ตอนที่ 6

มิยาซาวา : ขบวนการกู้มาโกง
หลังจากรัฐบาลใช้เงินมหาศาลไปใช้ในการฟื้นฟูสถาบันการเงิน รัฐได้ออกมาตรการใหม่เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจโดยมุ่งที่ภาคการผลิต โดยอาศัยเงินกู้จากต่างประเทศ เพื่อเพิ่มรายจ่ายภาครัฐในปีงบประมาณ 2542-2543 อาทิ เงินกู้มูลค่า 53,397.90 ล้านบาทในโครงการมิยาซาวา
จากการประเมินผลโดยหน่วยงาน OECF ของญี่ปุ่นเอง สำนักงานงบประมาณกรมบัญชีกลาง ส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง และหน่วยงานประเมินผลจากภาคเอกชนพบว่า ผลลัพธ์จากโครงการมิยาซาวาได้ผลน้อยมาก และไม่มีแรงส่งพอที่จะทำให้เกิดดุลยภาพทางเศรษฐกิจที่มีเสถียรภาพได้ เพระมีปัญหาทุจริตคอรัปชั่นคดโกงในทุกขั้นตอนของการบริหารและการจัดการ ตลอดจนการใช้จ่ายเงินกู้ในโครงการไม่มีกลยุทธ์และทิศทางที่มีประสิทธิภาพ


ประมูล ปรส. ผลงานอัปยศ
นับตั้งแต่ที่รัฐบาลปิดกิจการของบริษัทเงินทุน 56 แห่ง และเร่งให้ ปรส. ประมูลขายทรัพย์ออกอย่างรวดเร็ว โดยไม่พยายามดูแลให้สินทรัพย์ดังกล่าวขายให้ได้ในราคาสูงนั้น ผลปรากฏว่าสินทรัพย์มูลค่า 870,000 ล้านบาท ขายได้เพียง 160,000 ล้านบาทหรือไม่ถึง 20% และผู้ประมูลซื้อสินทรัพย์ส่วนใหญ่เป็นนักลงทุนต่างชาติรายใหญ่เพียงไม่กี่แห่ง ส่วนสินทรัพย์ที่เหลือประมาณ 100,000 ล้านบาทนั้น รัฐบาลยอมขายให้กับ บบส. ซึ่งเป็นหน่วยงานรัฐวิสาหกิจ โดยแลกกับพันธบัตรของ บบส.

การที่รีบร้อนขายสินทรัพย์ในขณะที่เศรษฐกิจตกต่ำเต็มที่เช่นนี้ ทำให้ ปรส. ได้ราคาต่ำ มิหนำซ้ำรัฐบาลยังกีดกันมิให้ลูกหนี้หรือรายย่อยเข้าซื้อสินทรัพย์ดังกล่าว ผลคือ บริษัทต่างชาติเหล่านี้สามารถเร่งรัดให้ลูกหนี้ไทยจ่ายคืนเป็นสัดส่วน 60-70 % ของเงินต้น

ความเสียหายประมาณ 600,000 ล้านบาทจากการประมูลของ ปรส. นับเป็นภาระภาษีของประชาชนคนไทยทุกคน ซึ่งรัฐบาลต้องยอมออกพันธบัตรชดใช้ความเสียหายไปแล้ว 500,000 ล้านบาท แต่ก็ยังเหลืออีก 100,000 ล้านบาท

หมกเม็ดความเสียหาย ตบตาประชาชนทั่งประเทศ
ความเสียหายซึ่งถูกหมกซ่อนไว้ที่กองทุนฟื้นฟู เป็นการสร้างภาระให้กับประชาชนอย่างมาก เนื่องจากกฎหมายกำหนดให้รัฐบาลต้องชดใช้ความเสียหายที่เกิดขึ้นจากกองทุนฟื้นฟูฯ โดยอาศัยเงินงบประมาณซึ่งก็คือเงินภาษีของประชาชน

ที่ผ่านมากองทุนฟื้นฟูฯ มีเงินกองทุนติดลบกว่า 200,000 ล้านบาท และหากนับความเสียหายที่จะเกิดขึ้นในอนาคต คาดว่าจะมีหนี้ทั้งสิ้น 1 ล้านล้านบาท โดยที่รัฐบาลยังไม่รู้ว่าจะหาเงินที่ไหนมาชดใช้

