หมากล้อมกับความเปลี่ยนแปลง



หมากล้อมเป็นหมากกระดานจีนโบราณ มีอายุเก่าแก่หลายพันปี  เป็นหมากกระดานที่มีคุณค่าแฝงหลักปรัชญาแนวคิดไว้มากมาย  ทั้งสามารถฝึกฝนด้านคุณธรรมจริยธรรมของผู้เล่นได้เป็นอย่างดี จึงเป็นที่นิยมเล่นกันอย่างแพร่หลายไปทั้วโลก  ส่วนในประเทศไทยก็มีการแข่งขันกันทุกระดับ  ตั้งแต่กีฬานักเรียนนักศึกษาแห่งชาติ  กีฬาเยาวชนแห่งชาติ  กีฬาแห่งชาติ  กีฬามหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย  กีฬาสถาบันเทคโนโลยีราชมงคล ฯลฯ

ส่วนการแข่งขันระดับนานาชาติ มีตั้งแต่ กีฬา SEA Games,  Asian Games ที่แข่งขันต่อเนื่องจากกีฬา Olympic สถาบันอุดมศึกษาหลายแห่งได้เล็งเห็นความสำคัญของกีฬาหมากล้อม  จึงได้บรรจุเข้าไว้ในหลักสูตรการเรียนการสอนระดับปริญญาตรี มีตั้งแต่ 1 หน่วยกิต จนถึง 3 หน่วยกิต  เช่น  มหาวิทยาบัยเกษตรศาสร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ  มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพรพระจอมเกล้าพระนครเหนือ  มหาวิทยาลัยหอการค้าฯ

หลักปรัญญาสำคัญที่แฝงอยู่ในเกมหมากล้อมอย่างหนึ่งคือ  หลักของความเปลี่ยนแปลง  หมากทุกๆ  เม็ดตลอดเกมการเล่นจะนำมาซึ่งความเปลี่ยนแปลงทภกครั้งที่วางลงบนกระดาน  เพราะจะทำให้พื้นที่ๆ เคยเป็นของเรากลับกลายเป็นของคู่ต่อสู้  สถาพความได้เปรียบ  กลับกลายเป็นเสียเปรียบ  เกิดการแลกเปลี่ยนระหว่างพื้นที่ภายในมุมกับอิทธพลกลางกระดาน ฯลฯ





ซึ่งผู้เล่นจะต้องสามารถยอมรับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนี้  แม้บางครั้งจะเป็นการเปลี่ยนแปลงที่นำความเสียหายมาสู่ตน  ต้องไม่ยึดติดกับสภาวะเดิมๆ  ปรับตัวให้เหมาะสมกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นให้ได้  ไม่พยายามฝืนต่อต้านความเปลี่ยนแปลง  เพราะมักจะก่อให้เกิดความเสียหายรุนแรงตามมาเสมอ  ผู้เล่นจะเกิดความคุ้นชินกับความเปลี่ยนแปลง  มีทัศนคติที่จะโอนอ่อนผ่อนตาม  ปรับตัวให้เหมาะสมกับสภาวะใหม่  ไม่มีแนวคิดที่จะยึดติดกับสภาพเดิมๆ  หรือใช้ความพยายามที่จะต่อต้านให้กลับไปสู่สภาพเดิม

และเมื่อเล่นหมากล้อมบ่อยๆ เข้า ก็จะเกิดการเปลี่ยนแปลงในด้านทัศนคติวิธีคิด  ที่จะยอมรับการเปลี่ยนแปลง  ถือว่าการเปลี่ยนแปลงเป็นเรื่องปรกติธรรมดาทีจะต้องเกิดขึ้น เราควรปรับตัวให้สอดคล้องอยู่ร่วมกับสภาวะใหม่  ไม่ควรยึดติดพยายามต่อต้านความเปลี่ยนแปลงนั้นๆ  เพราะจะต้องทุ่มเททรัพยากรอย่างมากมาย  และก็ไม่แน่ว่าจะสามารถต่อต้านไม่ให้เกิดความเปลี่ยนแปลงได้  ซึ่งตรงกับคำสอนในพระพุทธศาสนาที่ว่า  อย่าหวั่นไหวในโลกธรรม 8 ที่แบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่

ก.  ฝ่ายที่คนทั่วไปอยากได้คือ ได้ลาภ  ได้ยศ  ได้สรรเสริญ  ได้สุขทั้ง 4 อย่างนี้เป็นเรื่องที่คนทั่วไปชอบ  ยังไม่ได้ก็คิดหา  ครั้นหาได้แล้ว  ก็คิดหวง  หวงมากๆ เข้าก็หึงการที่จิตมีอาการหา  หวง ห่วง หึง นี่และเรียกว่า จิตไหว

ข.  ฝ่ายที่ทุกคนกลัวว่าจะเกิดกับตนคือ  เสื่อมภาภ    เสื่อมยศ  ถูกนินทา  ตกทุกข์  ทั้ง 4 ประการนี้เป็นเรื่องที่คนเราไม่ชอบ  ไม่ปราถนาให้เกิดขึ้นกับตัว  เมื่อยังมาไม่ถึง จิตก็หวั่นว่ามันจะมา  เมื่อมันมาแล้วก็ภาวนาว่าเมื่อไหร่จะไปเสียที  ไปแล้วก็ยังหวั่นกลัวว่ามันจะกลับมาอีก นี่เรียกว่า จิตหวั่น

ผู้ที่สามารถยอมรับการเปลี่ยนแปลงได้ดี  ย่อมมีชีวิตที่มีความสุขมีเรื่องที่น่ายินดีเกิดขึ้นก็ไม่ดีใจจนเกินไป  มีเรื่องที่น่าเศร้าใจเกิดขึ้นก็ไม่เสียใจ  ถือเป็นธรรมดาของโลกนี้  ไม่มีใครห้อมได้