ผมได้คุยเรื่องศาสนาผี ไว้ในกระทู้นี้
http://ppantip.com/topic/13126800
มาอ่านอีกทีก็ชอบที่ตัวเองเขียน เลยเอามาแปะไว้ในนี้ด้วย เพื่อการเสวนา ในหัวข้อ "เรา 'ควร' หรือ 'มีสิทธิ์' จะรังเกียจศาสนาผีในเมืองไทยหรือเปล่า?" ครับ
::: ::: :::
เรื่องคนไทยนับถือหลายอย่างทั้งที่บอกว่าตนเป็นพุทธนั้น ต้องถามว่ากำลังพูดถึง "คนไทย" กลุ่มไหน "ศาสนาผี" คืออะไร และ "ศาสนาพุทธ" คืออะไร
พูดถึงเรื่องคนไทย ทุกวันนี้เราไปบ้านคนอื่น หลายคนหน้าบ้านมีศาลพระภูมิ ในบ้านมีตี่จู่
เดินไปอีกหน่อยมีพระพิฆเนศ เดินไปอีกหน่อยมีพระพุทธรูป ไปอีกหน่อยมีก้อนหินแปลกๆ คนที่สะสมของพวกนี้เขาอาจจะบอกว่าเขานับถือหลายอย่าง ทั้งพุทธ พราหมณ์ เต๋า
แต่เขาไม่ได้นับถือพระพราหมณ์อย่างที่คนฮินดูนับถือ ไม่ได้รู้จักพระเวท ไม่ได้ต้องการเข้าถึงปรมาตมันในความหมายอย่างฮินดู ไม่ได้แน่วแน่ในภักติมรรค เขาแค่เห็นพระพิฆเนศเป็นผีตัวนึงที่มีอำนาจมาก น่าจะให้คุณให้โทษกับเขาได้ เขาก็เลยไหว้
เขาไม่ได้นับถือเต๋าอย่างที่คนจีนนับถือ เขาแยกผีจีนกับเต๋าไม่ออก เขาไม่รู้จักปรัชญาหยินหยาง เขาอาจจะไม่รู้จักเหลาจื้อด้วยซ้ำ เขาแค่เห็นผีจีนเช่นโป๊ยเซียนหรือกวนอู น่าจะให้คุณให้โทษได้ ก็เลยไหว้
เช่นกัน เขาอาจจะรู้จักพระพุทธเจ้าและคำสอนมากหน่อยเพราะโตมาในสังคมไทย แต่ตอนที่ไหว้พระพุทธรูปนั้นเขาจะนึกถึงพระพุทธเจ้าหรือนึกถึงผีที่สิงอยู่ในพระพุทธรูปแต่ละองค์ เขาเลยต้องสะสมพระพุทธรูปปางแปลกๆ หายากๆ เพราะผีแต่ละตัวมีอำนาจไม่เท่ากัน ตัวที่มีอำนาจมากจะอยู่ในพระพุทธรูปที่มีลักษณะพิเศษ
เขาบอกว่าเขานับถือหลายอย่างแต่จริงๆแล้วสิ่งที่เขานับถือมีอย่างเดียวคือนับถือศาสนาผี เป็นความเชื่อที่ว่ามีอำนาจที่มองไม่เห็นแฝงตัวอยู่ตามที่ต่างๆและมนุษย์ควรเกรงกลัวกราบไหว้ เพราะอำนาจเหล่านี้ให้คุณให้โทษได้
แน่นอนว่าคนไทยที่นับถือผีนี้แม้มีเป็นจำนวนมากแต่ไม่ใช่คนไทยทั้งหมด
คนไทยที่นับถือพุทธแต่ไม่นับถือผีก็เป็นคนไทย คนไทยที่นับถือคริสต์ก็เป็นคนไทย คนไทยที่นับถืออิสลามก็เป็นคนไทย คนไทยที่ไม่นับถือศาสนาอะไรก็เป็นคนไทย
คำถามต่อมา "ศาสนาผี เป็นสิ่งที่ทำให้สังคมไทยงมงาย หรือดัดจริต หรือแย่ลง หรือเปล่า?"
๑. เรื่องการงมงาย ถามว่าศาสนาผีทำให้คนงมงายขึ้นหรือเปล่า?
