คนเราปกติหายใจประมาณ 14-20 ครั้งต่อนาที ลองคิดดูว่าวัน ๆ หนึ่งเราต้องหายใจเข้าปอดกี่ครั้ง แล้วอากาศที่เราหายใจเข้าไปนั้นคุณแน่ใจได้หรือไม่ว่ามันจะไม่เป็นอันตรายต่อร่างกายของคุณ เพราะปอดเป็นอวัยวะที่สำคัญมากในร่างกายของมนุษย์ โดยทำหน้าที่แลกเปลี่ยนก๊าซเข้าออก และยังเป็นอวัยวะที่เสี่ยงต่อการรับเชื้อโรคมากที่สุด โดยโรคในปอดที่พบได้บ่อยคงหนีไม่พ้น “โรคปอดอักเสบ หรือปอดบวม”
โรคปอดอักเสบคืออะไร
โรคปอดอักเสบ (pneumonitis) หรือที่เรารู้จักกันในชื่อ "ปอดบวม" นั่นเอง เป็นโรคของการอักเสบในเนื้อปอด ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อเฉียบพลันในระบบทางเดินหายใจ มักพบในเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีความต้านทานต่ำ โรคนี้นับว่าเป็นสาเหตุการตายของคนที่มีต่ำกว่า 5 ปีอันดับหนึ่งเลยทีเดียว
สาเหตุของโรคปอดอักเสบ
ปอดอักเสบสามารถเกิดได้ 2 สาเหตุ ดังนี้
-
ปอดอักเสบที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ เป็นการหายใจเอาสารที่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจ เช่น สารเคมีที่ระเหยได้ ฝุ่น หรือควันที่ก่อให้เกิดโรคปอดอักเสบ
-
ปอดอักเสบจากการติดเชื้อ เกิดจากการอักเสบของถุงลมปอดและเนื้อเยื่อ ได้แก่ เชื้อไวรัส เชื้อราจากมูลสัตว์ และแบคทีเรีย ซึ่งแตกต่างกันในแต่ละช่วงอายุ และสภาพแวดล้อมรอบตัว
อาการโรคปอดอักเสบ
อาการของโรคปอดบวมจะคล้ายคลึงกับการป่วยเป็นไข้หวัดใหญ่ แต่จะมีความแตกต่างกันดังนี้
- มีอาการไอ มีเสมหะ มีไข้ และหนาวสั่น
- ผู้ป่วยจะมีอาการหอบหายใจเร็ว และอาจได้ยินเสียงดังกรอบแกรบจากปอด
- มีอาการเจ็บหน้าอกขณะหายใจ
- ในเด็กเล็ก และผู้สูงอายุอาจมีอาการซึม และมีอุณหภูมิร่างกายผิดปกติ
- เด็กเล็กอาจมีอาการไม่ดูดนม หรือน้ำ ท้องอืด และอาเจียน
การรักษาโรคปอดอักเสบ
-
การรักษาอาการจำเพาะ พิจารณาให้ยาขยายหลอดลมในกรณีที่ผู้ป่วยมีเสียงดังที่ปอด ให้ยาขับเสมหะกับเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 5 ปี ให้น้ำ และอาหารอย่างเพียงพอ ในกรณีที่ผู้ป่วยรับประทานอาหารไม่ได้แพทย์จะพิจารณาให้อาหารทางสายยางเพื่อไม่ให้ผู้ป่วยเกิดภาวะขาดสารอาหาร นอกจากนี้ยังมีการบำบัดทรวงอก เพื่อช่วยขับเอาเสมหะออกจากปอดได้ดีขึ้น
-
การรักษาทั่วไป กรณีที่เกิดจากเชื้อไวรัสแพทย์จะรักษาแบบประคับประครอง โดยบำบัดทางระบบหายใจ เพราะไม่มียารักษา ส่วนในกรณีที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย แพทย์จะใช้ยาปฏิชีวนะ โดยจะเลือกใช้ยารักษาตามเชื้อที่ผู้ป่วยได้รับ
วัคซีนปอดอักเสบ
การป้องกันโรคปอดอักเสบที่ดีที่สุด คือ การฉีดวัคซีน โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็กเล็ก และผู้ที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป เพราะเป็นผู้ที่มีภูมิต้านทานโรคต่ำ โดยวัคซีนป้องกันปอดอักเสบจะมี 2 ชนิดคือ ชนิด 13 สายพันธุ์ และ 23 สายพันธุ์ ควรฉีดห่างกันอย่างน้อย 2 เดือนจะทำให้สามารถป้องกันเชื้อปอดอักเสบได้นานถึง 5 ปี
