มหาพลิปุรัม [มะ-หา-พะ-ลิ-ปุ-รัม] (ฮินดี: महाबलिपुरम}), มกาปลิปุรัม (ทมิฬ: மகாபலிபுரம்) หรือ มามัลลปุรัม (ทมิฬ: மாமல்லபுரம்) เป็นเมืองหนึ่งในอำเภอเจ็งกัลปัฏฏุ รัฐทมิฬนาฑู ประเทศอินเดีย เมืองนี้ เป็นที่รู้จักมากในฐานะที่ตั้งของกลุ่มโบราณสถานแห่งมหาพลิปุรัม แหล่งมรดกโลกของยูเนสโก และเป็นหนึ่งในเมืองท่องเที่ยวที่สำคัญที่สุดของประเทศ

            พระเจ้านรสิงหวรมันที่ 1 (หรือมหาพลิ) แห่งราชวงศ์ปัลลวะ โปรดตั้งเมืองนี้ขึ้นในศตวรรษที่ 7 นอกจากความรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจของเมืองแล้ว มหาพลิปุรัม ยังเป็นที่ตั้งของหมู่อาคารหลวง ที่ส่วนใหญ่เป็นการขุดเจาะเข้าไปในหิน ทั้งรัถ (มนเทียรในรูปรถ), มณฑป, งานสลักหิน คังคาวตรณไศละ และเทวสถานชายทะเลที่บูชาพระศิวะ

            เมืองมหาพลีปุรัม Mahabalipuram เมืองนี้มีอีกชื่อหนึ่งว่า มามัลละปุรัม Mamallapuram เป็นเมืองท่าสมัยราชวงศ์ปัลลวะ ชื่อเมือง ได้ชื่อมาจากตำนานในอวตารปางหนึ่งของพระนารายณ์ “วามนาวตาร” ที่พระนารายณ์ อวตารลงมาเกิดเป็นพราห์มเตี้ย เพื่อปราบอสูร ชื่อมหาพลี ที่รบชนะเหล่าเทพ และได้แผ่นดินสวรรค์ไปครอง เกิดความเดือดร้อนมากมายให้สามโลก นักบวชเตี้ยหรือวามนะ เดินทางไปหาท้าวพลีที่เมือง ขอแผ่นดินแค่ 3 ก้าว จากท้าวมหาพลี ฤๅษีศุกราจารย์ ที่เรารู้จักกันว่า พระศุกร์ อาจารย์ของฝ่ายอสูรทราบว่า พราห์มเตี้ย เป็นองค์นารายณ์ จึงแปลงกายขนาดเล็ก ไปอุดรูหม้อน้ำ ทำให้น้ำไม่ออก พราห์มเตี้ย จึงเอาหญ้าคาจิ้มที่รูหม้อน้ำ ทำให้ฤๅษีตาบอดข้างนึง ท้าวมหาพลี ก็กรวดน้ำรดมือพราห์มเตี้ย พราห์มเตี้ยก็กลายร่าง เป็นองค์พระนารายณ์ร่างใหญ่ และเริ่มย่างสามก้าว (ตรีวิกรม) ก้าวแรกเหยียบบนโลก ก้าวต่อมาเหยียบบนสวรรค์ พระพรหมหลั่งน้ำ ทำการอภิเษกพระบาทพระผู้เป็นเจ้า ก้าวสุดท้าย พระนารายณ์ถามท้าวมหาพลีว่าวางที่ไหน ท้าวมหาพลี บอกให้วางที่หัวตัวเอง นักบวช เลยเอาพระบาทเหยียบบนหัวท้าวมหาพลี จมลงไปในดิน และให้ท้าวมหาพลี ไปอยู่ครองเมืองบาดาล ชั้นที่มีความสวยงามเหมือนแดนสวรรค์ 

            ในคัมภีร์ภาควัตปุราณะ จึงถือว่าท้าวพลีเป็นสาวกพระวิษณุ เป็นสัญลักษณ์ของการศิโรราบต่อพระผู้เป็นเจ้าอย่างจริงใจ 

            หมู่อนุสรณ์สถานที่มหาพลิปุรัม (Group of Monuments at Mahabalipuram) เป็นกลุ่มของอนุสรณ์สถานทางศาสนา ที่สร้างขึ้นในศตวรรษที่เจ็ดถึงแปด ในเมืองชายฝั่งและเมืองท่องเที่ยว มหาพลีปุรัม รัฐทมิฬนาฑู ประเทศอินเดีย เป็นแหล่งมรดกโลกของยูเนสโก ตั้งอยู่บนชายหาดโคโรมนเฑล บนอ่าวเบงกอล ราว 60 กิโลเมตร (37 ไมล์) ทางใต้ของเจนไน เมืองหลวงของรัฐ

            หมู่อาคารนี้ ประกอบด้วยโบสถ์พราหมณ์ (โฆยิล) และอนุสาวรีย์ทางศาสนารวม 40 แห่ง รวมถึงงานสลักหินในที่เปิด ที่ใหญ่ที่สุดในโลกแห่งหนึ่งคือ บุตรธิดาแห่งคงคา หรือ การไถ่บาปของอรชุน

            โบราณสถานต่าง ๆ เหล่านี้ สร้างขึ้นในสมัยจักรวรรดิปัลลวะ และเป็นที่เรียกขานในชื่อของเจดีย์ทั้งเจ็ด (Seven Pagodas) ในเอกสารตีพิมพ์ยุคโคโลเนียล ในวรรณกรรมบางชิ้นเรียกขานว่า เป็นหมู่เทวสถานมามัลลปุรัม หรือ หมู่เทวสถานมหาพลีปุรัม ในงานยุคใหม่ นับตั้งแต่การบูรณะในปี 1960 หมู่โบราณสถานเหล่านี้ ได้อยู่ภายใต้การดูแล ของกรมศึกษาโบราณคดีอินเดีย