ผมเคยอ่านพงศาวดาร จำรายละเอียดไม่ได้แล้ว จำได้เลือนๆว่าหลังจากเสียกรุงครั้งที่ ๑ กษัตริย์เขมรก็ยกมีตีอยุธยา ได้ชัยชนะหลายครั้ง กวาดต้อนคนไปได้มากมาย กษัตริย์เขมรคนนั้นก็เป็นวีรบุรุษ
ต่อมากษัตริย์คนที่เป็นวีรบุรุษนั้นตายลง ลูกที่สืบทอดต่อคือพระยาละแวกที่พูดถึงนี้ ได้ทำการรบกับพระนเรศวรอย่างกล้าหาญ แต่ถูกพระนเรศวรใช้อุบายตีเมืองแตก

คือหลังเสียกรุงครั้งที่ ๑ นั้นอยุธยากำลังอ่อนแอ เขมรก็มีตีซ้ำเติม มุมมองของเขมรคือเป็นวีรบุรุษ ส่วนมุมมองไทยคือมาลอบกัดตอนเพลี่ยงพล้ำ พงศาวดารเขมรย่อมไม่เขียนว่าอยุธยากำลังอ่อนแอเพราะพึ่งแพ้พม่า ก็เขียนว่าสู้ชนะเพราะรบเก่งกว่าตามปกติ

ผมเคยตอบกระทู้เรื่องใกล้เคียงกันเอาไว้ ขุดคำตอบของตัวเองมาให้ดูดังนี้

:::  :::  :::

ตามที่ผมอ่านทางบันทึกพงศาวดารของฝั่งเขมรคือ ตอนกรุงแตกใหม่ๆเขมรยกไปตีไทยได้ชัยชนะใหญ่หลายครั้ง ต่อมาพระนเรศวรใช้อุบายทำไสยศาสตร์ ทำให้ยกมาตีเมืองละแวกแตก ไม่มีพูดถึงที่ยกไปช่วยไทยรบอะไร
(มีความโดยพิสดารประมาณว่า รอบๆเมืองละแวกมีป่าไผ่ใหญ่ มีช่องทองเข้าออกเมืองได้ช่องเดียวเป็นช่องลับ พระนเรศวรยกทัพมาครั้งแรกไม่สามารถฝ่าด่านป่าไผ่ไปได้ ต่อมาพระนเรศวรจึงทำอุบาย เอาเงินอัฐยัดใส่ปืนใหญ่ ยิงไปให้ติดอยู่ตามต้นไผ่ ชาวละแวกเห็นไม้ไผ่มีเงินติดก็พากันออกมาตัดไม้ไผ่จนป่าไผ่รอบนครนั้นเกลี้ยงไป อีกทางหนึ่งพระนเรศวรส่งสายลับสองคน ปลอมตัวเป็นพระเข้าไปยุยงให้พระยาละแวกเมามายในสุรานารีไม่เป็นอันทำราชการ และทำไสยศาสตร์ต่างๆจนเสื้อเมืองละแวกอ่อนแอ ละทิ้งเมือง พระนเรศวรมาตีอีกทีจึงตีละแวกได้)

ส่วนทางความคิดของคนเขมรในยุคปัจจุบันเท่าที่เคยเห็นให้เว็บบอร์ดเขมรคือ คนเขมรอุตส่าห์ส่งคนไปช่วยไทยรบโดยเป็นกำลังสำคัญจนไทยปลดแอกจากพม่าได้ และถ้าไม่มีทัพเขมรที่ยกไปไทยจะไม่มีทางสู้ชนะพม่าได้ พระนเรศวรเห็นพลังของเขมรแล้วนึกกลัว เลยเนรคุณยกทัพมาลอบกัดตีเมืองละแวกอะไรประมาณนั้น

ทีนี้ผมอ่านพงศาวดารฝ่ายไทย คือบอกว่าเขมรใช้ช่วงที่ไทยกำลังอ่อนแอหลังกรุงแตก ยกมาตีโคราช เพชรบูรณ์ อยุธยา และหัวเมืองตะวันออกประมาณ 5-6 ครั้ง ส่วนใหญ่รบชนะ ฆ่าเจ้าเมืองฝ่ายไทยตายหลายคน เช่นเจ้าเมืองเพชรบูรณ์ เจ้าเมืองจันทบุรี แย่งชิงพระพุทธรูปสำคัญเช่นพระพุทธรูปประจำเมืองพระประแดง และกวาดต้อนคนไปได้เป็นอันมาก แต่ยังไม่ถึงกับหักเอาเมืองอยุธยาได้ ต่อมาพระนเรศวรเติบใหญ่มีกำลังขึ้นก็แสดงความสามารถเอาชนะทัพเขมรได้ในการรบ เขมรจึงขอเป็นไมตรี

เมื่อพม่ายกทัพมาเขมรก็แต่งทัพนำโดยพระศรีสุพรรณไปช่วยรบ แต่ทัพพระศรีสุพรรณช่วยไม่เต็มที่ แต่เกิดทะเลาะกันเอง

ต่อมานันทบุเรงยกทัพมา ฝ่ายเขมรประเมินว่านันทบุเรงยกมาครั้งนี้เป็นทัพใหญ่ ฝ่ายไทยต้องแพ้แน่ๆ เลยยกมาตีโคราชอีก พระนเรศวรแค้นมากแต่ก็ต้องรับศึกนันทบุเรง จนเมื่อศึกนันทบุเรงผ่านไปแล้วจึงยกทัพไปตีเมืองละแวกจนราบคาบ

ทั้งหมดเป็นเรื่องราวในพงศาวดารฝ่ายไทย

:::  :::  :::