หลายคนอาจเคยเจอกับสถานการณ์ "ธนบัตรชำรุด" ไม่ว่าจะเป็นธนบัตรมีรอยฉีกขาด สีธนบัตรเปลี่ยนไป หรือแม้แต่ได้รับเงินทอนที่เป็นธนบัตรขาดสองท่อนแล้วถูกแปะด้วยเทปกาวเข้าด้วยกัน ซึ่งก่อให้เกิดข้อสงสัยว่าธนบัตรเหล่านี้ยังสามารถใช้ได้อยู่หรือไม่ และสามารถนำไปแลกเปลี่ยนเป็นธนบัตรใหม่ได้หรือไม่

📌ประเภทของธนบัตรชำรุดที่สามารถแลกเปลี่ยนได้
ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ได้กำหนดประเภทของธนบัตรชำรุดที่ไม่สามารถใช้ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย และสามารถนำไปแลกเปลี่ยนได้ตามหลักเกณฑ์ดังนี้:

1.ธนบัตรครึ่งฉบับ
* หมายถึงธนบัตรที่ถูกแยกตรงกลางหรือใกล้กับกลางเป็นสองส่วน
* สามารถแลกเปลี่ยนได้โดยแต่ละครึ่งฉบับจะได้รับครึ่งราคาของธนบัตรเต็มจำนวน
* ต้องเขียนคำร้องขอแลกเปลี่ยนธนบัตรชำรุด

2.ธนบัตรต่อท่อนผิด
* หมายถึงธนบัตรที่มีส่วนของธนบัตรฉบับอื่นมาต่อเข้าด้วยกัน
* หากเป็นการต่อกันไม่เกินสองท่อน และเป็นธนบัตรแบบเดียวกัน สามารถแลกเปลี่ยนได้เต็มราคา
* หากมีมากกว่าสองท่อน ต้องเขียนคำร้องขอแลกเปลี่ยน

3.ธนบัตรขาดวิ่น
* หมายถึงธนบัตรที่มีส่วนหนึ่งส่วนใดขาดหายไป
* หากส่วนที่เหลือมีมากกว่าครึ่งฉบับและสามารถพิสูจน์ได้ว่าเป็นธนบัตรของรัฐบาล สามารถแลกเปลี่ยนได้เต็มราคา

4.ธนบัตรลบเลือน
* หมายถึงธนบัตรที่ข้อความหรือตัวเลขจางจนอ่านไม่ได้
* หากสามารถระบุได้ว่าเป็นธนบัตรแท้ สามารถแลกเปลี่ยนได้เต็มราคา
* ต้องเขียนคำร้องขอแลกเปลี่ยนเพื่อให้เจ้าหน้าที่ตรวจสอบ

📌สถานที่แลกเปลี่ยนธนบัตรชำรุด
ผู้ที่ถือธนบัตรชำรุดตาม 4 ลักษณะข้างต้น สามารถนำไปแลกเปลี่ยนได้ที่:
* ธนาคารออมสินทั่วประเทศ (ให้บริการในเวลาทำการทุกวัน)
* ธนาคารพาณิชย์ทั่วประเทศ (ให้บริการเฉพาะวันพุธ ยกเว้นสาขาย่อยและสาขาในห้างสรรพสินค้า)
* คลินิกธนบัตร ณ ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย ชั้น 1 (เปิดให้บริการทุกวันพุธสุดท้ายของเดือน เวลา 10.00 – 15.00 น.)

📌ขั้นตอนและหลักเกณฑ์ในการแลกเปลี่ยนธนบัตรชำรุด
1. ธนบัตรชำรุดที่มีเนื้อธนบัตรเหลืออยู่เกิน 3 ใน 5 ส่วน และสามารถพิสูจน์ได้ว่าเป็นธนบัตรแท้ สามารถแลกเปลี่ยนได้ทันที
2. กรณีที่ต้องเขียนคำร้อง ได้แก่:
* ธนบัตรครึ่งฉบับ
* ธนบัตรต่อท่อนผิด
* ธนบัตรขาดแยกออกจากกันมากกว่า 2 ส่วน
* ธนบัตรขาดวิ่นที่เหลือเนื้อน้อยกว่า 3 ใน 5 ส่วน
* ธนบัตรที่ต้องได้รับการตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ

ผู้ขอแลกต้องเขียนคำร้องขอแลกเปลี่ยนตามแบบที่กำหนด พร้อมแนบธนบัตรชำรุดและสำเนาสมุดบัญชีธนาคารใดก็ได้ ยื่นต่อเจ้าหน้าที่ธนาคารเพื่อนำส่งให้ ธปท. พิจารณาค่าแลกเปลี่ยน 

📌ธนบัตรที่ได้รับความเสียหายรุนแรง
สำหรับธนบัตรที่ถูกไฟไหม้เกรียม ถูกสัตว์หรือแมลงกัดแทะ หรือเปื่อยติดกันเป็นจำนวนมาก ซึ่งอาจได้รับความเสียหายระหว่างการจัดส่ง ผู้ขอแลกต้องดำเนินการดังนี้:
1. นำธนบัตรไปแสดงต่อเจ้าหน้าที่ธนาคาร และเขียนคำร้องขอแลกเปลี่ยน
2. แนบสำเนาสมุดบัญชีธนาคาร (ธนาคารใดก็ได้)
3. กรณีธนบัตรถูกไฟไหม้ ต้องแนบใบแจ้งความเพลิงไหม้
4. นำธนบัตรและใบคำร้องไปยื่นที่สายออกบัตรธนาคาร หรือศูนย์จัดการธนบัตร ธนาคารแห่งประเทศไทย

📌สรุป
ธนบัตรชำรุดบางประเภทสามารถนำมาแลกเปลี่ยนเป็นธนบัตรใหม่ได้ โดยมีหลักเกณฑ์และขั้นตอนที่ชัดเจน ธนาคารแห่งประเทศไทยได้กำหนดเงื่อนไขต่าง ๆ ไว้เพื่อให้ประชาชนสามารถแลกเปลี่ยนธนบัตรชำรุดได้อย่างถูกต้องและสะดวกมากขึ้น หากพบว่ามีธนบัตรที่อยู่ในสภาพดังกล่าว ควรรีบดำเนินการแลกเปลี่ยนเพื่อไม่ให้สูญเสียมูลค่าในการใช้งาน

อ่านเพิ่มเติมที่มา  https://moneyandbanking.co.th/2023/63168/