สินค้าล้นตลาด เพราะการผลิตเยอะกว่าความต้องการซื้อ

นี่คือสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นกับจีนในตอนนี้

โดยจุดเริ่มต้นของปัญหานี้ ก็มาจาก การที่จีนต้องเจอปัญหาเศรษฐกิจ ทั้งวิกฤติในภาคอสังหาริมทรัพย์ และการถูกกีดกันทางการค้าจากสหรัฐฯ ซึ่งกระทบต่อการส่งออก

ทำให้จีนจำเป็นต้องหาเครื่องจักรตัวใหม่ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ เพื่อให้โตได้อย่างที่หวัง

และการสนับสนุนภาคการผลิต ก็คือหนึ่งในเครื่องจักรที่จีนเลือก

โดยช่วงที่ผ่านมา รัฐบาลจีนมีนโยบายในการสนับสนุนการผลิตภายในประเทศ เพื่อรักษาระดับการเติบโตของเศรษฐกิจ

เช่น นโยบาย Made in China 2025 ที่สนับสนุนการผลิตและการบริโภคในประเทศ เพื่อทดแทนการนำเข้าจากต่างประเทศ

หรือนโยบายส่งเสริมการผลิตของรัฐวิสาหกิจและบริษัทที่ภาครัฐถือหุ้น

รวมถึงการอัดฉีดสินเชื่อผ่านธนาคารพาณิชย์ เพื่อกระตุ้นการขยายตัวของภาคธุรกิจ

นโยบายเหล่านี้ทำให้มีสินค้าของจีนออกสู่ตลาดเป็นจำนวนมาก

อย่างไรก็ตาม ด้วยความที่กำลังซื้อของคนจีนกลับไม่ได้เพิ่มขึ้นตามการผลิต เพราะรายได้ถูกฉุดด้วยเศรษฐกิจที่ซบเซา

รวมถึงความเชื่อมั่นของผู้บริโภคที่หายไปจากวิกฤติในภาคอสังหาริมทรัพย์

ในขณะที่การจะส่งออกไปยังสหรัฐฯ ที่เป็นคู่ค้าสำคัญ ก็ถูกกีดกัน จากมาตรการต่าง ๆ ของสหรัฐฯ ที่ต้องการลดการนำเข้าจากจีน

เมื่อมีสินค้าผลิตออกมามากกว่าความต้องการ ก็ทำให้ระดับสินค้าคงเหลือของจีน มีการปรับสูงขึ้นในหลายหมวดสินค้า ทั้งอิเล็กทรอนิกส์ เครื่องใช้ไฟฟ้า หรือยานยนต์
 
และเมื่อขายไม่ออก สิ่งหนึ่งที่ทำได้ก็คือการลดราคาสินค้า ซึ่งดูได้จากอัตราเงินเฟ้อฝั่งผู้ผลิตของจีนที่ลดลงในปี 2565 และติดลบในปี 2566

เมื่อผู้ผลิตลดราคาสินค้า ก็หมายถึงราคาสินค้าในตลาดที่จะลดลง ซึ่งก็หมายถึงอัตราเงินเฟ้อที่ต่ำลง และกลายเป็นหนึ่งปัจจัยที่ทำให้จีนเข้าสู่ ภาวะเงินฝืดแบบยืดเยื้อ ในที่สุด

แต่ปัญหานี้ก็ไม่ได้จบแค่ในจีน..

เพราะนอกจากการลดราคา อีกสิ่งหนึ่งที่ทำได้เพื่อระบายสินค้าคงเหลือก็คือ การหาตลาดส่งออกใหม่ ๆ เพื่อทดแทนความต้องการในประเทศที่ลดลง และการโดนกีดกันและลดการนำเข้าจากสหรัฐฯ

ซึ่งไทย ก็เป็นหนึ่งในจุดหมายปลายทางของสินค้าเหล่านั้น

โดยเมื่อดูตัวเลขการนำเข้า จะพบว่าจีนเป็นแหล่งนำเข้าสินค้าอันดับ 1 ของไทย และกำลังมีมูลค่าการนำเข้าที่เพิ่มขึ้น โดยครองสัดส่วนกว่า 1 ใน 4 ของการนำเข้าของไทยทั้งหมด

เมื่อสินค้าราคาถูกจากจีน มาตีตลาดไทย ถ้าถามว่าใครได้รับผลกระทบมากที่สุด ก็คงหนีไม่พ้นผู้ประกอบการไทย ที่ไม่สามารถสู้ต้นทุนการผลิตกับจีนได้ จนสูญเสียส่วนแบ่งตลาดในประเทศ และต้องหยุดผลิตไปในที่สุด

