ทรงรำพึงถึงปฐมเทศนา
             [๓๒๔] ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราจึงคิดดังนี้ว่า
             เราจะพึงแสดงธรรมเป็นครั้งแรกแก่ใครหนอ
             ใครจักทราบชัดธรรมนี้ได้โดยเร็ว.
             เราจึงคิดดังนี้ว่า อาฬารดาบส กาลามโคตรนี้แล เป็นบัณฑิต ฉลาด มีปัญญา
มีกิเลสดุจธุลีในดวงตาน้อยมานาน ถ้าไฉน เราพึงแสดงธรรมเป็นครั้งแรกแก่เธอ
             เธอจักทราบชัดธรรมนี้ได้โดยเร็ว.
             ครั้งนั้น เทวดาตนหนึ่งเข้ามาหาเราแล้วทูลดังนี้ว่า
             ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ อาฬารดาบส กาลามโคตร ตายไปแล้วได้ ๗ วัน.
             อนึ่ง เราก็เกิดญาณทัสสนะว่า
             อาฬารดาบส กาลามโคตร ตายไปแล้วได้ ๗ วัน.
             เราจึงคิดดังนี้ว่าอาฬารดาบส กาลามโคตร เป็นผู้เสื่อมจากคุณอันยิ่งใหญ่
เสียแล้วหนอ เพราะถ้าเธอพึงได้สดับธรรมนี้ไซร้ ก็จะพึงทราบชัดได้โดยเร็ว.

             ต่อมา ทรงดำริถึงอุททกดาบส รามบุตร นัยเดียวกับที่ทรงดำริถึง
อาฬารดาบส กาลามโคตร แต่อุททกดาบส รามบุตร ได้ตายไปเสียแล้วเมื่อเย็นวานนี้

             ปาสราสิสูตร
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=12&A=5384&Z=5762&pagebreak=0&bgc=floralwhite

             เสื่อมจากคุณอันยิ่งใหญ่ คือ เพราะเสื่อมจากมรรคและผลที่จะพึงบรรลุ
เพราะไปเกิดในอักขณะ / อขณะ / อสมัย (เวลาที่ไม่ควรจะตรัสรู้) คือ
             อาฬารดาบส ตายไปเกิดในอากิญจัญญายตนภพ (มีอายุ ๖๐,๐๐๐ กัป)
             ส่วนอุทกดาบส ตายไปเกิดในเนวสัญญานาสัญญายตนภพ (มีอายุ ๘๔,๐๐๐ กัป)
             พรหมในภพทั้งสองดังกล่าว เป็นพรหมอายุยืนและไม่มีรูป (อรูปภพ)

             อารามดาบสและอุททกดาบส เมื่อพลาดจากการฟังพระธรรมของพระพุทธองค์
ก็ไปได้อย่างสูงสุดคือ พรหมโลก
             ถ้าอาจารย์ทั้ง ๒ เกิดในสุคติอื่นๆ ที่ไม่ใช่อรูปภพ ยังมีความเป็นไปได้
ที่จะได้ฟังพระธรรม เพราะท่านพระสารีบุตรยังเคยตามไปแสดงธรรมแก่ธนัญชานิพรหม
ในรูปพรหมภพ
             อรูปภพไม่มีโสตปสาท จึงขาดโอกาสฟังธรรมไปตามสภาพ

             อักขณสูตร
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=23&A=4639&Z=4716&bgc=floralwhite
             ธนัญชานิสูตร
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=13&A=10725&Z=11069&pagebreak=0&bgc=floralwhite

             จึงทรงดำริต่อไปว่า ...
             เราจึงคิดดังนี้ว่า ภิกษุปัญจวัคคีย์ได้อุปัฏฐากเรา ผู้กำลังบำเพ็ญเพียรอยู่
เป็นผู้มีอุปการะแก่เรามากนัก ถ้าไฉน เราพึงแสดงธรรมเป็นครั้งแรกแก่พวกเธอ

             ธัมมจักกัปปวัตตนวรรคที่ ๒ ตถาคตสูตรที่ ๑
             ทรงแสดงพระธรรมจักร
             [๑๖๗๑] ก็เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสไวยากรณภาษิตนี้อยู่
             ดวงตาเห็นธรรมอันปราศจากธุลี ปราศจากมลทิน ได้เกิดขึ้นแก่
ท่านโกณฑัญญะว่า
             สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นทั้งมวลล้วนมีความดับเป็นธรรมดา
             ก็เมื่อพระผู้มีพระภาคทรงประกาศธรรมจักรแล้ว
             พวกภุมมเทวดาได้ประกาศว่า นั่นธรรมจักรอันยอดเยี่ยม อันพระผู้มีพระภาค
ทรงประกาศแล้ว ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ใกล้พระนครพาราณสี
             อันสมณะ พราหมณ์ เทวดา มาร พรหม หรือใครๆ ในโลก ประกาศไม่ได้
             พวกเทพชั้นจาตุมหาราชได้ฟังเสียงของพวกภุมมเทวดาแล้ว ...
             พวกเทพชั้นดาวดึงส์ได้ฟังเสียงของพวกเทพชั้นจาตุมหาราชแล้ว ...
             พวกเทพชั้นยามาได้ฟังเสียงของพวกเทพชั้นดาวดึงส์แล้ว ...
             พวกเทพชั้นดุสิตได้ฟังเสียงของพวกเทพชั้นยามาแล้ว ...
             พวกเทพชั้นนิมมานรดีได้ฟังเสียงของพวกเทพชั้นดุสิตแล้ว ...
             พวกเทพชั้นปรนิมมิตวสวัตตีได้ฟังเสียงของพวกเทพชั้นนิมมานรดีแล้ว ...
             พวกเทพที่นับเนื่องในหมู่พรหมได้ฟังเสียงของพวกเทพชั้นปรนิมมิตวสวัตตีแล้ว
ได้ประกาศว่า นั่นธรรมจักรอันยอดเยี่ยม อันพระผู้มีพระภาคทรงประกาศแล้ว ณ
ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ใกล้พระนครพาราณสี อันสมณะ พราหมณ์ เทวดา มาร
พรหม หรือใครๆ ในโลก ประกาศไม่ได้.

             เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๙  บรรทัดที่ ๑๐๐๓๗ - ๑๐๑๐๔.  หน้าที่  ๔๑๙ - ๔๒๑.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=19&A=10037&Z=10104&bgc=lavender&pagebreak=0
             ศึกษาอรรถกถานี้ ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1664&bgc=lavender

http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=ภูมิ_31