โรคปอดอักเสบเป็นโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจจึงอันตรายถึงชีวิต ดังนั้นเราจึงควรฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันไว้ก่อนเพื่อให้ร่างกายห่างไกลจากโรคร้ายที่อาจพรากชีวิตคุณและคนที่คุณรัก
โรคปอดอักเสบอันตรายถึงชีวิต หากไม่คิดป้องกัน
- ปอดอักเสบที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ เป็นการหายใจเอาสารที่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจ เช่น สารเคมีที่ระเหยได้ ฝุ่น หรือควันที่ก่อให้เกิดโรคปอดอักเสบ
- ปอดอักเสบจากการติดเชื้อ เกิดจากการอักเสบของถุงลมปอดและเนื้อเยื่อ ได้แก่ เชื้อไวรัส เชื้อราจากมูลสัตว์ และแบคทีเรีย ซึ่งแตกต่างกันในแต่ละช่วงอายุ และสภาพแวดล้อมรอบตัว
อาการโรคปอดอักเสบ
อาการของโรคปอดบวมจะคล้ายคลึงกับการป่วยเป็นไข้หวัดใหญ่ แต่จะมีความแตกต่างกันดังนี้
- มีอาการไอ มีเสมหะ มีไข้ และหนาวสั่น
- ผู้ป่วยจะมีอาการหอบหายใจเร็ว และอาจได้ยินเสียงดังกรอบแกรบจากปอด
- มีอาการเจ็บหน้าอกขณะหายใจ
- ในเด็กเล็ก และผู้สูงอายุอาจมีอาการซึม และมีอุณหภูมิร่างกายผิดปกติ
- เด็กเล็กอาจมีอาการไม่ดูดนม หรือน้ำ ท้องอืด และอาเจียน
การรักษาโรคปอดอักเสบ
- การรักษาอาการจำเพาะ พิจารณาให้ยาขยายหลอดลมในกรณีที่ผู้ป่วยมีเสียงดังที่ปอด ให้ยาขับเสมหะกับเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 5 ปี ให้น้ำ และอาหารอย่างเพียงพอ ในกรณีที่ผู้ป่วยรับประทานอาหารไม่ได้แพทย์จะพิจารณาให้อาหารทางสายยางเพื่อไม่ให้ผู้ป่วยเกิดภาวะขาดสารอาหาร นอกจากนี้ยังมีการบำบัดทรวงอก เพื่อช่วยขับเอาเสมหะออกจากปอดได้ดีขึ้น
- การรักษาทั่วไป กรณีที่เกิดจากเชื้อไวรัสแพทย์จะรักษาแบบประคับประครอง โดยบำบัดทางระบบหายใจ เพราะไม่มียารักษา ส่วนในกรณีที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย แพทย์จะใช้ยาปฏิชีวนะ โดยจะเลือกใช้ยารักษาตามเชื้อที่ผู้ป่วยได้รับ
วัคซีนปอดอักเสบ
การป้องกันโรคปอดอักเสบที่ดีที่สุด คือ การฉีดวัคซีน โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็กเล็ก และผู้ที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป เพราะเป็นผู้ที่มีภูมิต้านทานโรคต่ำ โดยวัคซีนป้องกันปอดอักเสบจะมี 2 ชนิดคือ ชนิด 13 สายพันธุ์ และ 23 สายพันธุ์ ควรฉีดห่างกันอย่างน้อย 2 เดือนจะทำให้สามารถป้องกันเชื้อปอดอักเสบได้นานถึง 5 ปี
โรคปอดอักเสบเป็นโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจจึงอันตรายถึงชีวิต ดังนั้นเราจึงควรฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันไว้ก่อนเพื่อให้ร่างกายห่างไกลจากโรคร้ายที่อาจพรากชีวิตคุณและคนที่คุณรัก