... เท่าที่ผมทราบ ศาสนาดั้งเดิมต่างๆในทวีปยุโรปถูกชาวคริสต์เรียกเหมารวมว่า "ลัทธินอกศาสนา" (Paganism) ซึ่งโดยทั่วไปมักเป็นศาสนาประเภท "วิญญาณนิยม" (Animism) หรือความเชื่อว่าในสัตว์, พืช, วัตถุ, สถานที่, และอื่นๆ ล้วนมีจิตวิญญาณสถิตอยู่, "พหุเทวนิยม" (Polytheism) กล่าวคือ การนับถือเทพเจ้าหลายองค์, และบางศาสนาก็มีความเป็น "โทเท็ม" (Totemism) หรือเชื่อว่าชาติพันธุ์ของตนเองมีสัตว์หรือพืชเป็นบรรพชน โดยมีลักษณะแตกต่างกันไปตามกลุ่มชาติพันธุ์ของตนเองและมีพัฒนาการมาตั้งแต่ยุคหิน ก่อนที่ศาสนาคริสตจะแผ่ขยายมาจากดินแดนลิแวนต์(Levant)ในเอเชียตะวันตกและเริ่มกลายมาเป็นศาสนาสำคัญของยุโรปตั้งแต่ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 4 ยกตัวอย่างเช่น
- "ปรัมปราวิทยาบาสก์" (Basque mythology) : ความเชื่อดั้งเดิมของชาวบาสก์ที่มีถิ่นฐานในบริเวณอ่าวบิสเคย์(Bay of Biscay)ระหว่างสเปนกับฝรั่งเศสปัจจุบัน เมื่อประมาณ 500 ปีก่อนคริสต์ศักราช(นับตั้งแต่การถือกำเนิดของภาษาบาสก์ดั้งเดิม(Proto-Basque)) โดยศาสนาของชาวบาสก์มีการนับถือเทพเจ้าหลายองค์ รวมไปถึงคติเกี่ยวกับบรรดาจิตวิญญาณ, สิ่งมีชีวิตในตำนาน, และแม่มด(Sorginak)
- "ปรัมปราวิทยาอิทรัสคัน" (Etruscan mythology) : ความเชื่อของชาวอิทรัสคันบนคาบสมุทรอิตาลีช่วงราว 900–27 ปีก่อนค.ศ. หลังจากนั้นจึงถูกพิชิตโดยบรรพชนชาวโรมัน(อินโด-ยูโรเปียน)ที่มาจากตอนเหนือ ซึ่งชาวอิทรัสคันนับถือเทพเจ้าหลายองค์ทั้งที่เป็นเทพพื้นเมืองและเทพกับวีรบุรุษที่มาจากปกรณัมกรีก ตลอดจนคติเกี่ยวกับจิตวิญญาณและสิ่งมีชีวิตในตำนานของอิทรัสคันและกรีก
- "ศาสนาไมนวน" (Minoan religion) : ความเชื่อของชาวไมนวนบนเกาะครีต(Crete)ทางใต้ของกรีกเมื่อประมาณ 3100–1100 ปีก่อนค.ศ. จากนั้นจึงตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของชาวกรีกไมซีนี(Mycenaean Greek) โดยศาสนาของชาวไมนวนมีการนับถือเทพเจ้าหลายองค์ที่ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง และมีคติเกี่ยวกับสัตว์ในตำนาน
- "กลุ่มปรัมปราวิทยาฟินนิก" (Finnic mythologies) : ความเชื่อต่างๆของกลุ่มชาติพันธุ์ฟินนิก(Finnic peoples)บนคาบสมุทรสแกนดิเนเวีย, กลุ่มรัฐบอลติก, และในสหพันธรัฐรัสเซียปัจจุบัน ผู้พูดภาษากลุ่มย่อยฟินโน-เปอร์มิก(Finno-Permic languages)ภายในกลุ่มฟินโน-ยูกริก(Finno-Ugric languages) ตระกูลยูรัล(Uralic languages)ที่มีต้นกำเนิดในไซบีเรีย โดยเริ่มแพร่กระจายเข้ามาในยุโรปเมื่อราวสหัสศวรรษที่ 2 ก่อนค.ศ. ซึ่งกลุ่มศาสนาของชาวฟินนิกมีลักษณะร่วมกันโดยทั่วไปการนับถือเทพเจ้าหลายองค์ที่มีต้นกำเนิดร่วมกันมาจากไข่ของสัตว์ปีกหรืออยู่ภายในจักรวาลรูปทรงไข่ของสัตว์ปีก อนึ่งชาวฟินนิกในยุโรปเหนือยังมีการนับถือเทพเจ้าแห่งท้องฟ้าและสายฟ้าที่มีต้นแบบมาจาก "Thor" ในปกรณัมนอร์ส และการบูชาจิตวิญญาณของหมี เป็นต้น