ผมขอถามว่าหากมีคนๆหนึ่งเป็นนักวิทยาศาสตร์จบดอกเตอร์ และนับถือพระเจ้าในศาสนาที่มีคัมภีร์เขียนมาหลายพันปี มีปรัชญาลึกซึ้ง มีองค์กรศาสนาเข้มแข็ง มีนักบวชที่น่าศรัทธามากมาย
กับอีกคนเป็นชาวบ้านไม่ได้เรียนจบอะไร นับถือจอมปลวกหน้าบ้าน ถามว่าสองคนนี้ใครงมงายมากกว่ากัน
ถ้าสามารถพิสูจน์ได้ว่าพระเจ้าไม่มีจริง แต่ผีในจอมปลวกมีจริง ชาวบ้านที่นับถือจอมปลวกจะกลายเป็นคนไม่งมงาย แต่ดอกเตอร์ที่นับถือพระเจ้าจะเป็นคนงมงายหรือเปล่า?
ถ้าทั้งพระเจ้าและผีจอมปลวกไม่มีจริงทั้งคู่ จะแปลว่าดอกเตอร์งมงายน้อยกว่าชาวบ้าน เพราะพระเจ้าน่าเชื่อถือกว่า หรือว่าทั้งสองคนงมงายเท่ากัน?
๒. เรื่องการดัดจริต ถามว่าศาสนาผีทำให้สังคมไทยดัดจริตขึ้นหรือเปล่า?
ต้องทำความเข้าใจว่าศาสนาพุทธนั้นเป็นปรัชญาเสียมาก มีลักษณะของการเป็นที่พึ่งทางใจน้อย ไม่เน้นการยึดมั่นถือมั่น ไม่บังคับให้นับถือตัวเองคนเดียว พอศาสนาพุทธเผยแผ่ไปถึงไหนจึงมักผสมกลมกลืนกับผีดั้งเดิมของที่นั่น
เช่นศาสนาพุทธไปประเทศจีนก็ปะปนกับเต๋า ขงจื้อ กับผีจีน ไปญี่ปุ่นก็ปะปนกับผีญี่ปุ่น หรือชินโต ไปทิเบตก็ปะปนกับผีทิเบต มาไทยก็ปะปนกับผีไทย
ชาวพุทธทั่วโลกเรียกตัวเองเป็นพุทธมาหลายพันปีแล้ว แต่ก็นับถือผีไปด้วย ไม่รู้สึกว่าขัดเขิน ขัดแย้งแต่อย่างใด ถ้าอ่านพระไตรปิฏก หรือนิทานชาดกศาสนาพุทธแต่ดั้งเดิมเองก็มีผี มีเทวดา มีอภินิหารปะปนอยู่มาก
ศาสนาพุทธเวอร์ชันที่ตัดเรื่องภูติผีปาฏิหาริย์ คงแต่การแสวงหาทางหลุดพ้นด้วยเหตุผลนั้น เป็นสิ่งที่ถูกสร้างขึ้นมาในช่วงรัชกาลที่สี่-รัชกาลที่ห้า สร้างขึ้นมาเพื่อตาม/ตอบโต้ กระแสเหตุผลนิยมของฝรั่งยุควิคตอเรียนที่กำลังเข้ามาครอบงำสังคมไทย เพื่อให้คนต่างชาติเห็นว่าคนไทยไม่ได้นับถืออะไรงมงาย ให้คนไทยมีความภูมิใจในความเชื่อของตนเอง
สิ่งนี้นำไปสู่ศาสนาพุทธเวอร์ชันเหตุผลนิยมที่คนชั้นกลางในไทยจำนวนมากนับถือกันอยู่ในปัจจุบัน เน้นให้ปฏิบัติวิปัสสนา แสวงหาทางหลุดพ้น มีเหตุมีผล ไม่ยึดติดงมงายกับภูติผี ซึ่งผมคิดว่าคนที่อ่านกระทู้นี้หลายคนก็คงนับถือแบบนี้
แต่อย่างที่ผมบอกว่าศาสนาพุทธแม้ในส่วนดั้งเดิมนั้นก็มีภูติผีปาฏิหาริย์เยอะ การที่เราตัดทอนส่วนนั้นออก แล้วว่าศาสนาพุทธเวอร์ชันที่เรานับถือนั้นถูกต้อง และเวอร์ชันอื่นๆที่คนอื่นนับถือมาแต่บรรพบุรุษนั้นเป็นการดัดจริต
อย่างนี้ ใครดัดจริต?
๓. เรื่องการทำให้สังคมแย่ลง ถามว่าศาสนาผีทำให้สังคมแย่ลงหรือเปล่า?
