การทำหมันชาย (vasectomy) เป็นวิธีคุมกำเนิดแบบถาวรโดยการตัดท่อนำอสุจิ
เพื่อไม่ให้มีการลำเลียงอสุจิจากอัณฑะไปยังกระเปาะพักเชื้ออสุจิด้านหลังต่อมลูกหมาก 
ทำให้น้ำอสุจิที่หลั่งออกมาไม่มีตัวอสุจิเหลืออยู่จึงไม่ทำให้เกิดการปฏิสนธิและการตั้งครรภ์

วันนี้พี่หมอฝั่งธน...จะมาให้ความรู้  ทำหมันชายแล้ว...ทำให้เสื่อมสมรรถภาพทางเพศหรือไม่ 

ก่อนอื่นเรามารู้จักท่ออสุจิของคุณผู้ชายกันก่อนนะคะ
ท่อนำอสุจิ (Vas deferens) คือ ท่อที่นำตัวอสุจิ (sperm) ซึ่งถูกสร้างจากลูกอัณฑะ 
ไปผสมกับน้ำกามหรือน้ำอสุจิ (semen) เข้าสู่ท่อปัสสาวะและหลั่งออกสู่ภายนอก
นอกจากนี้ท่อนำอสุจิยังเป็นที่เก็บตัวอสุจิอีกด้วย
เพราะฉะนั้นการทำหมันก็คือ การตัดหรือผูกท่อนำอสุจิครับ เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวอสุจิเข้าไปในท่อปัสสาวะในขณะที่มีการหลั่ง
เมื่อไม่มีตัวอสุจิก็จะไม่มีการปฏิสนธิขึ้น ตัวอสุจิจะเป็นส่วนประกอบของน้ำอสุจิประมาณ 10-15%
ดังนั้นหลังจากการทำหมันชายแล้ว จะยังมีน้ำอสุจิออกมาในปริมาณคงเดิม 

การทำผ่าตัดหมันชาย (vasectomy) เป็นการคุมกำเนิดแบบถาวร โดยการตัดและผูกท่ออสุจิ 2 ข้าง
หลังการทำยังมีการหลั่งน้ำอสุจิ การแข็งตัวของอวัยวะเพศ และความต้องการทางเพศเป็นปกติ

การทำหมันชาย ทำให้เสื่อมสมรรถภาพทางเพศหรือไม่ 
ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจกันก่อนว่า ลูกอัณฑะมีหน้าที่ 2 อย่างคือ สร้างอสุจิ และ ฮอร์โมนเพศชาย 
โดยอสุจิจะออกมาทางท่อน้ำเชื้อ ส่วนฮอร์โมนจะออกมาทางหลอดเลือด
ซึ่งฮอร์โมนเพศชายจะมีผลต่อความต้องการทางเพศ แต่การทำหมันแพทย์จะผูกและตัดเพียงท่อน้ำเชื้อ 
ไม่ได้ผูกหรือตัดหลอดเลือด ทำให้ฮอร์โมนยังออกจากอัณฑะได้ตามปกติ จึงไม่มีผลต่อเรื่องสมรรถภาพทางเพศอย่างแน่นอน 



ข้อดีของการทำหมันชาย
ทำได้ง่าย ปลอดภัย ใช้เวลาไม่นาน เจ็บน้อย ไม่มีข้อห้ามว่าเป็นโรคอะไรห้ามทำหมัน ยกเว้นโรคผิวหนังบริเวณอัณฑะ
ไม่ต้องรักษาตัวในโรงพยาบาล ไม่ต้องพักฟื้น
สามารถประกอบกิจกรรมหรือทำงานได้ตามปกติ เพียงแต่ระวังไม่ให้แผลกระทบกระเทือนหรือสกปรก
มีประสิทธิภาพสูง ลดความกังวลใจในการคุมกำเนิด ประสิทธิภาพในคุมกำเนิดสูงกว่าการทำหมันหญิง
ช่วยลดภาระและความเสี่ยงให้กับฝ่ายหญิง ค่าใช้จ่ายน้อยกว่าการคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นๆ
ความเสี่ยงและผลข้างเคียงน้อย สมรรถภาพทางเพศ ความต้องการทางเพศ 
การแข็งตัวของอวัยวะเพศและการหลั่งน้ำอสุจิเป็นปกติเหมือนก่อนผ่าตัดทำหมัน
ไม่ทำให้ร่างกายทรุดโทรมหรือแก่ก่อนวัย เป็นการทำหมันแบบถาวร

ข้อเสียของทำหมันชาย
หลังผ่าตัดอาจพบอาการปวด บวม มีเลือดออก อาจมีลิ่มเลือดคั่งบริเวณถุงอัณฑะหรืออาจมีการติดเชื้อบริเวณแผลผ่าตัด
ไม่เป็นหมันทันทีหลังผ่าตัด ต้องใช้เวลาประมาณ 3 เดือน โดยแพทย์จะนัดตรวจน้ำเชื้อว่าพบตัวอสุจิหรือไม่ เพื่อยืนยันการเป็นหมัน

