by Alex Riley

ลูกเล่นที่พวกมันใช้กันเนี่ยนะ ดาร์วินเห็นยังต้องอายเลย  

เรานึกว่าความสัมพันธ์ของมนุษย์เราก็มีเรื่องโกหกเรื่องซับซ้อนเยอะแล้วนะ แต่เทียบไม่ได้เลยกับสิ่งที่สัตว์มันทำกันเพื่อสืบพันธุ์
"เรื่องสงครามระหว่างเพศเนี่ย มันฝังลึกอยู่ในพฤติกรรมการผสมพันธุ์ของสัตว์หลายชนิดเลย" คาริม วาเฮด นักกีฏวิทยาจากมหาวิทยาลัยดาร์บี้ ผู้เชี่ยวชาญเรื่องความขัดแย้งทางเพศกล่าว "ผลประโยชน์เชิงวิวัฒนาการของตัวผู้กับตัวเมียในหลายๆ เรื่อง อย่างเช่น จะผสมพันธุ์บ่อยแค่ไหน เมื่อไหร่ ใครจะเป็นคนปฏิสนธิไข่ มักจะขัดแย้งกันอยู่เสมอ"
ผลก็คือ กระบวนการที่สเปิร์มเข้าไปผสมกับไข่เนี่ย ทำให้เกิดตัวอย่างสุดทึ่งของการเอาเปรียบ การหลอกลวง และการโกหกพกลมเลยล่ะ ตั้งแต่พวกนกยันปูก้ามดาบกล้วยเนี่ย นี่แหละตัวพ่อเรื่องเจ้าเล่ห์ในการหาคู่

ขนาดเป็นเรื่องสำคัญ

นกบาวเวอร์เบิร์ดตัวผู้ตกแต่งรังของมันด้วยหิน กระดูก และเปลือกหอยที่มีขนาดใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ เมื่อวางห่างจากผนังที่ทำจากใบไม้ :Laura Kelley

ถ้าคุณเงยหน้ามองปราสาทซินเดอเรลล่าในวอลท์ดิสนีย์เวิลด์ อาคารสีชมพูและฟ้าที่เป็นเอกลักษณ์นั้นจะดูใหญ่กว่าขนาดจริงมาก อิฐ ยอดแหลม และหน้าต่างจะเล็กลงเมื่อสูงขึ้นไป หลอกให้สมองของคุณคิดว่ามันอยู่ไกลออกไป ตัวอย่างของ "การสร้างภาพลวงตาด้วยมุมมอง" แบบนี้พบได้ทั่วไปในสถาปัตยกรรมของเรา ทั้งในอดีตและปัจจุบัน ในทุ่งโล่งของทางตะวันออกเฉียงเหนือของออสเตรเลีย สัตว์อีกชนิดหนึ่งก็อาจจะใช้กลเม็ดเดียวกันนี้
ด้วยการสร้าง "รังพุ่มไม้" ซึ่งเป็นโครงสร้างที่ประกอบด้วยผนังไม้สองด้านขนานกัน นำไปสู่ลานสองแห่งที่มีสิ่งของต่างๆ มากมาย นกบาวเวอร์เบิร์ดตัวผู้ (Ptilonorhynchus nuchalis) ตั้งเป้าที่จะเกี้ยวพาราสีตัวเมียด้วยทักษะการสร้างรังและความสามารถทางศิลปะ ขณะที่จอห์น เอนด์เลอร์ จากมหาวิทยาลัยดีกิน ประเทศออสเตรเลีย กำลังสำรวจรังของนกสีน้ำตาลเทาขนาดใหญ่เหล่านี้ใกล้รัฐควีนส์แลนด์ เขาสังเกตเห็นบางสิ่งที่แปลกประหลาดมาก: กลุ่มหิน กระดูก และเปลือกหอยทากสีซีดที่ปกคลุมพื้นลานของพวกมันมีขนาดใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ เมื่อวางห่างจากผนังที่ทำจากใบไม้
ด้วยเหตุนี้ เมื่อตัวเมียยืนอยู่ภายในซุ้มที่สร้างขึ้นจากผนังไม้สองด้านและมองออกไปยังลาน การไล่ระดับขนาดจากเล็กไปใหญ่ตามระยะทางนี้จะสร้างภาพลวงตาว่าเครื่องประดับเหล่านั้นมีขนาดเท่ากัน เมื่อยืนอยู่ข้างทางเข้าที่ทำจากใบไม้ ตัวผู้ก็จะเดินอวดวัตถุสีสันต่างๆ