ในศาสนาที่มีคนนับถือเยอะได้รับการยอมรับเยอะก็มีเรื่องแย่ๆ มีการใช้ความเชื่อก่อสงคราม มีเรื่องการกดขี่ทางวรรณะ ทางเพศ มีความโหดร้าย มีการหลอกเอาเงินกันเพราะอ้างความเชื่อ มีคนสิ้นเนื้อประดาตัวเพราะเอาเงินไปทำบุญอย่างไร้เหตุผล
ถามว่าศาสนาผีมีเรื่องอย่างนี้น้อยกว่าศาสนาอื่นหรือเปล่า?
ผมคิดว่าสิ่งที่ต่างกันคือชาวบ้านที่นับถือจอมปลวกนั้น เวลาเขาได้ยินว่ามีศาสนาพระเจ้า เขาก็ยินดีที่จะไหว้พระเจ้าด้วย เพราะเขาเห็นพระเจ้าเป็นผีตัวหนึ่ง เขาสามารถจะต้อนรับคนที่นับถือพระเจ้าเข้ามาอยู่ในที่ของเขาได้โดยไม่มีปัญหาในทางศาสนา คนที่นับถือพระเจ้าหากเป็นชนกลุ่มน้อยก็สามารถอยู่ในสังคมที่คนกลุ่มใหญ่นับถือศาสนาผีได้โดยสุขสบายดี
ในทางกลับกัน หากเรามองดูประวัติศาสตร์ หลายครั้งที่คนที่นับถือพระเจ้าเป็นคนกลุ่มใหญ่ในสังคมได้ทำการข่มเหงรังแกชนกลุ่มน้อยที่มีความเชื่อเป็นอย่างอื่น เพราะคิดว่าพระเจ้าของตนนั้นยิ่งใหญ่ ถูกต้องแต่ผู้เดียว และการที่เขาไปบุกโจมตีคนกลุ่มอื่นและบังคับให้เปลี่ยนศาสนานั้น ยังนับเป็นการทำความดี เพราะทำให้พวกที่งมงายได้เห็นทางสว่าง
ในสังคมปัจจุบัน ที่ประเทศที่เจริญแล้วมีการให้สิทธิในการนับถือศาสนา แก่คนกลุ่มน้อย ไม่ข่มเหงรังแก ส่วนใหญ่ก็มีต้นกำเนิดมาจากกลไกทางโลก แต่ไม่ใช่ทางศาสนา
***เรา 'ควร' หรือ 'มีสิทธิ์' จะรังเกียจศาสนาผีในเมืองไทยหรือเปล่า? ***
มาอ่านอีกทีก็ชอบที่ตัวเองเขียน เลยเอามาแปะไว้ในนี้ด้วย เพื่อการเสวนา ในหัวข้อ "เรา 'ควร' หรือ 'มีสิทธิ์' จะรังเกียจศาสนาผีในเมืองไทยหรือเปล่า?" ครับ
::: ::: :::
เรื่องคนไทยนับถือหลายอย่างทั้งที่บอกว่าตนเป็นพุทธนั้น ต้องถามว่ากำลังพูดถึง "คนไทย" กลุ่มไหน "ศาสนาผี" คืออะไร และ "ศาสนาพุทธ" คืออะไร
พูดถึงเรื่องคนไทย ทุกวันนี้เราไปบ้านคนอื่น หลายคนหน้าบ้านมีศาลพระภูมิ ในบ้านมีตี่จู่
แต่เขาไม่ได้นับถือพระพราหมณ์อย่างที่คนฮินดูนับถือ ไม่ได้รู้จักพระเวท ไม่ได้ต้องการเข้าถึงปรมาตมันในความหมายอย่างฮินดู ไม่ได้แน่วแน่ในภักติมรรค เขาแค่เห็นพระพิฆเนศเป็นผีตัวนึงที่มีอำนาจมาก น่าจะให้คุณให้โทษกับเขาได้ เขาก็เลยไหว้
