ยุทธศาสตร์เศรษฐกิจชุมชน: จากแนวคิดของสุขวิช รังสิตพล สู่การเปลี่ยนแปลงในยุคทักษิณ

แนวคิดหลักของยุทธศาสตร์เศรษฐกิจชุมชน ถูกกำหนดขึ้นภายใต้ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 8 (พ.ศ. 2540 - 2544) ซึ่งเป็นแผนที่เน้นการปฏิรูปแนวคิดและคุณค่าของสังคมไทย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้ชุมชนสามารถ พึ่งพาตนเอง และพัฒนาเศรษฐกิจระดับท้องถิ่นผ่าน 6 ปัจจัยสำคัญ ได้แก่ ทุน การตลาด การจัดการ แรงงาน ข้อมูล และวัตถุดิบ

แนวคิดนี้ริเริ่มโดย สุขวิช รังสิตพล ขณะดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีในรัฐบาล นายกฯ บรรหาร ศิลปอาชา และได้รับการสานต่อโดยรัฐบาล นายกฯ ชวน หลีกภัย (2540 - 2544) เพื่อให้เกิดผลในทางปฏิบัติ

⸻

ยุคสุขวิช - ชวน: พัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างเข้มแข็งและยั่งยืน

•เริ่มต้นโครงการสำคัญ เช่น

•กองทุนหมู่บ้าน (เดิมชื่อ เงินทุนเศรษฐกิจชุมชน)

•หนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ (OTOP) (เดิมชื่อ สินค้าเศรษฐกิจชุมชนและอุตสาหกรรมชุมชน)

•ใช้ แนวคิด “คนเป็นศูนย์กลางของการพัฒนา” ตามแผนพัฒนาฯ 8 ซึ่งมุ่งเน้นการยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยให้เศรษฐกิจเป็นเพียงเครื่องมือ

•มีระบบ กำกับดูแลอย่างเข้มงวด เพื่อลดความเสี่ยงจากหนี้เสีย และสนับสนุนให้เกิด เครือข่ายความร่วมมือในระดับชุมชน

•วางรากฐานสำหรับ รัฐธรรมนูญปี 2540 ที่เน้น การกระจายอำนาจและการมีส่วนร่วมของประชาชน

⸻

ยุคทักษิณ (2544 - 2549): เปลี่ยนแนวทางสู่ประชานิยมและหนี้สิน

•หลังจากรัฐบาล ไทยรักไทย ขึ้นบริหาร OTOP, กองทุนหมู่บ้าน และธนาคารประชาชน ถูกปรับเปลี่ยนให้เป็นเครื่องมือทางการเมืองที่มุ่งเน้นการแจกจ่ายเงิน

•มีการ ลดเกณฑ์การปล่อยสินเชื่อ ทำให้ประชาชนเข้าถึงเงินกู้ง่าย แต่ขาดระบบตรวจสอบและการบริหารความเสี่ยง

•OTOP ถูกผลักดันให้ขยายตัวเร็วเกินไป โดยไม่เน้นคุณภาพ ทำให้สินค้าบางชนิดไม่สามารถแข่งขันได้ในระยะยาว

•ปัญหาหนี้สินครัวเรือนพุ่งสูง เนื่องจากการกู้เงินง่ายขึ้น แต่ขาดการบริหารจัดการ ส่งผลให้เกิด หนี้เสีย และปัญหาสังคม เช่น การฆ่ากันตายจากปัญหาหนี้สิน

•โครงการที่ขาดการควบคุมอย่างรอบคอบ ทำให้เป้าหมายของแผนพัฒนาฯ 8 ในการทำให้ไทยเป็นประเทศพัฒนาแล้วในปี 2563 ล้มเหลว

เปรียบเทียบแนวคิดและผลงานของ สุขวิช รังสิตพล กับ ทักษิณ ชินวัตร

สุขวิช รังสิตพล และ ทักษิณ ชินวัตร ต่างเป็นบุคคลที่มีบทบาทสำคัญในนโยบายด้านเศรษฐกิจและสังคมของไทย แต่แนวทางของทั้งสองมีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน โดยเฉพาะในเรื่องของ “ยุทธศาสตร์เศรษฐกิจชุมชน” และแนวทางในการพัฒนาประเทศ

ผลกระทบต่อนโยบายเศรษฐกิจ

1.สุขวิช รังสิตพล:

•บริหารงานแบบ CEO องค์กรขนาดใหญ่ คิดระยะยาว และสร้างระบบที่มั่นคง

•สนับสนุน เศรษฐกิจชุมชน อย่างเป็นระบบ เพื่อให้ประชาชนสามารถพึ่งพาตนเองได้

•กองทุนหมู่บ้าน และ OTOP (เดิมคือโครงการสินค้าเศรษฐกิจชุมชน) มีมาตรฐานชัดเจน

•มีการกำกับดูแลเงินกู้ของชุมชน เพื่อป้องกันหนี้เสีย

2.ทักษิณ ชินวัตร:

•บริหารงานแบบ เจ้าของธุรกิจเอกชน เน้นการตัดสินใจที่รวดเร็วและเข้าถึงคนหมู่มาก

•นำนโยบายเศรษฐกิจชุมชนไปขยายผลเป็น กองทุนหมู่บ้าน, OTOP, ธนาคารประชาชน แต่ลดกฎเกณฑ์การปล่อยกู้ ทำให้เกิดปัญหาหนี้เสีย

•ใช้กลยุทธ์แบบ ตลาดเสรี แต่ไม่มีมาตรการควบคุมที่รัดกุม

⸻

ข้อสรุป

•สุขวิช รังสิตพล มีแนวคิดแบบนักบริหารองค์กรระดับโลก มุ่งเน้นความมั่นคงและความยั่งยืน

•ทักษิณ ชินวัตร มีแนวคิดแบบนักธุรกิจ เน้นขยายตัวเร็ว ใช้ประชานิยมเป็นเครื่องมือทางการเมือง

ความแตกต่างนี้เองที่ทำให้ ยุทธศาสตร์เศรษฐกิจชุมชนในยุคสุขวิชและชวน มีเป้าหมายสร้างรากฐานที่มั่นคง ขณะที่ นโยบายยุคทักษิณ แม้ช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจในระยะสั้น แต่สร้างปัญหาหนี้สินในระยะยาว