ก่อนอ่านบทความนี้โปรดเข้าใจว่า ผมไม่ได้กำลังพูดถึงเรื่อง "สี" หรือ "การเมือง" โปรดอย่าเอามารวมกัน บทความนี้กำลังพูดถึง "ทัศนคติ" หรือ "รูปแบบทางสังคม"

หมู่บ้านหนึ่งซึ่งจัดว่าเป็นหมู่บ้านมาตรฐานของบ้านเรา ซึ่งผมได้จากมานานเพื่อไปเรียนต่อ - ทำงาน วันหนึ่งไม่นานมานี้ ผมกลับไปเยี่ยมยาย อาจจะซัก 5 ปี แล้ว แต่สิ่งที่ทำให้ผมอึ้งสุดๆ คือสังคมที่เปลี่ยนไปอย่างไม่น่าเชื่อ อาจจะจำไม่ได้เสียด้วยซ้ำ

เป็นสังคมในเขตุจังหวัด นครสวรรค์ ชัยนาท และอุทัยธานี เป็นเขตุชนบทริมแม่น้ำเจ้าพระยาที่คนหาปลากำลังบ่น... เมื่อในแม่น้ำไม่มีปลา ในไร่นาไม่มีกบไม่มีเขียด และในดินที่ไม่มีทรัพยากรณ์ ที่หนักกว่าคือ ที่ดินเหล่านั้นที่เคยเป็นของผู้หลักผู้ใหญ่ หรือของครอบครัวถูกขายไปจนหมด และพวกเขา "กำลังเช่าที่ดินตัวเองเพื่อทำการเกษตร" เด็กๆ ไม่ได้เรียนหนังสือ หรือ ไม่ต้องการไปโรงเรียน ญาติคนหนึ่งที่เคยเรียนมาด้วยกัน ตอนนี้ เรียนไม่จบ และเด็กที่ควรจะอยู่ในโรงเรียนตอนนี้ไม่ไปเรียนโดยที่ผู้ใหญ่ ไม่มีความเห็นที่ชัดเจนต่อเรื่องนี้ (ไม่ให้ความสำคัญ) แถม ไม่ยอมทำงานบวกกับจิตใจที่กำลังป่วยของผู้มีอำนาจในท้องถิ่น... ที่นี่กลายเป็นสังคมของการลักเล็กขโมยน้อย และวัฒนธรรมที่ทำให้คน "จนลง"

"หลานไม่มีความสุขหรอกไปทำงานต่างจังหวัดห่างพ่อแม่ ไม่มีญาติพี่น้อง" หลายคนพูด

พวกเขารู้ได้อย่างไรว่าผมไม่มีความสุขผมไม่รู้ (จริงๆ แล้วผมค่อนข้างมีความสุข) แต่ที่ผมรู้แน่ๆ คือ พวกเขา "โกหกตัวเองทุกวัน" ว่าตัวเองมีความสุข เด็กๆ ที่ไม่มีนมหรืออาหารดีๆ กิน ไม่มีที่นอนที่อบอุ่น หรือสังคมที่เป็นมาตรฐาน ไม่มียาดีๆ เพื่อรักษาโรค พอเกิดเรื่องมีอะไรก็โทษเทวดาฟ้าดินไว้ก่อน ทุกข์มาก็โทษแต่บุญแต่กรรม ล่าสุดคนที่รับของจากบ้านผมไปขายออกมาโวยวายว่าร้านของเขาถูกรื้อเพราะเจ้าของปั้มเรียกที่คืน ซึ่งดูเหมือนน่าสงสารในหมู่ชาวบ้านด้วยกัน ขณะที่ครอบครัผมมองว่า ปัญญาชนจำนวนมากกำลังปรับตัว แต่คนโง่พวกนี้ตามไม่ทัน นั่นมันบ้านเขา เขาเรียกที่คืน มันไม่มีเหตุผลไดๆ เลยที่จะทำให้เขาเป็นตัวร้าย.. เพื่อมผม สามในสี่ที่มีไอคิวและศักยภาพสูงหนึ่งคนไปสก็อตแลนด์ ส่วนอีกสองไปเยอร์มัน พวกเขากำลังทำสิ่งเดียวกันกับที่คนจีนทำในอดีต  "อพยพ"

ไม่มี อาหาร ไม่มีบ้าน ไม่มีคนที่มีคุณภาพ มีแต่ความสุขที่ท่องตามๆ กันมาซึ่งไม่รู้ว่าจริงรึเปล่า พวกเขากำลังแห้งตายขณะที่ปากก็ท่องว่าตัวเองมีความสุขดี แล้ว... จะเป็นอย่างไรในอีกสิบปีข้างหน้า?   มีใครพอจะเดาออกไหม หรือ เราพอจะทำอะไรได้ไหม?

ปล. นี่เป็นเรื่องของสังคมแต่ผมก็อยากรู้ว่าห้องศาสนาคิดอย่างไรกับเรื่องนี้นะครับ