ต่อหน้าฉากหลังสีเดียวที่ดูเล็กลงตามระยะทางนี้ นกบาวเวอร์เบิร์ดตัวผู้ไม่ได้เป็นแค่นักสร้างรังที่เก่งกาจและนักสะสมของอย่างบ้าคลั่งเชิงศิลปะเท่านั้น พวกมันยังเป็นนักมายากลอีกด้วย แต่ผลกระทบของการสร้างภาพลวงตาด้วยมุมมองแบบนี้คืออะไรกัน?
คำอธิบายที่ซับซ้อนที่สุดก็คือ ฉากหลังนี้ทำให้เครื่องประดับสีสดใสของตัวผู้ดูใหญ่ขึ้นและเด่นชัดขึ้น เพิ่มความน่าดึงดูดให้กับตัวเมียที่อยากรู้อยากเห็น แต่ก็มีความเป็นไปได้อีกอย่างหนึ่ง "มันอาจจะเป็นแค่ว่ามันทำให้การแสดงของตัวผู้ดูง่ายขึ้น เพราะมันอยู่บนพื้นหลังที่เรียบและดูดี" ลอร่า เคลลีย์ นักนิเวศวิทยาเชิงพฤติกรรมจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ สหราชอาณาจักร ผู้ศึกษาเรื่องภาพลวงตาในสัตว์กล่าว

ของขวัญที่ว่างเปล่า

แมลงจิ้งหรีดประดับตัวเมียถูกล่อลวงให้ผสมพันธุ์ด้วยของกินหนึบๆ ที่ไม่มีคุณค่าทางอาหาร: Scott Sakaluk

ธรรมเนียมการเกี้ยวพาราสีผู้หญิงด้วยช็อกโกแลตของมนุษย์ผู้ชายนั้นเทียบไม่ได้เลยกับสิ่งที่เกิดขึ้นกับแมลงจิ้งหรีดประดับตัวผู้ (Gryllodes sigillatus) ในระหว่างการผสมพันธุ์ แมลงจิ้งหรีดประดับตัวเมียจะขึ้นคร่อมตัวผู้ จากนั้น หลังจากที่ตัวผู้ได้วาง "สเปอร์มาโตฟีแลกซ์" ของมันอย่างระมัดระวัง ซึ่งเป็นแคปซูลกลางของสเปิร์มที่เคลือบด้วยชั้นเจลาตินหนาที่สามารถหลุดออกได้ บนช่องเปิดอวัยวะเพศของตัวเมีย ตัวเมียก็จะรีบฉีกชั้นนอกออกด้วยขากรรไกรที่สั่นระริกและเริ่มกิน ในขณะเดียวกัน แคปซูลสเปิร์มก็จะเกาะติดกับท่อสืบพันธุ์ของตัวเมียและเริ่มถ่ายทอดน้ำอสุจิของตัวผู้

รสหวานและเนื้อหนึบหนับของของขวัญแต่งงานนี้เป็นสิ่งที่เย้ายวนประสาทสัมผัสของตัวเมียอย่างมาก แต่มันไม่ได้ให้ประโยชน์ต่อสุขภาพของเธอหรือจำนวนลูกที่เธอสามารถผลิตได้เลย "มันเป็นของหลอกลวง" สก็อตต์ ซาคาลุก นักนิเวศวิทยาเชิงพฤติกรรมจากมหาวิทยาลัยอิลลินอยส์สเตท ผู้ศึกษาเรื่องกลยุทธ์การผสมพันธุ์ในแมลงจิ้งหรีดชนิดนี้กล่าว "สิ่งที่ตัวผู้ในจิ้งหรีดชนิดนี้ทำก็คือการยื่นสิ่งที่เหมือนกับเยลลี่หมีให้ตัวเมีย" เขากล่าว "เยลลี่หมีอร่อยมากก็จริง แต่คุณไม่สามารถอยู่รอดได้ด้วยเยลลี่หมี"
แต่ของขวัญราคาถูกเหล่านี้ถูกใช้เป็นเครื่องล่อ "เป้าหมายหลักของมันคือการทำให้ตัวเมียมีความสุขและไม่ว่างในระหว่างกระบวนการผสมพันธุ์นี้" ซาคาลุกกล่าว ซึ่งในบางกรณีอาจใช้เวลานานถึง 50 นาที ยิ่งของขวัญมีขนาดใหญ่เท่าไหร่ ก็ยิ่งมีเวลาสำหรับการถ่ายโอนมากขึ้น ทำให้โอกาสที่ตัวผู้จะเป็นพ่อของลูกบางตัวของตัวเมียเพิ่มขึ้น
ตัวผู้ของสัตว์ชนิดอื่นๆ ก็สามารถหลอกลวงได้เช่นกัน แมลงวันเต้นรำและแมงมุมใยเรือนเพาะชำ ตัวอย่างเช่น หลอกตัวเมียหากพวกมันไม่สามารถมอบของขวัญอาหารที่มีค่าให้ได้ โดยการห่อสิ่งของที่ไร้ประโยชน์ เช่น เศษซากแมลงแห้ง หรือไม่มีของขวัญเลย ในใยไหม "มันเหมือนกับการให้กล่องช็อกโกแลตเปล่าๆ แก่ใครบางคน กว่าที่ตัวเมียจะแกะมันออก ตัวผู้ก็เสร็จกิจไปแล้ว" วาเฮดกล่าว "มันแปลกประหลาดจริงๆ"

