.

Tom Mirenda ผู้เชี่ยวชาญด้านกล้วยไม้
ของ Smithsonian Gardens และภัณฑรักษ์
Orchids : Interlocking Science and Beauty
ในงานแสดงร่วมกันของสองหน่วยงาน
Smithsonian Gardens กับ
U.S. Botanic Garden

ตอบคำถาม ทำไมคนเราถึงรักกล้วยไม้มาก
เพราะดอกกล้วยไม้มักจะมองกลับมาที่คนเรา
ด้วยดอก/ใบหน้าที่สมมาตรน่าชวนมอง

กล้วยไม้มีความเกี่ยวพันกันกับคนเรา
อย่างแยกไม่ออกเลยว่า
กล้วยไม้เป็นพืชเขตร้อนส่วนใหญ่
แต่คนส่วนใหญ่มักจะไม่รู้ว่า
กล้วยไม้เติบโตได้แทบทุกที่บนโลก
ไม่ว่าจะเป็นในสภาพอากาศหนาวเย็น
หรืออากาศอบอุ่น
ทั้งบนเรือนยอดของป่าดิบชื้น
หรือซ่อนตัวอยู่ใต้ใบไม้ร่วงในป่าอบอุ่น
หรือในพื้นที่หญ้าชื้นใกล้บ้านของคนเรา

กล้วยไม้หลายสายพันธุ์กำลังอยู่ใน
ภาวะใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่ง
แม้ว่าการค้นพบใหม่เกี่ยวกับชีวิต
ความรัก และการตาย ของกล้วยไม้
จะทำให้คนเรามีโอกาสอนุรักษ์พืช
ที่หายากและสวยงามที่สุดในโลกได้อีกครั้ง

North American Orchid Conservation Center
ได้สร้างความพยายามร่วมกันครั้งใหม่
มีเป้าหมายในการรวบรวม จัดทำรายการ
และขยายพันธุ์กล้วยไม้สายพันธุ์พื้นเมือง
จากทุกภูมิภาคของทวีป เพื่อการวิจัยและฟื้นฟู

นี่คือข้อเท็จจริงแปลก ๆ บางประการ
เกี่ยวกับกล้วยไม้ที่อาจทำให้ประหลาดใจ
.
.

แม้ว่ากล้วยไม้บางชนิดจะหายากมาก
แต่กล้วยไม้มีราว 10% ของพืชทั้งหมดบนโลก
นักวิทยาศาสตร์รู้จักกล้วยไม้ป่า
มากกว่า 25,000 สายพันธุ์
และพันธุ์ผสมมากกว่านั้นเกือบ 10 เท่า

Tom Mirenda กล่าวว่า
มีการค้นพบสายพันธุ์ป่าใหม่ ๆ
หลายร้อยสายพันธุ์ทุกปี
แต่บางครั้งที่พบก็เป็นเพราะ
แหล่งที่อยู่อาศัยของพวกมันถูกบุกรุก
.
.

ดอกวานิลลาเป็นสมาชิกในวงศ์กล้วยไม้
จากกล้วยไม้ 2 สายพันธุ์ผสมพันธุ์ ได้แก่
Vanilla planifolia กับ
Vanilla odorata ได้
Tahiti-grown hybrid V. x tahitensis
ถูกนำมาใช้เป็นส่วนผสม
ในรสชาติที่คุ้นเคยกันมาก
อันที่จริงแล้ว จุดสีน้ำตาลเล็ก ๆ
ในไอศกรีมวานิลลา คือ
เมล็ดกล้วยไม้วานิลลา
.
.

