เรื่องราวค่อนข้างยาว ขออนุญาตค่อยๆเล่านะครับ

ลาว เป็นคำเรียกคน ล้านนา ล้านช้าง ของชาวสยามตั้งแต่อดีตครับ ลาวล้านนา ลาวล้านช้าง ก็ประมาณในหนังเรื่องสมเด็จพระนเรศวร ที่ถูกชาวพม่าเรียกว่าชาวโยเดีย ประมาณนั้นนะครับ

และเมื่อพูดถึงประเทศไทย จริงแล้วเป็นการรวมของหลายๆอาณาจักร และบางส่วนของบางอาณาจักร เช่น อาณาจักรสยาม ที่มีอาณาเขตจริงๆดั้งเดิมก็คือภาคกลาง (ที่หลายๆคนชอบถามกันว่าทางเพรชบูรณ์ไปจนถึงอุตรดิตถ์ทำไมจึงมักเรียกเป็นภาคเหนือล่ะ  ก็เพราะว่าแต่เดิมนั้นคือภาคเหนือของทางสยามนั่นเอง) อาณาจักรล้านนา (ภาคเหนือทั้งหมด) อาณาจักรล้านช้างบางส่วน ที่อยู่ทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงจากการปักปันดินแดนจากฝรั่งเศส(ที่มาของการเรียกคนอิสานว่าคนลาว )  อาณาจักรเขมรที่มาจากการปักปันดินแดนจากฝรั่งเศส และทางใต้ก็อาณาจักรศีวิชัยเป็นต้น

การเรียกคนอิสาน ว่าคนอิสานนั้น ก็เพราะว่าไม่ต้องการให้เรียกว่าเป็นคนลาว เหตุเพราะความต้องการในการสมานแผ่นดินให้เป็นปึกแผ่นมากกว่าที่จะไปเรียกคนลาว(ล้านช้าง) ซึ่งอาจจะเป็นเหตุให้มีการแบ่งแยกดินแดนกลับไปอยู่กับลาวซึ่งเคยเป็นอาณาจักรล้านช้างเช่นเดียวกัน  ต่างจากสภาวะการณ์ของลาว(ล้านนา)ซึ่งผนวกเข้ากันกับสยามประเทศทั้งหมดแล้ว จึงไม่เป็นที่นิยมเรียกชาวล้านนาว่าลาว ประกอบกับที่ชาวล้านนามักเรียกตัวเองว่า"คนเมือง" จึงจะได้ยินคนที่เรียกชาวล้านนาว่าลาวเหนือเป็นพวกคนที่แก่มากๆและเป็นคนภาคกลางเท่านั้นนั่นเอง

อันที่จริง ว่าที่เรียกกันว่า คนอิสานนั้นก็ไม่ได้ผิดแผลกอะไรมากมาย เพราะคนภาคเหนือก็มักบอกว่าตัวเองเป็นคนเหนือนะ คนภาคใต้ก็เรียกแทนตัวว่าคนใต้นะ ซึ่งนั่นเป็นการบอกว่าที่มาของตัวตนว่ามาจากที่ใดนั่นเอง แต่เมื่อมาคนอิสาน ทำไมไม่เรียกคนตะวันออกเฉียงเหนือล่ะ ก็คงเดาได้ไม่ยากครับว่า มันยาวไปครับ สั้นๆสองพยางค์ดีกว่าล่อเต็มที่ห้าพยางค์

คนอิสานบางคนก็เรียกตัวเองว่าคนลาว ซึ่งเป็นเพราะว่าเค้าต้องการบอกว่า ตัวตนของเค้าคือคนล้านช้างนั่นเอง มีขนบ ธรรมเนียม ประเพณีและวิถีชีวิตที่สืบทอดกันมานาน  ไม่ได้เกี่ยวกับลักษณะรูปร่างหน้าตา ไม่ได้เกี่ยวกับความทันสมัยไม่ทันสมัย นั่นเองครับ เหมือนทางภาคเหนือล้านนา ก็มีคนยอง ที่เค้าก็เรียกตัวเองว่า คนยอง เพราะเค้าต้องการบอกลูกหลานเค้าว่าบรรพบุรุษเค้าเป็นใครมาจากไหน หรือ ชาวมอญในประเทศที่เค้าก็เรียกตัวเองว่ามอญ ทั้งๆที่ชาวมอญส่วนใหญ่ก็อยู่ที่พม่า