กะเทยเปลี่ยนชุดด่วน

ปลาหมึกกระดองตัวผู้ (ตรงกลาง) ปลอมตัวเป็นตัวเมียเพื่อแอบเข้าไปใกล้ตัวผู้จ่าฝูง (ซ้าย) ทางขวาคือตัวเมีย: Roger Hanlon

เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกกิน ปลาหมึกกระดอง (ญาติของปลาหมึกยักษ์ ปลาหมึก และหอยงวงช้าง) สามารถเปลี่ยนสี ลวดลาย และพื้นผิวของผิวหนังเพื่อกลมกลืนไปกับโลกใต้ทะเลของพวกมันได้อย่างแนบเนียน เพื่อให้แน่ใจว่าพวกมันจะได้ผสมพันธุ์ ปลาหมึกกระดองยักษ์ออสเตรเลียตัวผู้ที่มีขนาดเล็กกว่าบางครั้งก็แปลงเพศ
กลเม็ดของพวกมันคือการเลียนแบบตัวเมียทั้งรูปร่างหน้าตาและพฤติกรรม ในพริบตาเดียว ผิวหนังของพวกมันจะกลายเป็นลายพร้อย พวกมันซ่อนแขนคู่ที่สี่ซึ่งเป็นลักษณะของตัวผู้ไว้ใต้ลำตัว และวางแขนคู่อื่นๆ เหมือนตัวเมียที่กำลังวางไข่ เมื่อสัตว์ทะเลหัวเท้าเหล่านี้มารวมตัวกันจำนวนมากเพื่อผสมพันธุ์ ดังที่พวกมันทำทุกฤดูหนาวในอ่าวสเปนเซอร์ตอนเหนือ รัฐเซาท์ออสเตรเลีย

ตัวผู้ที่มีขนาดใหญ่กว่าจะพยายามทำให้แน่ใจว่าพวกมันเป็นเพียงตัวเดียวที่ถ่ายโอนสเปิร์มเข้าไปในอวัยวะเก็บสเปิร์มของตัวเมียด้วยการเฝ้าระวังอย่างแข็งขัน หากสำเร็จ ตัวเมียก็จะใช้สเปิร์มของมันเพื่อปฏิสนธิไข่ขนาดใหญ่ที่วางทีละฟองขณะที่มันถือไข่เหล่านั้นไว้ในอ้อมแขน
แต่ด้วยอัตราส่วนตัวผู้ต่อตัวเมียที่สูงถึง 11 ต่อ 1 พวกมันมักจะล้มเหลวอย่างน่าสังเวช ตัวผู้ตัวอื่นๆ ที่มีขนาดเล็กกว่าสามารถพุ่งเข้าไปผสมพันธุ์กับตัวเมียได้อย่างรวดเร็วในขณะที่ตัวผู้จ่าฝูงกำลังยุ่งอยู่กับการต่อสู้กับตัวอื่นๆ บางครั้ง ตัวเมียก็ว่ายน้ำหนีไปนัดพบกันอย่างลับๆ ใต้โขดหินใกล้เคียง ด้วยการเลียนแบบตัวเมียที่กำลังวางไข่ ตัวผู้บางตัวจึงใช้กลอุบายว่ายน้ำผ่านตัวผู้จ่าฝูงไปโดยไม่ถูกรบกวนและผสมพันธุ์กับคู่ของมัน
พฤติกรรมการหลอกลวงเช่นนี้ให้ผลตอบแทนสูง ไม่เพียงเพราะมีการแสดงให้เห็นว่าตัวผู้เหล่านี้ปฏิสนธิไข่ของตัวเมียทันทีหลังจากการถ่ายโอนสเปิร์มเท่านั้น แต่เป็นเพราะพวกมันมีเสน่ห์ลึกลับกับตัวเมีย "โดยทั่วไปแล้วตัวเมียปฏิเสธความพยายามในการผสมพันธุ์ถึง 70 เปอร์เซ็นต์ รวมถึง [ตัวผู้จ่าฝูงด้วย] แต่พวกมันปฏิเสธตัวผู้ที่เลียนแบบตัวเมียเพียงประมาณ 35 เปอร์เซ็นต์" โรเจอร์ แฮนลอน จากห้องปฏิบัติการชีววิทยาทางทะเลในแมสซาชูเซตส์กล่าว "พวกมันดูเหมือนจะเพิ่มโอกาสในการผสมพันธุ์เป็นสองเท่า" ในสังคมปลาหมึกกระดอง ดูเหมือนว่าสมองจะสำคัญกว่ากำลัง อย่างน้อยก็ในบางครั้ง

เดี๋ยวมาต่อ EP2 นะครับ👍🏻