กล้วยไม้เป็นพืชชนิดที่ไม่มีใครเทียบได้
กับความสามารถในการเลียนแบบสิ่งอื่น ๆ
ภายใต้สภาพแวดล้อมของพวกมัน
โดยมีเป้าหมายเพียงอย่างเดียว
คือ เพื่อล่อผู้ช่วยแพร่กระจายละอองเรณู

พวกมันมีกลอุบายมากมาย เช่น
โชว์ดอกไม้ที่ดูเหมือนแมลง
แมลงตัวเมียล่อให้แมลงตัวผู้เข้ามา
เพื่อล่อแมลงตัวผู้ให้มาผสมพันธุ์กับกล้วยไม้
หรือหลอกผึ้งที่หาน้ำหวานที่ไม่มีอยู่จริง
ทำให้ผึ้งบินหนีไปอย่างผิดหวัง
แล้วถูกหลอกอีกครั้งในระยะเพียงไม่กี่หลา

พวกมันสร้างฟีโรโมนเพศเมีย(กลิ่น)
ที่ล่อแมลงตัวผู้ที่ไม่คาดคิดให้เข้ามาหา
ส่งผลให้กล้วยไม้ได้ผสมเกสร

กล้วยไม้หลายสายพันธุ์
ต้องได้รับการเยี่ยมเยือนจาก
แมลงผสมเกสรโดยเฉพาะ
และได้พัฒนากลวิธีเลียนแบบ
ที่เฉพาะเจาะจงเพื่อให้บรรลุผลสำเร็จนี้
.
.

ยาแผนโบราณของจีน
ใช้กล้วยไม้พื้นเมืองของจีน
จำนวนหลายสิบสายพันธุ์
ในการเตรียมยาเพื่อรักษาโรคต่าง ๆ

กล้วยไม้ Dendrobium catenatum
ใช้ในชาและซุป เป็นยาบำรุง
เพื่อปกป้องเสียงของนักร้อง
ทั้งยังเชื่อกันว่าช่วยป้องกันมะเร็ง
และเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน

ความนิยมของกล้วยไม้
ในการเตรียมยาแผนโบราณจีน
ส่งผลให้กล้วยไม้พื้นเมืองเอเชีย
หลายชนิดจำนวนลดลงอย่างมาก
.
.

เมล็ดกล้วยไม้มีขนาดเล็กมาก
เล็กมากจนไม่สามารถงอกหรือเติบโตได้
หากไม่ได้รับความช่วยเหลือจาก
เชื้อราไมคอร์ไรซาชนิดพิเศษ

กล้วยไม้แต่ละประเภทต้องการ
เชื้อราชนิดพิเศษในการงอก
ต้นกล้าขนาดเล็กช่วยให้เชื้อรา
เจริญเติบโตในเซลล์รากบางส่วน
ซึ่งเชื้อราจะย่อยมัน/ให้สารอาหาร

กล้วยไม้อาจต้องพึ่งแหล่งสารอาหาร
จากเชื้อรานี้เพียงอย่างเดียวเป็นเวลาหลายปี
ก่อนที่จะเติบโตจนใหญ่พอ
ที่จะสังเคราะห์แสงด้วยตนเองได้

กล้วยไม้บางชนิดไม่มีใบเขียว
และใช้ชีวิตอยู่โดยอาศัยเชื้อราตลอดชีวิต

นักวิทยาศาสตร์ยังคงรู้เพียงเล็กน้อย
เกี่ยวกับความสัมพันธ์นี้ การเก็บสะสม
Orchid mycorrhizal fungi ของกล้วยไม้
ในสถานที่ใหญ่ที่สุดในอเมริกาเหนือ
มีไม่น้อยกว่า 500 ตัวอย่าง ที่ถูกเก็บรักษาไว้
ที่ Smithsonian Environmental Research Center
ใน Edgewater รัฐ Maryland
นักวิจัยที่นั่นวางแผนที่จะขยาย
คลังเชื้อรานี้ให้รวมสายพันธุ์ต่าง ๆ
ให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะรวบรวมได้
.
.

เรียบเรียง/ที่มา


Smithsonain
.
.

