวัตถุ (คือหน่อยอดสำหรับงอกอีกต่อไป) ไม่ให้มีไม่ให้เกิดอีกต่อไป.
นี้แลเป็นแง่ที่ผู้ใดเมื่อจะกล่าวหาเราโดยชอบ ว่า พระสมณโคดมมีความไม่มีรส
เป็นรูป, หาใช่เป็นดังที่ท่านหมายถึง แล้วกล่าวไม่.
พราหมณ์! แง่ที่เมื่อผู้ใดจะพึงกล่าวหาเราโดยชอบว่า “พระสมณ-
โคดมเป็นคนไม่มีสมบัติ”นั้น, มีอยู่. พราหมณ์! คือว่า โภคะ กล่าวคือ
รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ เหล่าใด โภคะเหล่านั้น ตถาคตละได้ขาด
แล้ว ฯลฯ ทำไม่ให้มีไม่ให้เกิดอีกต่อไป. นี้แลเป็นแง่ ฯลฯ, หาใช่เป็นดังที่
ท่านหมายถึง แล้วกล่าวไม่.
พราหมณ์ แง่ที่เมื่อผู้ใดจะพึงกล่าวหาเราโดยชอบว่า “พระสมณ-
โคดม เป็นคนกล่าวแต่การไม่ทำ” นั้น มีอยู่. พราหมณ์! จริงเทียว คือว่า
เรากล่าวการไม่ทำกายทุจริต วจีทุจริต มโนทุจริต, กล่าวการไม่ทำสิ่งที่เป็นบาป
เป็นอกุศล มีประการต่าง ๆ ต่างหาก. นี่แลเป็นแง่ ฯลฯ, หาใช่เป็นดังที่
ท่านหมายถึง แล้วกล่าวไม่.
พราหมณ์! แง่ที่เมื่อผู้ใดจะพึงกล่าวหาเราโดยชอบว่า “พระสมณ-
โคดมเป็นคนกล่าวแต่ความขาดสูญ” นั้น มีอยู่. จริงเทียว พราหมณ์!
คือว่าเรากล่าวความขาดสูญแห่งราคะ โทสะ โมหะ, ความขาดสูญแห่งสิ่งเป็น
บาปอกุศล มีประการต่าง ๆ ต่างหาก. นี่แลเป็นแง่ ฯลฯ, หาใช่เป็นดังที่
ท่านหมายถึง แล้วกล่าวไม่.
ว่าด้วยเวรัญชพราหมณ์กล่าวตู่พระพุทธเจ้า
ภ. มีอยู่จริงๆ พราหมณ์ เหตุที่เขากล่าวหาเราว่า
พระสมณะโคดมกล่าวความขาดสูญ ดังนี้ นั้น
ชื่อว่ากล่าวถูก เพราะเรากล่าวแต่ความขาดสูญแห่ง ราคะ โทสะ โมหะ
เรากล่าวความขาดสูญแห่งสภาพที่เป็นบาปอกุศลมีหลายอย่าง ๆ นี้แล ต่างหาก.
นี่แลเป็นแง่ ฯลฯ นี้แล
เหตุที่เขากล่าวหาเราว่า พระสมณะโคดม กล่าวความขาดสูญ ดังนี้
ชื่อว่ากล่าวถูก แต่ไม่ใช่เหตุที่ท่านมุ่งกล่าวนั้น.