โดยสินค้าที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดก็คือ สินค้าอุปโภคบริโภค ที่เรานำเข้าจากจีนเพิ่มขึ้นมา 4 ปีติดต่อกัน และครองสัดส่วนมากถึง 40% ของการนำเข้าสินค้าอุปโภคบริโภคทั้งหมดของไทย

โดยสินค้าอุปโภคบริโภค ที่ไทยนำเข้าจากจีนมากที่สุด ก็คือ

- เครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้าน
- เครื่องใช้เบ็ดเตล็ด
- เครื่องใช้และเครื่องตกแต่งภายในบ้านเรือน

และยังมีสินค้าที่เรานำเข้ามากขึ้นในช่วงที่ผ่านมา ก็คือ

- เสื้อผ้าสำเร็จรูป
- วัสดุและอุปกรณ์สำนักงาน

และเมื่อลองมาดูอัตราการใช้กำลังการผลิตของไทย ในอุตสาหกรรมที่มีสินค้าจีนเข้ามาตีตลาดบ้านเรา ก็จะพบว่ากำลังลดลงอย่างหนัก..

โดยเมื่อดูปี 2565 เทียบกับปี 2566 จะพบว่า

- การผลิตเสื้อผ้าเครื่องแต่งกาย จาก 52% เหลือ 39%
- การผลิตเครื่องหนังและผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้อง
(กระเป๋า รองเท้า) จาก 52% เหลือ 44%
- การผลิตเหล็กและเหล็กกล้าแผ่น จาก 42% เหลือ 37%

แม้สาเหตุหนึ่งที่อัตราการใช้กำลังการผลิตลดลง จะมาจาก กำลังซื้อของประเทศคู่ค้าที่ลดลง

แต่จากรายงานของสำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม ก็ระบุว่า การที่ผู้บริโภคหันไปซื้อสินค้าราคาถูกจากจีนแทน ก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่บริษัทไทยได้รับผลกระทบเช่นกัน เพราะทำให้ยอดจำหน่ายสินค้าภายในประเทศลดลง

และเมื่ออัตราการผลิตลดลง ก็หมายถึง จำนวนแรงงานที่ลดลง หรือก็คือคนตกงานกันมากขึ้น

โดยเมื่อดูดัชนีแรงงานอุตสาหกรรม ที่จะช่วยให้เห็นแนวโน้มการจ้างงานในแต่ละอุตสาหกรรม ก็พบว่าลดลงอย่างมากเช่นกัน ในอุตสาหกรรมที่เรามีการนำเข้าสินค้าจากจีน

นอกจากผลกระทบต่อผู้ผลิตและแรงงานไทยแล้ว

การเข้ามาของสินค้าราคาถูกจากจีน ยังเป็นส่วนหนึ่งที่กดให้เงินเฟ้อของไทยต่ำมาหลายเดือนติดต่อกัน ซึ่งแน่นอนว่าไม่ใช่เรื่องที่ดี เพราะเป็นบรรยากาศที่ไม่เอื้อต่อการลงทุน และการขยายตัวทางเศรษฐกิจ

อีกทั้งการขาดดุลทางการค้า ที่เราขาดดุลกับจีนมาหลายปีติดต่อกัน และเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ก็กลายเป็นหนึ่งในปัจจัยที่กดดันเงินบาทให้อ่อนค่าลง ซึ่งเป็นปัญหาที่เราต้องเจออยู่ในตอนนี้

จากที่กล่าวมาทั้งหมด ถ้าจะพูดว่าไทยกำลังเป็นแหล่งระบายของเหลือจากจีน และกำลังนำเข้าเงินฝืดจากจีน ก็คงไม่ผิด

โดยนอกจากไทย ก็ยังมีอีกหลายประเทศเช่นกันที่เจอกับปัญหานี้ ไม่ว่าจะเป็นสหรัฐฯ หรือยุโรป จนต้องออกนโยบายมาป้องกันการทุ่มตลาดของสินค้าจีน เพื่อปกป้องผู้ผลิตภายในประเทศ และลดการนำเข้าเงินฝืด

ก็น่าติดตามว่า เราจะสามารถรักษาผลประโยชน์ของประเทศ ด้วยการสร้างสมดุลระหว่าง การป้องกัน การเข้ามาทุ่มตลาดของสินค้าจีน ควบคู่กับ การรักษาความสัมพันธ์ทางการค้า ได้หรือไม่

เพราะเรื่องนี้ก็เป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อการเติบโตของไทยอย่างเลี่ยงไม่ได้..