เขาไม่ได้นับถือเต๋าอย่างที่คนจีนนับถือ เขาแยกผีจีนกับเต๋าไม่ออก เขาไม่รู้จักปรัชญาหยินหยาง เขาอาจจะไม่รู้จักเหลาจื้อด้วยซ้ำ เขาแค่เห็นผีจีนเช่นโป๊ยเซียนหรือกวนอู น่าจะให้คุณให้โทษได้ ก็เลยไหว้
เช่นกัน เขาอาจจะรู้จักพระพุทธเจ้าและคำสอนมากหน่อยเพราะโตมาในสังคมไทย แต่ตอนที่ไหว้พระพุทธรูปนั้นเขาจะนึกถึงพระพุทธเจ้าหรือนึกถึงผีที่สิงอยู่ในพระพุทธรูปแต่ละองค์ เขาเลยต้องสะสมพระพุทธรูปปางแปลกๆ หายากๆ เพราะผีแต่ละตัวมีอำนาจไม่เท่ากัน ตัวที่มีอำนาจมากจะอยู่ในพระพุทธรูปที่มีลักษณะพิเศษ
เขาบอกว่าเขานับถือหลายอย่างแต่จริงๆแล้วสิ่งที่เขานับถือมีอย่างเดียวคือนับถือศาสนาผี เป็นความเชื่อที่ว่ามีอำนาจที่มองไม่เห็นแฝงตัวอยู่ตามที่ต่างๆและมนุษย์ควรเกรงกลัวกราบไหว้ เพราะอำนาจเหล่านี้ให้คุณให้โทษได้
แน่นอนว่าคนไทยที่นับถือผีนี้แม้มีเป็นจำนวนมากแต่ไม่ใช่คนไทยทั้งหมด
คนไทยที่นับถือพุทธแต่ไม่นับถือผีก็เป็นคนไทย คนไทยที่นับถือคริสต์ก็เป็นคนไทย คนไทยที่นับถืออิสลามก็เป็นคนไทย คนไทยที่ไม่นับถือศาสนาอะไรก็เป็นคนไทย
คำถามต่อมา "ศาสนาผี เป็นสิ่งที่ทำให้สังคมไทยงมงาย หรือดัดจริต หรือแย่ลง หรือเปล่า?"
๑. เรื่องการงมงาย ถามว่าศาสนาผีทำให้คนงมงายขึ้นหรือเปล่า?
ผมขอถามว่าหากมีคนๆหนึ่งเป็นนักวิทยาศาสตร์จบดอกเตอร์ และนับถือพระเจ้าในศาสนาที่มีคัมภีร์เขียนมาหลายพันปี มีปรัชญาลึกซึ้ง มีองค์กรศาสนาเข้มแข็ง มีนักบวชที่น่าศรัทธามากมาย
กับอีกคนเป็นชาวบ้านไม่ได้เรียนจบอะไร นับถือจอมปลวกหน้าบ้าน ถามว่าสองคนนี้ใครงมงายมากกว่ากัน
ถ้าสามารถพิสูจน์ได้ว่าพระเจ้าไม่มีจริง แต่ผีในจอมปลวกมีจริง ชาวบ้านที่นับถือจอมปลวกจะกลายเป็นคนไม่งมงาย แต่ดอกเตอร์ที่นับถือพระเจ้าจะเป็นคนงมงายหรือเปล่า?
ถ้าทั้งพระเจ้าและผีจอมปลวกไม่มีจริงทั้งคู่ จะแปลว่าดอกเตอร์งมงายน้อยกว่าชาวบ้าน เพราะพระเจ้าน่าเชื่อถือกว่า หรือว่าทั้งสองคนงมงายเท่ากัน?
๒. เรื่องการดัดจริต ถามว่าศาสนาผีทำให้สังคมไทยดัดจริตขึ้นหรือเปล่า?