รวมบัญชี ทุบคลังหลวงชดเชยความผิดพลาดรัฐบาล
เพื่อลดแรงกดดันทางการเมืองจากการที่จะต้องขึ้นภาษีที่เรียกเก็บจากประชาชนในการหาเงินมาใช้หนี้ นายกฯชวนเอาตัวรอดด้วยการนำเอาเรื่องการรวมบัญชีของธนาคารแห่งประเทศไทยมาเป็นข้ออ้างในการบังคับให้ธปท. ต้องนำทุนสำรองส่วนเกินมาชดใช้หนี้กองทุนฟื้นฟูฯ โดยให้เหตุผลว่าหากไม่ใช้วิธีนี้ รัฐบาลจำเป็นต้องหารายได้เพิ่มโดยการเก็บภาษีจากประชาชน และแม้ว่าในท้ายสุดธปท. จะยอมให้นำเงินทุนสำรองจำนวน 1.3 แสนล้านบาทไปชดใช้หนี้กองทุนฟื้นฟูฯ แต่ผลที่ตามมาคือ ผู้ประกอบการ นักลงทุน และประชาชนต่างสูญเสียความเชื่อมั่น
การบีบให้ ปธท. รับภาระหนี้เงินบาทของกองทันฟื้นฟูฯ ยังทำให้นักเศรษฐศาสตร์หลายคนเป็นห่วงว่า อาจมีการพิมพ์เงินเพิ่มขึ้นกว่า 55,000 ล้านบาท เพื่อจ่ายหนี้กองทุนฟื้นฟูฯ เป็นการเสียวินัยทางการเงิน ซึ่งเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ค่าเงินบาทอ่อนตัวลงในขณะนี้


ตอนที่ 7

สร้างภาพเศรษฐกิจฟื้นบอกความจริงประชาชนครึ่งเดียว
รัฐบาลอ้างกับประชาชนตั้งแต่ปี 2542 ว่าเศรษฐกิจกำลังฟื้นฟูแล้ว แต่ทุกวันนี้ประชาชนเริ่มเห็นแล้วว่า การฟื้นตัวนั้นจำกัดอยู่เฉพาะบางสาขา เช่น อุตสาหกรรมรถยนต์ และการส่งออกสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งเจ้าของกิจการส่วนใหญ่เป็นชาวต่างชาติ

สินค้าที่คนไทยเป็นผู้ผลิตโดยเฉพาะสินค้าเกษตร เช่น ข้าว น้ำตาล ปัจจุบันมีราคาตกต่ำอย่างต่อเนื่อง ส่วนสินค้าอุปโภคบริโภค ส่วนใหญ่ผู้ประกอบการจะกระตุ้นยอดขายได้ก็ต้องลดราคา ทำให้สัดส่วนของกำไรลดลง และการจ้างงานก็ไม่ได้เพิ่มขึ้น

สำหรับภาคการเงิน ภายหลังจากที่ธนาคารต่างชาติเข้ามาเป็นเจ้าของธนาคารไทยแล้ว ปัญหาการปลดพนักงานออกก็ไม่มีที่ท่าว่าจะลดลง ทั้งธนาคารไทยและธนาคารลูกครึ่งยังมีแนวโน้มที่จะลดจำนวนพนักงานลงอีก โดยในปีนี้มีแผนจะลดคนประมาณ 2 หมื่นคนซึ่งผลของการลดคนดังกล่าวย่อมทำให้การฟื้นตัวของการอุปโภค บริโภค เป็นไปอย่างเชื่องช้า

ประชาชนตกงาน ธุรกิจล้มละลาย
ผลพวงจากความผิดพลาดของการบริหารงานภายใต้รัฐบาลชวนนั้น มีผลสรุปที่ชัดเจนคือ ประชาชนยังตกอยู่ในภาวะที่ยากลำบากอยู่เช่นเดิม ยอดคนตกงาน ซึ่งส่วนใหญ่เป้นการตกงานของคนไทยที่มีค่าครองชีพสูง มีถึง 2.5 ล้านคน