การเตรียมตัวก่อนทำหมันชาย
ก่อนรับการผ่าตัดทำหมันชาย จะต้องเข้าพบแพทย์เพื่อรับทราบข้อมูล รายละเอียดการทำหมันทั้งสามี และภรรยา 
แพทย์จะสอบถามเพื่อให้มั่นใจว่าผู้รับการทำหมันไม่ต้องการมีบุตรอีกแล้วจริงๆ เพราะการทำหมันเป็นการคุมกำเนิดแบบถาวร
ตกลงแล้วว่าจะทำหมันจริงๆ ก็อาจมีเตรียมตัวก่อนรับการผ่าตัด ดังนี้
แพทย์ตรวจร่างกาย ซักประวัติก่อนทำการผ่าตัด
ในกรณีของผู้ที่กำลังรักษาอาการเจ็บป่วยด้วยการรับประทานยาที่เกี่ยวกับการแข็งตัวของเลือด
แพทย์อาจพิจารณาให้งดยาก่อนการผ่าตัด
ก่อนเข้ารับการผ่าตัดต้องตัดขนบริเวณอัณฑะให้สั้นที่สุด ไม่ควรโกนเพราะอาจเกิดแผลได้
อาบน้ำสระผมโดยเฉพาะบริเวณขาหนีบและอวัยวะเพศ และงดทาแป้ง
สวมใส่เสื้อผ้าที่สะอาด หลวมสบายตัวในวันที่เข้ารับการทำหมัน

การทำหมันชายเป็นการผ่าตัดประเภทหนึ่งที่ทำได้ง่าย ใช้เวลาในการผ่าตัดน้อย และปลอดภัยกว่าการทำหมันหญิง 
โดยขั้นตอนการผ่าตัดทำหมันชายในปัจจุบันจะแบ่งออกเป็น 2 วิธีหลักๆ ดังนี้
1.ขั้นตอนการทำหมันชายแบบใช้มีดกรีดเปิดผิวหนัง
ทำความสะอาดและเตรียมบริเวณหนังหุ้มอัณฑะสำหรับการผ่าตัด
ฉีดยาชาเฉพาะที่บริเวณท่อนำอสุจิซึ่งอยู่เหนืออัณฑะเล็กน้อย
เมื่อยาชาออกฤทธิ์แพทย์จะใช้มีดกรีดบริเวณถุงอัณฑะเหนือท่อนำอสุจิ 1-2 แผล ขนาดประมาณ 1 เซนติเมตร
เมื่อพบท่อนำอสุจิแล้วแพทย์ทำการตัดท่อนำอสุจิและผูกที่ปลายทั้งสองที่ถูกตัดขาดจากกัน 
แล้วปล่อยให้ท่อนำอสุจิกลับลงไปใต้ผิวหนังเหมือนเดิม
เย็บปิดผิวหนังที่กรีดด้วยไหมละลาย

2.ขั้นตอนการทำหมันชายแบบใช้เครื่องมือเจาะบริเวณผิวหนัง
การทำหมันโดยใช้เครื่องมือเจาะอาจเรียกสั้นๆ อีกอย่างว่า “หมันเจาะ” ถือเป็นวิธีที่ใช้กันโดยทั่วไป มีขั้ตอนหลักๆ ดังนี้
ทำความสะอาดและเตรียมบริเวณหนังหุ้มอัณฑะสำหรับการผ่าตัด
ฉีดยาชาเฉพาะที่บริเวณท่อนำอสุจิซึ่งอยู่เหนืออัณฑะเล็กน้อย
เครื่องมือปลายแหลมเจาะรูเล็กๆ บริเวณผิวหนังอัณฑะขนาด 0.5 – 1 ซม.เพื่อหาท่อนำอสุจิ 
แล้วเกี่ยวออกมาโดยใช้เครื่องมือที่มีลักษณะเป็นห่วงตรงปลายสอดเข้าไปเกี่ยวท่อนำอสุจิออกมา
แพทย์ทำการตัดท่อนำอสุจิและผูกที่ปลายทั้งสองที่ถูกตัดจากกัน แล้วปล่อยให้ท่อนำอสุจิกลับลงไปใต้ผิวหนังเหมือนเดิม
เนื่องจากแผลมีขนาดเล็ก จึงไม่จำเป็นต้องเย็บปิดแผล ใช้เพียงพลาสเตอร์ยาปิดแผลเท่านั้น
 
การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัดหากมีอาการปวดบวมเล็กน้อย สามารถรับประทานยาแก้ปวดและประคบเย็นบริเวณแผลได้
ภายใน 24 ชั่วโมงหลังการผ่าตัดควรพักผ่อนให้มาก โดยอาจทำงานเบาๆ ได้
งดออกกำลังกายหนักเป็นเวลา 3-4 วันหลังผ่าตัด
สามารถอาบน้ำได้ในวันรุ่งขึ้น
งดมีเพศสัมพันธ์ 7 วันแรกหลังการผ่าตัด หลังจากนั้นเมื่อมีเพศสัมพันธ์ ฝ่ายชายหรือฝ่ายหญิงยังคงต้องคุมกำเนิดทุกครั้ง
เนื่องจากยังมีอสุจิค้างอยู่ ซึ่งแพทย์จะนัดหมายเพื่อตรวจน้ำอสุจิอีกครั้งในช่วง 2-3 เดือน
หลังการผ่าตัดเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีตัวอสุจิหลงเหลืออยู่อีก จากนั้นจึงจะสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้โดยไม่ต้องป้องกันทั้งนี้
การทำหมันชายไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น โรคติดเชื้อแบคทีเรียคลามัยเดีย และเชื้อไวรัสเอชไอวี
ดังนั้นแม้ทำหมันแล้วก็จำเป็นต้องป้องกันด้วยการสวมถุงยางอนามัย หากยังมีความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้ออยู่

หากท่านชาย สนใจและมั่นใจ ที่จะทำหมัน และไม่มีข้อจำกัดใดๆ 
สามารถเข้ารับการทำหมันได้โดยไม่ต้องเตรียมตัวเป็นพิเศษและสามารถทำเป็น one day surgery ได้เลยค่ะ