ต้องทำความเข้าใจว่าศาสนาพุทธนั้นเป็นปรัชญาเสียมาก มีลักษณะของการเป็นที่พึ่งทางใจน้อย ไม่เน้นการยึดมั่นถือมั่น ไม่บังคับให้นับถือตัวเองคนเดียว พอศาสนาพุทธเผยแผ่ไปถึงไหนจึงมักผสมกลมกลืนกับผีดั้งเดิมของที่นั่น
เช่นศาสนาพุทธไปประเทศจีนก็ปะปนกับเต๋า ขงจื้อ กับผีจีน ไปญี่ปุ่นก็ปะปนกับผีญี่ปุ่น หรือชินโต ไปทิเบตก็ปะปนกับผีทิเบต มาไทยก็ปะปนกับผีไทย
ชาวพุทธทั่วโลกเรียกตัวเองเป็นพุทธมาหลายพันปีแล้ว แต่ก็นับถือผีไปด้วย ไม่รู้สึกว่าขัดเขิน ขัดแย้งแต่อย่างใด ถ้าอ่านพระไตรปิฏก หรือนิทานชาดกศาสนาพุทธแต่ดั้งเดิมเองก็มีผี มีเทวดา มีอภินิหารปะปนอยู่มาก
ศาสนาพุทธเวอร์ชันที่ตัดเรื่องภูติผีปาฏิหาริย์ คงแต่การแสวงหาทางหลุดพ้นด้วยเหตุผลนั้น เป็นสิ่งที่ถูกสร้างขึ้นมาในช่วงรัชกาลที่สี่-รัชกาลที่ห้า สร้างขึ้นมาเพื่อตาม/ตอบโต้ กระแสเหตุผลนิยมของฝรั่งยุควิคตอเรียนที่กำลังเข้ามาครอบงำสังคมไทย เพื่อให้คนต่างชาติเห็นว่าคนไทยไม่ได้นับถืออะไรงมงาย ให้คนไทยมีความภูมิใจในความเชื่อของตนเอง
สิ่งนี้นำไปสู่ศาสนาพุทธเวอร์ชันเหตุผลนิยมที่คนชั้นกลางในไทยจำนวนมากนับถือกันอยู่ในปัจจุบัน เน้นให้ปฏิบัติวิปัสสนา แสวงหาทางหลุดพ้น มีเหตุมีผล ไม่ยึดติดงมงายกับภูติผี ซึ่งผมคิดว่าคนที่อ่านกระทู้นี้หลายคนก็คงนับถือแบบนี้
แต่อย่างที่ผมบอกว่าศาสนาพุทธแม้ในส่วนดั้งเดิมนั้นก็มีภูติผีปาฏิหาริย์เยอะ การที่เราตัดทอนส่วนนั้นออก แล้วว่าศาสนาพุทธเวอร์ชันที่เรานับถือนั้นถูกต้อง และเวอร์ชันอื่นๆที่คนอื่นนับถือมาแต่บรรพบุรุษนั้นเป็นการดัดจริต
อย่างนี้ ใครดัดจริต?
๓. เรื่องการทำให้สังคมแย่ลง ถามว่าศาสนาผีทำให้สังคมแย่ลงหรือเปล่า?
ในศาสนาที่มีคนนับถือเยอะได้รับการยอมรับเยอะก็มีเรื่องแย่ๆ มีการใช้ความเชื่อก่อสงคราม มีเรื่องการกดขี่ทางวรรณะ ทางเพศ มีความโหดร้าย มีการหลอกเอาเงินกันเพราะอ้างความเชื่อ มีคนสิ้นเนื้อประดาตัวเพราะเอาเงินไปทำบุญอย่างไร้เหตุผล
ถามว่าศาสนาผีมีเรื่องอย่างนี้น้อยกว่าศาสนาอื่นหรือเปล่า?
ผมคิดว่าสิ่งที่ต่างกันคือชาวบ้านที่นับถือจอมปลวกนั้น เวลาเขาได้ยินว่ามีศาสนาพระเจ้า เขาก็ยินดีที่จะไหว้พระเจ้าด้วย เพราะเขาเห็นพระเจ้าเป็นผีตัวหนึ่ง เขาสามารถจะต้อนรับคนที่นับถือพระเจ้าเข้ามาอยู่ในที่ของเขาได้โดยไม่มีปัญหาในทางศาสนา คนที่นับถือพระเจ้าหากเป็นชนกลุ่มน้อยก็สามารถอยู่ในสังคมที่คนกลุ่มใหญ่นับถือศาสนาผีได้โดยสุขสบายดี
ในทางกลับกัน หากเรามองดูประวัติศาสตร์ หลายครั้งที่คนที่นับถือพระเจ้าเป็นคนกลุ่มใหญ่ในสังคมได้ทำการข่มเหงรังแกชนกลุ่มน้อยที่มีความเชื่อเป็นอย่างอื่น เพราะคิดว่าพระเจ้าของตนนั้นยิ่งใหญ่ ถูกต้องแต่ผู้เดียว และการที่เขาไปบุกโจมตีคนกลุ่มอื่นและบังคับให้เปลี่ยนศาสนานั้น ยังนับเป็นการทำความดี เพราะทำให้พวกที่งมงายได้เห็นทางสว่าง
ในสังคมปัจจุบัน ที่ประเทศที่เจริญแล้วมีการให้สิทธิในการนับถือศาสนา แก่คนกลุ่มน้อย ไม่ข่มเหงรังแก ส่วนใหญ่ก็มีต้นกำเนิดมาจากกลไกทางโลก แต่ไม่ใช่ทางศาสนา