-
ดูนของแฟรงค์ เฮอร์เบิร์ต คือนิยายไซไฟคลาสสิก ที่ได้รับการดัดแปลงเป็น ทั้งภาพยนตร์และละคร
เท่านั้นไม่พอ, เรื่องราวของมัน ยังแหกขนบ แตกต่างจากผลงานอื่น ๆ ในแนวเดียวกัน
เนื้อหาที่ แปลแบบถอดความจาก cbr.com นี้จะชี้เป้า ถึงสาเหตุเหล่านั้น
แม้ต้นทาง แอบอวย, จนบางข้อความ อาจขัดความรู้สึกบางคน
แต่โดยรวมแล้ว, ข้อมูลเขา ทำให้เราเข้าใจ จักรวาลของ Dune อย่างที่มันเป็นมากขึ้น (หรืออาจถึงขั้น เพิ่งเข้าใจ หลังได้อ่าน)
-
-
-
-
-
-
[10] พอล อะเทรดีส คือผู้กอบกู้ที่ล้มเหลว
-
ผลงานสาย นิยายวิทยาศาสตร์และแฟนตาซี, มักติดตามใครบางคน ที่เดินบนเส้นทาง สู่การเป็นยอดวีรชน
ผู้ช่วยอาณาจักรเวทมนตร์ หรือดาวทั้งดวง จากมหันตภัย, และนำทุกคนสู่ อนาคตที่ดีกว่า
อย่างไรก็ตาม ตัวเอกของดูน (พอล อะเทรดีส) มิใช่ผู้กอบกู้, และเขาจะรู้เรื่องนั้น ในไม่ช้า
-
พอลไม่ใช่แค่ ปราบเหล่าอริฮาร์คอนเนน -- เขาจู่โจมทั้งกาแล็คซี่ ด้วยกองทหารเฟรเมน
ซึ่งต่อสู้ ในนามของพอล, แต่ใช่ว่าอยู่ใต้คำสั่ง ของพอลเสมอไป
การทำเช่นนี้ ทำลายแนวความคิดว่า วีรบุรุษต้องสูงส่ง, เหมือนลุค สกายวอล์คเกอร์ อัศวินแห่งห้วงอวกาศ
-
-
[9] ไม่มีสายพันธุ์ต่างดาว ทรงสติปัญญา
-
ท่ามกลางหมู่ดาว ของละครสายไซไฟและหนัง, มักมีมนุษย์ต่างดาว ผู้ชาญฉลาด
เช่น วัลแคนที่รักสันติ ในสตาร์เทรค, วูคกี้ ณ สตาร์วอร์ส และอื่น ๆ อีกเพียบ
ขณะที่มหากาพย์ดูน เกี่ยวกับมนุษยชาติล้วน ๆ, และไร้ฉากการ ติดต่อครั้งแรก (first contact) กับอารยธรรมนอกโลก
-
เพราะงั้นดูนจึงสามารถ มุ่งเน้นไปที่ สภาวะของมนุษย์, ทั้งด้านร่างกาย และจิตใจ
โดยไม่ต้องมัวพะวง เรื่องเอเลี่ยน โดยไม่จำเป็น
นี่อนุญาตให้ ความแตกต่าง ทางวัฒนธรรมของมนุษย์, ได้เปล่งประกาย
อาทิเช่น รายละเอียดเรื่องชื่อ หรือเสื้อผ้า ที่อิงอาหรับ, การมีปี่สก็อต เครื่องปั้น และสถาปัตยกรรมสไตล์กรีก
-
-
[8] ดูนไม่มีหุ่นยนต์ หรือคอมพิวเตอร์
-
ทั้งหนังและหนังสือ ขาดองค์ประกอบที่แฟน ๆ ของงานไซไฟ หาได้ดาษดื่น
นั่นคือหุ่นยนต์ขั้นสูง, คอมพิวเตอร์ และปัญญาประดิษฐ์
ผู้ชื่นชอบนิยายรู้ดีว่า เพราะเมื่อหลายพันปีก่อน ของดูน, เกิดบัทเลเรียน จิฮาด (Butlerian Jihad)
สงครามกวาดล้าง เครื่องจักรที่มีปัญญา, มันคือบทเรียนราคาแพง ของมนุษยชาติ
-
มนุษยชาติเคยพึ่งพา เครื่องจักรกับเอไอ มากเกินงาม, และเกือบกลายเป็น ทาสของพวกมัน
แต่เผ่าพันธุ์เรายัง โค่นล้มพวกมันไหว, และเพื่อให้แน่ใจว่า ประชาชนชาวดูน 