เรื่องเล่าไร้สาระ

ปรมาจารย์/บิดากล้วยไม้ไทย คือ
ศาสตราจารย์ ระพี สาคริก
ท่านเรื่มจากสะสมกล้วยไม้ป่า/ท้องถิ่น
ก่อนพัฒนาการผสมพันธ์ุและเพาะเนื้อเยื่อ
ด้วยการใช้ปล่องบ่อ ทำฝากระจกปิดเปิด
เช็ดล้างทำความสะอาดด้วยน้ำยา Lysol
รมควันฆ่าเชื้อราด้วยการเผากำมะถัน
และใช้แอลกอฮอล์ในช่วงปฏิบัติงาน
ในช่วงทดลอง/เริ่มกิจกรรมด้านกล้วยไม้

ต่อมา เมื่อการทดลองสำเร็จ/นิ่งแล้ว
จึงเริ่มใช้เครื่องมือเครื่องใช้มาตรฐาน
พร้อมถ่ายทอดความรู้ให้ชาวบ้านทั่วไป
เรื่องขยายพันธุ์ ผสมพันธุ์ เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
หลักในการใช้ปุ๋ย (หนังสือหายาก)

ในอดีต กล้วยไม้เป็นของเล่น/สะสมชนชั้นสูง
สุดเกินใจจะไขว่คว้าของชาวบ้าน/รากหญ้า
ตอนแรกท่านถูกพวก Elite ดูถูก แดกดัน
ทำนองดึงของสูงลงมาต่ำ ไม่เจียมตน
เพราะทำลายอัตตา/ของหวงแหน พวกอีลิด

แต่กล้วยไม้พอลงมาระดับกลางถึงล่าง
มีการพัฒนาสายพันธุ์ต่าง ๆ มากมาย
ด้วยการผสมพันธุ์ของเจ้าของ/ธรรมชาติ
บางรายร่ำรวยจากการส่งออกกล้วยไม้
แต่บางคนซวยจากการเลี้ยงกล้วยไม้
โชคชะตาฟ้าลิขิต คนจะรวยช่วยไม่ได้
คนจะซวยช่วยไม่ทัน ห้ามอย่างไรก็ไม่ฟัง

พื้นที่ 1 ไร่ ถ้าลงทุนปลูกกล้วยไม้
สายพันธุ์ดี ตลาดต้องการซื้อขาย
รายได้/กำไรต่อไร่ ต่อหน่วย ดีกว่าพืชอื่น ๆ
แต่การจัดการต้องละเอียดรอบคอบ
ใช้ยา ใช้ปุ๋ย กันเต็มที่ จึงจะได้ผล
(ที่มา นายศุภชัย พานิชภักดิ์)

ภาคใต้ พื้นที่หลายแห่ง
ฝนตกชุกไม่เหมาะสมกับกล้วยไม้
เพราะฝนพาเชื้อรา เชื้อโรค ฝุ่นละออง ฯลฯ
การจัดการค่อนข้างยาก หลายรายเลยลำบาก
แพ้พืชขี้เกียจ ยางพารา ปาล์มน้ำมัน มะพร้าว
ไม่ต้องเอาใจใส่ดูแลมาก แถมเป็นพืชเงินสด
เก็บเกี่ยววันใด นำไปขายได้ รับตังค์กลับบ้าน

นักวิชาการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อบ้านนอก
คณะทรัพยากรธรรมชาติ
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
เพื่อน จขกท. ตอนไปอบรม 1 สัปดาห์
การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ Tissue Culture
เมื่อหลายปีก่อน บอกกับ จขกท.ว่า
กล้วยไม้ ดอกไม้งาม ให้พวกมันโตในขวด
ม่ายผื่อ/บ่เป็นหยัง/บ่เป็นจั๋งใด
อย่าเอาออกจากขวด ถัายังไม่พร้อม
งานเข้าแน่นอน ทั้งกระถาง วัสดุ พื้นที่ ฯลฯ
.
.