ธุรกิจจำนวนไม่น้อยกำลังประสบปัญหาต้องปิดกิจการ จากการรายงานของกระทรวงพาณิชย์ระบุชัดเจนว่า ในช่วงปี 2540 ปีแรกที่ประเทศไทยเริ่มประสบวิกฤติเศรษฐกิจ มีธุรกิจบริษัทและห้างหุ้นส่วนปิดกิจการ 9,856 ราย เฉพาะบริษัทจดทะเบียน 5,621 ราย เพิ่มขึ้นจากปี 2539 ถึง 45.47 % และจากปี 2540-2542 มีบริษัทและห้างหุ้นส่วนปิดกิจการไปแล้ว 29,202 ราย และมีอีกมากมายที่กำลังจะปิดตัว

ม.ร.ว. ปรีดียาธร เทวกุล กรรมการผู้จัดการใหญ่ ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าถึงกับออกมาเตือนรัฐบาลว่า มีผู้ส่งออกรายย่อย 1.1 หมื่นรายจากจำนวนทั้งหมด 1.4 หมื่นรายกำลังจะตาย เพราะนโยบายอัตราแลกเปลี่ยนที่ผิด และนโยบายการเงินที่เข้มงวดที่สุดในโลกของรัฐบาล ทำให้สถาบันการเงินไม่ปล่อยกู้ให้กับบริษัทในประเทศตั้งแต่เดือน มีนาคม 2541


ตอนที่ 8

ไม่ช่วยไม่ว่า แต่กลับซ้ำเติมเกษตรกร
รัฐบาลขาดวิสัยทัศน์และความเข้าใจที่ถ่องแท้ว่าภาคเกษตร คือภาคการผลิตพื้นฐานของสังคมไทย และเป็นความหวังในการฟื้นฟูสภาพเศรษฐกิจและสังคม ปัจจุบันภาคเกษตรกรรมสามารถสร้างความมั่นคงให้กับประเทศได้ ด้วยการเป็นหนึ่งในประเทสผู้ผลิตอาหารรายใหญ่ของโลก ตามที่ผ่านมารัฐบาลขาดการจัดการด้านการเกษตรอย่างเป็นระบบภาคเกษตรของไทยจึงเต็มไปด้วยปัญหา เกษตรกรไทยจำนวนมากมีฐานะความเป็นอยู่ยากจนแร้นแค้น มีภาระหนี้สิน ขาดแคลนที่ดินทำกิน และประสบปัญหาราคาสินค้าเกษตรตกต่ำลงกว่า 50% ผลกระทบดังกล่าวได้จุดชนวนให้ชาวนารวมตัวกัน เพื่อเรียกร้องขอความช่วยเหลือหลายต่อหลายครั้ง แต่รัฐบาลกลับเพิกเฉยไม่ใส่แก้ปัญหา

ไม่เพียงแต่ไม่เหลียวแลช่วยเหลือปัญหาของเกษตร รัฐบาลชวน 2 กลับซ้ำเติมเกษตรให้ลำบากยิ่งขึ้นไปอีก เห็นได้ชัดจากแผนกู้เงินจากธนาคารพัฒนา เอเชีย (เอดีบี) วงเงิน 600 ล้านเหรียญสหรัฐ เพื่อปรับโครงสร้างภาคเกษตร รัฐบาลได้ใช้เงินส่วนหนึ่งเป็นทุนในการจัดทำโครงการจัดรูปที่ดินและระบบชลประทาน เพื่อให้เกษตรที่ต้องการเพิ่มผลผลิตเข้าร่วมโครงการ และตั้งเงื่อนไขขอจัดเก็บค่าใช้น้ำในระบบส่งน้ำสำหรับผู้ต้องการใช้น้ำเพื่อการเกษตร เกษตรกรในพื้นที่ที่มีการจัดรูปที่ดินส่วนหนึ่งร่วมกับ NGOs ได้ชุมนุมกันเพื่อต่อต้านเงื่อนไขและแนวทางดังกล่าวของรัฐบาล ก่อนและระหว่างการประชุมสภาผู้ว่าการธนาคารพัฒนาเอเชียที่จังหวัดเชียงใหม่ (ต้นเดือนพฤษภาคม 2543)