- "กลุ่มปรัมปราวิทยาอินโด-ยูโรเปียน" (Indo-European mythologies) : ความเชื่ออันหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์อินโด-ยูโรเปียนต่างๆที่มีรากฐานมาจาก "ปรัมปราวิทยาอินโด-ยูโรเปียนดั้งเดิม" (Proto-Indo-European mythology) ของชนเผ่าปศุสัตว์ยุคหินใหม่ในบริเวณทุ่งพอนติก-แคสเปียน(Pontic–Caspian steppe)ในยุโรปตะวันออก ตั้งแต่ประมาณ 4500 ปีก่อนค.ศ. หลังจากนั้นจึงเคลื่อนย้ายไปทั่วยุโรปเมื่อราว 3000 ปีก่อนค.ศ. โดยศาสนาของชาวอินโด-ยูโรเปียนมีลักษณะร่วมกันคือการนับถือเทพเจ้าหลายองค์ที่มีพื้นฐานเดียวกัน เช่นเทพเจ้าแห่งสายฟ้าซึ่งมีความสำคัญและพบได้อย่างแพร่หลายเป็นต้น ตัวอย่างกลุ่มความเชื่อของชาวอินโด-ยูโรเปียนเช่น
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้o "พหุเทวนิยมเคลต์" (Celtic polytheism) : ความเชื่อของชาวเคลต์ที่มีต้นกำเนิดในแหล่งวัฒนธรรมฮัลล์สตัทท์(Hallstatt culture)บริเวณตอนกลางของยุโรปตั้งแต่ประมาณ 1200 ปีก่อนค.ศ. โดยปกรณัมเคลต์มีเทพเจ้าสายฟ้าชื่อ "Taranis"
o "ศาสนาเจอร์แมนิก" (Germanic religion) : ความเชื่อของกลุ่มชนเจอร์แมนิกที่มีถิ่นฐานดั้งเดิมอยู่ในแถบตอนเหนือของยุโรปกลางตั้งแต่ราว 2500 ปีก่อนค.ศ. ซึ่งปกรณัมเจอร์แมนิกมี " *Thunraz " หรือ "Thor" เป็นเทพแห่งสายฟ้า
o "ปรัมปราวิทยานอร์ส" (Norse mythology) : ความเชื่อของชาวนอร์สผู้พูดภาษากลุ่มเจอร์แมนิก(Germanic languages)บนคาบสมุทรสแกนดิเนเวียตั้งแต่ช่วงศตวรรษที่ 2 ก่อนค.ศ. โดยในปกรณัมนอร์สมีเทพสายฟ้านามว่า "Thor"
o "ปรัมปราวิทยาบอลติก" (Baltic mythology) : ความเชื่อของกลุ่มชาติพันธุ์บอลติกในยุโรปตะวันออกถึงชายฝั่งทะเลบอลติกตั้งแต่สหัสวรรษที่ 3 ก่อนค.ศ. ซึ่งในคติของชาวบอลติกมี "Perkunas" เป็นเทพแห่งสายฟ้า
o "ศาสนาสลาฟ" (Slavic religion) : ความเชื่อของชาวสลาฟในยุโรปตะวันออกตั้งแต่ช่วงสหัสวรรษที่ 2 ก่อนค.ศ. โดยในคติของชาวสลาฟมีเทพเจ้าสายฟ้าชื่อ "Perun"
o "ศาสนากรีกโบราณ" (Ancient Greek religion) : ความเชื่อของชาวกรีกหรือเฮลเลเนส(Hellenes)โบราณที่มีถิ่นฐานในบริเวณทะเลอีเจียน(Aegean Sea)ตั้งแต่ประมาณ 2200 ปีก่อนค.ศ. ซึ่งปกรณัมกรีกมี "Zeus" เป็นเทพแห่งสายฟ้า
o "ศาสนาโรมัน" (Roman religion) : ความเชื่อดั้งเดิมของชาวโรมันบนคาบสมุทรอิตาลีตั้งแต่ช่วงศตวรรษที่ 2 ก่อนค.ศ. โดยในปกรณัมโรมันมีเทพเจ้าแห่งสายฟ้าชื่อ "Jupiter"
o "ปรัมปราวิทยาบอลข่านโบราณ" (Paleo-Balkan mythology) : กลุ่มความเชื่อของกลุ่มชาติพันธุ์อินโด-ยูโรเปียนโบราณบนคาบสมุทรบอลข่าน โดยเฉพาะชาวอิลิเรีย(Illyrian), เธรซ(Thracian), และดาเซีย(Dacian) ตั้งแต่ราว 2500 ปีก่อนค.ศ. และประมาณ 3500 ปีก่อนค.ศ. ซึ่งมี "Perëndi" (อิลิเรีย), "Zibelthiurdos" (เธรซ), และ "Gebeleizis" (ดาเซีย) เป็นเทพแห่งสายฟ้า นอกจากนี้กลุ่มปรัมปราวิทยาบอลข่านโบราณยังมีความเป็น Totemism กล่าวคือ ชาวอิลิเรียนิยมใช้คำเรียกสัตว์และพืชเป็นชื่อของบุคคล, ชนเผ่า, และดินแดน ขณะที่ชาวดาเซียเชื่อว่าหมาป่าเป็นบรรพชนของพวกตน
เป็นต้นครับ ...