การดูถูกชาวลาว ทั้งลาวล้านนาและลาวล้านช้าง มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา  แต่ไม่ใช่ประเด็นที่ว่า หน้าตาไม่ดี แต่ตรงกันข้ามเลยสวยเกินหน้าเกินตาด้วยซ้ำไปเลยถูกไม่ชอบจากชาวสยาม  ซึ่งอ้างอิงไปเมื่อสมัยอยุธยาก็คือเรื่องราวของสมเด็จพระเจ้าเสือ http://th.wikipedia.org/wiki/สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่_8  ที่พระมารดาเป็นพระราชธิดาพระเจ้าเชียงใหม่ ซึ่งก็ถูกเรียกว่านางลาวเช่นกัน  ซึ่งเหตุถูกเรียกว่าลาวนั้น เพราะว่าอาจเป็นการเรียกคนต่างชาติที่เป็นประเทศราชทางตอนเหนือของสยามว่า ลาว นั่นเอง

ครั้นเมื่อเข้ามายังสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ช่วงยุคต้นก็ได้ไปตีเมืองเวียงจันทร์ ต้อนผู้คนมากมายมาจากเวียงจันทร์มาอยู่ที่กรุงเทพ ซึ่งในตอนนี้นี่เองที่ชาวลาวล้านช้างมาอยู่ในฐานะเชลย  ซึ่งจะว่าไป คนกรุงเทพฯแท้ๆก็คงมีเชื้อสายลาวอยู่มากพอควรจากการเป็นลูกหลานชาวลาวที่ถูกกวาดต้อนมาครั้งกระโน้น  และในประเด็นของสมัยรัตนโกสินทร์ที่ทำให้ชาวสยามรังเกียจชาวลาวก็คือ ผู้หญิงลาวไว้ผมยาวมวยผม ต่างจากผู้หญิงสยามไถเกรียนไม่ต่างกับผู้ชาย จึงเป็นที่ไม่ค่อยชอบใจของบรรดาคุณหญิงคุณนายของท่านเจ้าคุณต่างๆ ที่มักมีอนุเป็นชาวลาว หรือเป็นลูกหลานชาวลาวนั่นเอง (ก็แหงล่ะ ถ้าเป็นผมตื่นมากลางคืน อ้าวนี่เมียหรือผู้ชายคนอื่นนอนข้างๆวะเนี้ย ไถเกรียนเหมือนกันเลย) อารมณ์การไม่ชอบใจในชาวลาวของชาวสยามถ้าให้เปรียบก็คงประมาณกะเทยเกลียดผู้หญิงแท้ ประมาณนั้น อยากมีจุดดีของเขาแต่ก็ไม่อาจทำได้ เลยทำได้แต่ค่อนแขวะดูถูกหน่อยๆโดยการเรียกผู้หญิงว่า ชะนี ประมาณเดียวกันกับคนสมัยก่อนนั้นที่ก็ทำได้แต่กว่ากล่าวว่า เป็นลาว เท่านั้นเอง ไม่สามารถทำอะไรได้มากกว่านั้น

แต่ถ้าเมื่อจะลองวิเคราะห์ดูจริงๆ ก็อาจจะมีแค่ส่วนบ้างพอควรที่บอกว่าเป็นการเหยียดกัน แต่บางครั้งอาจเป็นแค่คำติดปากในการเรียกกลุ่มคนนั้นๆอย่างคราวๆ โดยประมาณ เช่นว่า เราเรียกคนจีนว่า พวกเจ้ก เรียกไทใหญ่ว่า เงี้ยว เรียกชาวเขาว่า แม้ว เรียกชาวซิกข์ ชาวอาหรับ และชาวอินเดียว่า แขกไปทั้งหมด เป็นต้น ทั้งๆที่เขาไม่ได้เรียกตัวเองว่าอย่างนั้น และคนเรียกไม่ได้มีเจตนาดูถูกดูแคลน เพราะคิดว่าเป็นกลุ่มคนนั้นๆเรียกตัวเองว่าอย่างนั้นก็มี เพราะมีลักษณะพื้นเพที่มาใกล้เคียงกันจึงเหมารวมไปซะทั้งหมดเมื่อพูดถึงเมื่ออยู่รวมกันในการสนทนา จึงทำให้คิดว่าการเรียกอย่างนั้นถูกต้องไม่ได้ทำให้คนกลุ่มนั้นไม่พอใจแต่อย่างใด แต่เมื่อผ่านไปรุ่นต่อรุ่นรู้บ้าง ไม่รู้บ้าง จึงกลายมาเป็นประเด็นมากยิ่งขึ้น

ดังนั้น ถ้าจะให้พูดจริงๆก็คือ เรียกอย่างให้เกียรติ กับเรียกอย่างไม่ให้เกียรติ มันขึ้นอยู่กับผู้ที่เรียก ถ้ารู้ว่าที่มา รู้ว่าความจริงเป็นอย่างไร เราสามารถเลือกที่จะเรียกอย่างให้เกียรติได้ แทนที่จะเอามาเรียกเพื่อเหยียดกัน  ซึ่งในที่นี้มันก็ขึ้นอยู่กับสามัญสำนึกของแต่ล่ะบุคลล่ะครับ ว่าพื้นฐานของคนๆนั้นให้เกียรติผู้อื่นมากน้อยแค่ไหน