รัฐบาลกลับอ้างว่าเป็นการชุมนุมแบบจัดตั้ง จงใจก่อความไม่สงบ และเห็นว่าเกษตรกรและ NGOs ไม่ฟังเงื่อนไขและคำอธิบายที่ชัดเจน รัฐบาลได้ให้คำอธิบายว่า การจัดเก็บภาษีน้ำจะทำเฉพาะผู้ประสงค์จะเข้าร่วมโครงการ และเต็มใจจะจ่ายค่าใช้น้ำและค่าระบบส่งน้ำที่รัฐบาลต้องลงทุนไปเท่านั้น เพื่อรัฐบาลจะได้นำรายได้ที่จัดเก็บนี้ไปใช้คืนทุนในปี 2543 20% ปี 2544 30% อีก 50 % สำหรับผู้ที่อยู่ในโครงการแต่ไม่ต้องการใช้น้ำ สามารถย้ายออกจากโครงการได้

เห็นได้ชัดว่าโครงการดังกล่าวไม่กระจายการช่วยเหลือไปสู่เกษตรผู้ยากจน แต่เป็นการบรรเทาและช่วยเหลือเกษตรที่มีความสามารถจ่ายลงทุนได้เท่านั้น ในขณะที่เกษตรที่ยากจนจำเป็นต้องเลือกที่จะย้ายออกจากพื้นที่โครงการ อย่างไรก็ตาม ท้ายสุดการต่อต้านในงานประชุมสภาผู้ว่าการธนาคารพัฒนาเอเชียที่จังหวัดเชียงใหม่ในครั้งนั้น ทำให้ผู้บริหารเอดีบีต้องออกมายืนยันว่าจะไม่จัดเก็บค่าน้ำจากเกษตรกร ซึ่งล้วนเป็นผลงานที่เกิดจากการต่อสู้ดิ้นรนเกษตรกรเองทั้งสิ้น
ยิ่งไปกว่านั้นรัฐบาลยังออกมาแสดงทัศนะกล่าวหาเกษตรกรว่า การก่อความไม่สงบในระหว่างการจัดประชุมนั้นทำให้เสียภาพพจน์ของประเทศไทย และกล่าวว่าเอดีบีเป็นองค์กรที่ปล่อยเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำมาก ประเทศไทยจำเป็นต้องกู้เงินจากองค์กรนี้ การชุมนุมทำให้ไทยถูกจับตามอง และสูญเสียความน่าเชื่อถือไป

ที่ผ่านมารัฐบาลมีแผนกู้เงินจากเอดีบีตั้งแต่ปี 2542-2545 รวมเป็นเงิน 1,480 ล้านเหรียญสหรัฐ ซึ่งมีเงื่อนไขบังคับให้รัฐบาลลดค่าใช้จ่ายด้านสวัสดิการหลายรายการเช่นให้รัฐบาลลดจำนวนจ่ายเงินสมทบเข้า กองทุนประกันสังคมเหลือเพียง 50% จากที่จ่ายปัจจุบัน กำหนดอัตราค่าจ้างขั้นต่ำ ส่งผลให้ไม่มีการปรับค่าจ้างแรงงานขั้นต่ำมาตั้งแต่ปี 2541

การดำเนินการเพื่อปรับโครงสร้างภาคเกษตรที่บ่งชัดถึงความล้มเหลว ในการจัดการกับภาคเกษตรของรัฐบาลชุดนี้ ยังเห็นได้ชัดจากการไม่ประสบความสำเร็จหลังจากการจัดตั้งกองทุนนี้จัดตั้งขึ้นเพื่อช่วยเหลือเกษตรกรตาม พ.ร.บ. กองทุนฟื้นฟูเกษตรฯ วัตถุประสงค์ของกองทุนนี้จัดตั้งขึ้นเพื่อช่วยเหลือเกษตรกรรายย่อยซึ่งไร้หลักประกันในการกู้เงิน โดยกองทุนฯนี้จะเป็นแหล่งเงินกู้ของเกษตรกร โดยให้เกษตรกรเป็นผู้บริหารกองทุนฯ ในชุมชนของตนเองโดยไม่มีหลักทรัพย์ค้ำประกันกู้ แต่ให้เกษตรกรในชุมชนเป็นผู้ค้ำประกันเอง ทั้งนี้เกษตรกรผู้สนใจเข้าร่วมโครงการจะต้องสมัครขึ้นทะเบียนเป็นสมาชิกกองทุนฯ และจะได้รับสิทธิในการเลือกตั้งผู้แทนชุมชนเข้าไปบริหารกองทุน และรับสิทธิในการกู้เงิน