- บาลี มหาวรรค อฏฐก. อํ. ๒๓/๑๗๕/๑๐๑
ท่านพระโคดมข้าพเจ้าได้ยินมาว่า พระสมณโคดมไม่ไหว้ไม่ลุกรับพวกพราหมณ์
ผู้แก่ ผู้เฒ่าผู้ใหญ่ ล่วงกาลผ่านวัยมาโดยลำดับ หรือไม่เชื้อเชิญด้วยอาสนะ
ท่านพระโคดมข้อนี้เป็นเช่นนั้นจริง เพราะว่าท่านพระโคดมไม่ไหว้
ไม่ลุกรับพวกพราหมณ์ ผู้แก่ผู้เฒ่า ผู้ใหญ่ ล่วงกาลผ่านวัยมาโดยลำดับ
หรือไม่เชื้อเชิญด้วยอาสนะ ข้อนี้ ไม่สมควรเลย ฯ
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรพราหมณ์ ในโลก พร้อมทั้งเทวโลก มาร
โลก พรหมโลก ในหมู่สัตว์ พร้อมทั้งสมณพราหมณ์ เทวดาและมนุษย์ เรา
ไม่เล็งเห็นบุคคลที่เราควรไหว้ ควรลุกรับ หรือควรเชื้อเชิญด้วยอาสนะ เพราะ
ว่าตถาคตพึงไหว้ พึงลุกรับ หรือพึงเชื้อเชิญบุคคลใดด้วยอาสนะ แม้ศีรษะของ
บุคคลนั้นก็จะพึงขาดตกไป ฯ
พราหมณ์! แง่ (ปริยาย) ที่เมื่อผู้ใดจะพึงกล่าวหาเราโดยชอบว่า
“พระสมณโคดม มีความไม่มีรสเป็นรูป (คือเป็นที่สังเกต)” นั้น, มีอยู่.
พราหมณ์! คือว่า ความยินดีในรูป เสียง กลิ่น รสโผฏฐัพพะ เหล่าใด
ความยินดีเหล่านั้นตถาคตละได้ขาดแล้ว ถอนขึ้นกระทั่งราก ทำให้เป็นเหมือน
ตาลไม่มีวัตถุ (คือหน่อยอดสำหรับงอกอีกต่อไป) ไม่ให้มีไม่ให้เกิดอีกต่อไป.
นี้แลเป็นแง่ที่ผู้ใดเมื่อจะกล่าวหาเราโดยชอบ ว่า พระสมณโคดมมีความไม่มีรส
เป็นรูป, หาใช่เป็นดังที่ท่านหมายถึง แล้วกล่าวไม่.
พราหมณ์! แง่ที่เมื่อผู้ใดจะพึงกล่าวหาเราโดยชอบว่า “พระสมณ-
โคดมเป็นคนไม่มีสมบัติ”นั้น, มีอยู่. พราหมณ์! คือว่า โภคะ กล่าวคือ
รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ เหล่าใด โภคะเหล่านั้น ตถาคตละได้ขาด
แล้ว ฯลฯ ทำไม่ให้มีไม่ให้เกิดอีกต่อไป. นี้แลเป็นแง่ ฯลฯ, หาใช่เป็นดังที่
ท่านหมายถึง แล้วกล่าวไม่.
พราหมณ์ แง่ที่เมื่อผู้ใดจะพึงกล่าวหาเราโดยชอบว่า “พระสมณ-
โคดม เป็นคนกล่าวแต่การไม่ทำ” นั้น มีอยู่. พราหมณ์! จริงเทียว คือว่า
เรากล่าวการไม่ทำกายทุจริต วจีทุจริต มโนทุจริต, กล่าวการไม่ทำสิ่งที่เป็นบาป
เป็นอกุศล มีประการต่าง ๆ ต่างหาก. นี่แลเป็นแง่ ฯลฯ, หาใช่เป็นดังที่
ท่านหมายถึง แล้วกล่าวไม่.
พราหมณ์! แง่ที่เมื่อผู้ใดจะพึงกล่าวหาเราโดยชอบว่า “พระสมณ-
โคดมเป็นคนกล่าวแต่ความขาดสูญ” นั้น มีอยู่. จริงเทียว พราหมณ์!
คือว่าเรากล่าวความขาดสูญแห่งราคะ โทสะ โมหะ, ความขาดสูญแห่งสิ่งเป็น
บาปอกุศล มีประการต่าง ๆ ต่างหาก. นี่แลเป็นแง่ ฯลฯ, หาใช่เป็นดังที่
ท่านหมายถึง แล้วกล่าวไม่.