โดยส่วนตัว ชอบนิยายสี่แผ่นดินมาก พอมานึกย้อนหลังดู ก็ต้องยอมรับว่า

นิยายเรื่องนี้ก็ค่อนข้างทันสมัย โดยเฉพาะ เรื่องแม่แช่ม ที่กล้าออกจากบ้าน พระยาพิพิธฯ แถมยัง กล้าแต่งงานใหม่กับ พ่อฉิม

ไม่รู้ในสมัยนั้น เค้ามีคติ เกี่ยวกับ แม่ม่าย อย่างไรบ้าง ทำไม พ่อแม่และญาติๆพ่อฉิมถึงได้ยอมรับแม่แช่มอย่างไม่มีปัญหา

(จริงๆ ถ้าเปรียบแม่แช่มเป็นคนปัจจุบัน ก็ต้องถือว่า เป็นผู้หญิงในวง "ไฮโซ" รู้จักเจ้านาย และน่าจะ "ทันสมัย" ไม่เบา

นอกจากนี้ การเลือกพ่อฉิม ก็คงต้องคิดแล้วคิดอีกหลายตลบ ส่วนพ่อฉิมก็ต้องถือว่า ได้ "นางฟ้า" จากเมืองกรุงมาเชยชม

แม่แช่ม น่าจะแตกต่างจากสาวบ้านนอก มากมาย ทั้งการแต่งตัว กิริยาท่าทาง รวมถึงรสนิยม)

ย้อนกลับมาเรื่อง พี่น้อง แม่พลอย

ถ้านับพ่อแม่เดียวกัน ก็คงมี แม่พลอย กับ ตาเพิ่ม

ถ้านับพ่อเดียวกัน ก็มี คุณอุ่น คุณชิต คุณเชย (ลูกพระยา กับ คุณหญิง) แม่หวาน (ลูกพระยา กับ ภรรยารอง แวว - แวว เป็นคนรับใช้)

ถ้านับแม่เดียวกัน ก็มี ลูกสาวของแม่แช่ม กับ พ่อฉิม ซึ่งคลอดก่อนกำหนด ไม่แน่ใจว่ามีชีวิตอยู่หรือไม่

ในบรรดาพี่น้องทั้งหมด ถ้าจะนับว่า มีบารมี มีทรัพยสินเงินทอง ก็คงมีแต่ "แม่พลอย" คนเดียวเท่านั้น

ส่วนคนอื่น แม้เป็นลูกภรรยาเอกคุณหญิง ชีวิตก็ตกต่ำอย่างไม่น่าเชื่อ

ยิ่ง "แม่หวาน" นิยายก็ไม่ได้กล่าวถึงว่า หลังจากพระยาพิพิธฯ สิ้นแล้ว แวว กับ แม่หวาน จะได้ ทองหยอง สักเส้นหรือไม่ (คงไม่ได้อะไร)

นิยาย ก็ไม่ได้กล่าวว่า "แม่พลอย" จะใช้บารมีที่ตนมี ส่งเสริมให้ คุณเชย มีสามีที่เก่งและรวย แต่ก็ปล่อยคุณเชยไปอุ้มสม กับ หลวงโอสถ

และ "แม่พลอย" ก็ไม่ได้ส่งเสริมให้ แม่หวาน ได้ตกแต่งกับคนดีๆสักคน

ทั้งๆที่ ยุคนั้น เรื่องการจับคู่ คลุมถุงชน น่าจะเป็นเรื่องปรกติ

กลับมาที่ คุณอุ่น หลังจาก "สมบัติ" หมด ก็ต้องไปพึ่ง แม่พลอย และคงอยู่ไปจนแก่ตาย

คุณชิต ในนิยาย ก็เห็นว่า ชีวิตเหลวแหลก ทั้งๆที่ต้องบอกว่า มีเชื้อดี ทั้งพ่อแม่ และลูกไม้นี้ ก็หล่นไกลต้นเหลือเกิน ช่วงหลังในนิยาย ก็บ่งให้เห็นชัด

ว่ามาของเงิน แม่พลอยอยู่เรื่อยๆ ซึ่งแม่พลอยก็บอกปัดไม่ค่อยได้

คุณเชย ก็แต่งงานไปหลวงโอสถ ขายสมบัติกินจนเกือบหมดเช่นกัน จากการที่อยู่คฤหาสถ์ ต้องไปอยู่ตึกแถว

ตาเพิ่ม น่าจะดีรองจากแม่พลอย เชื่อว่า คุณเปรมอาจจะแอบๆช่วยอยู่บ่อยๆ

ลูกที่เกิดจากพ่อฉิม ถ้าเกิดยังมีชีวิตอยู่ ก็คงขาดการติดต่อกับแม่พลอย และคงมีชีวิตอยู่แบบชาวบ้าน ถ้าเป็นลูกสาวอาจจะสวยแบบแม่พลอย

อ่านนิยายเรื่องนี้ทีไร ก็นึกได้แต่บทสรุบว่า "ทุกสิ่งล้วน ไม่แน่นอน"