จนถึงวันนี้การจัดการกับโครงสร้างกองทุนยังไม่เสร็จสิ้น ยังไม่มีเกษตรกรได้ขึ้นทะเบียนเป็นสมาชิกกองทุนฯ และมีข้อมูลว่าในปี 2542 ที่ผ่านมา รัฐบาลได้จัดสรรเงิน 33 ล้านบาทใช้สำหรับการเตรียมการเลือกตั้งกรรมการบริหารกองทุนฯ ซึ่งเป็นตัวแทนเกษตรกร เงินจำนวนนี้ถูกใช้ไปหรือไม่อย่างไร ตลอดจนเงินทุนประเมินรอบแรกที่รัฐจัดสรรให้กับกองทุนฯ จำนวน 1,800 ล้านบาท ถูกจัดการไปอย่างไร จนถึงวันนี้ไม่มีการให้ข้อมูลกับประชาชนผู้เสียภาษี และเกษตรกรผู้รอคอยการช่วยเหลือ

ท้ายที่สุดการแก้ไขปัญหาหนี้สินเกษตรกร 4.8 ล้านครอบครัว รวมมูลค่าหนี้ 230,000 ล้านบาท ตามมติ ครม. เมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2542 นั้น ยังไม่ได้รับการแก้ไขอย่างแท้จริง และยังกลับเป็นมาตรการที่นำปัญหาไปกองไว้ที่ ธ.ก.ส. เกิดอะไรขึ้นกับการบริหารงบประมาณของรัฐบาลชุดนี้กันแน่?

ความแยแสต่อความยากไร้ของเกษตรกรของรัฐบาลชวน 2 นั้น เน้นย้ำให้เห็นชัดอีกครั้งจากเหตุการณ์การเรียกร้องของเกษตรกรให้รัฐบาลประกันราคามันสำปะหลัง ซึ่งตกต่ำลงอย่างหนักในช่วงเดือนตุลาคม 2542 ทั้งๆที่ผลผลิตล้นตลาด นายกชวนไม่เพียงไม่ออกมาหาแนวทางแก้ไขปัญหาร่วมเกษตรกร แต่ในที่สุดวันที่ 27 ตุลาคม 2542 ก็ได้เกิดเหตุการณ์ที่น่าละอายไปทั่วโลก เมื่อรัฐบาลปล่อยสุนัขตำรวจไล่กัดเกษตรกรที่มาชุมนุมประท้วงบริเวณหน้าทำเนียบฯ มีชาวบ้านได้รับบาดเจ็บจำนวนมาก ทั้งเด็ก ผู้หญิง และ คนชรา

วิธีการใช้ความรุนแรงเพื่อจัดการขับไล่ชาวบ้าน และเกษตรกรผู้ยากไร้ที่เรียกร้องความเป็นธรรมจากรัฐบาล ยังคงเกิดขึ้นอีกหลายครั้งในช่วงเวลาของการบริหารงานภายใต้รัฐบาลชุดนี้ อาทิ กรณีที่รัฐบาลใช้กำลังเข้าสลายม็อบชาวบ้านที่เดือดร้อนกรณีเขื่อนปากมูล (เดือนกรกฎาคม 2543) ที่หน้าทำเนียบรัฐบาล รัฐบาลใช้กำลังเสริมกว่า 5 กองพัน ทั้งจาก ตชด. พลร่มค่ายนเรศวร ประจวบฯ และตำรวจปราบจราจลกว่า 5 กองพัน เข้าเคลียร์พื้นที่ม็อบปากมูล เพื่อล้างทำเนียบฯ เตรียมการต้อนรับประธานาธิบดีจีนที่มาเยือนประเทศไทย (18 ก.ค. 48) ปรากฎว่ามีผู้บาดเจ็บมากกว่า 50 คน และถูกจับอีก 202 คน

นอกจากนี้วิกฤตหนี้สาธารณะ ทำให้รัฐบาลปฏิเสธร่างพระราชบัญญัติส่งเสริมการจัดสวัสดิการสังคม สำหรับจัดตั้งกองทุนสวัสดิการเพื่อช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาสและว่างงาน รวมทั้งการปัดสวะปัญหาหนี้สินกองทุนอ้อยและน้ำตาลทรายด้วยมติให้ปรับราคาน้ำตาลทรายขั้นต่ำ 2 บาทต่อกิโลกรัม