จะไม่เจอสถานการณ์แบบใน Terminator หรือ Matrix อีก, พวกเขาจึงคิดเลิก พึ่งเครื่องจักร
-
-
[7] การฝึกจิตและร่างกาย นั้นขาดไม่ได้
-
นิยายวิทยาศาสตร์บางเรื่อง นำเสนอว่าทหาร ผ่านการฝึกเพิ่มความแกร่ง แลทักษะต่อสู้, เช่น Starship Troopers (1997)
แต่จักรวาลดูน โชว์เหนือยิ่งกว่า, ตัวละครอย่างเฟรเมน ทหารอะเทรดีส และมือสังหารนับไม่ถ้วน 
เปล่าประสบความสำเร็จ ด้วยเทคโนโลยี, แต่เป็นเพราะการฝึก ที่เข้มงวดล้วน ๆ
-
ในจักรวาลนี้ จิตและร่างมนุษย์, คืออาวุธที่เลิศกว่า เครื่องจักรทุกชนิด
อาทิเช่น วิชาดาบ, ผัสสะที่เฉียบคม, และการควบคุมได้กระทั่ง กล้ามเนื้อที่ทำงานอัตโนมัติ จัดระเบียบการเต้นของหัวใจ
ขนาดทำเอาตัวละครใน จักรวาลไซไฟอื่น, ดูเกียจคร้าน และพึ่งพาเทคโนโลยี มากเกินไปเลยละ
-
-
[6] นักรบต้องพึ่งพา มีดดาบ
-
สำหรับผู้เพิ่ง ติดตามดูน, อาจรู้สึกว่า การที่นักสู้ใช้ดาบกับมีด
อย่างที่ ดันแคน ไอดาโฮ และเกอร์นีย์ ฮัลเลก ทำ, จัดว่าถอยหลังลงคลอง
แต่มันมีเหตุผลรองรับ, ว่าทำไมพวกเขามัวแกว่ง อาวุธอันดูล้าสมัย
ณ จักรวาลนี้, สนามพลังส่วนตัว หักเหอาวุธโปรเจคไทล์ (projectiles) ได้เกือบหมด
และการยิงเลเซอร์ ใส่โล่พลัง, คืออันตรายโคตร ๆ
-
หมายความว่า มีวิธีป้องกันอาวุธยิง, ที่แพร่หลาย
บรรดาทหาร มือสังหาร และสารพัดนักบู๊ ทุกหนแห่ง จึงหวนคืนสู่สามัญ (คือใช้มีดดาบ)
เท่านั้นไม่พอ, เคล็ดลับสำคัญคือต้อง โจมตีให้เร็วพอ จะไปถึงเป้าหมาย
แต่ "ช้าพอ" ที่จะผ่าน เกราะป้องกันโปรเจคไทล์ไปได้
-
-
[5] ทั้งจักรวาลพึ่งพิง สินค้าชนิดเดียว
-
เวลานิยายวิทยาศาสตร์อื่น หยิบเรื่องทรัพยากรมาถก หัวข้อจะวนเวียนตรง
เชื้อเพลิงยานอวกาศ, เสบียงสำหรับเดินทางไกล, หรือการขุดเหมืองบนดาวเคราะห์น้อย เพื่อโลหะ
ขณะที่จักรวาลดูน แสดงให้เห็นว่า สิ่งจำเป็นต่อทั้งกาแล็คซี่ มีเพียงอย่างเดียว: สไปซ์
-
สไปซ์พบได้ เฉพาะบนดูน/อาร์ราคิส, คือผลผลิตจาก หนอนทรายยักษ์ และขั้วอำนาจหลักทั้งหมด ต้องการมัน
ใครที่ควบคุม การผลิตสไปซ์ไว้ ย่อมทรงอิทธิพล
เลโทที่ 2 (ลูกชายของพอล) จะเป็นตัวอย่างอันสุดโต่ง สำหรับกรณีนี้, เมื่อเขากักตุนมัน ในเรื่องราวที่เกิดภายหลัง
-
-
[4] ดูนมีการรบในอวกาศ น้อยมาก
-
จักรวาลดูน มียานอวกาศมากมาย เช่น ไฮไลเนอร์ขนาดมหึมา ที่เคลื่อนย้ายไปรอบกาแล็กซี
บุกอาณาจักรคนต้นไม้มหากาพย์นี้ ไร้เอนเทอร์ไพรส์ (ยานสำรวจ) หรือเอ็กซ์วิงส์ (ยานจู่โจมอิสระ)
ยานอวกาศ ไม่ได้เป็นอะไรมากกว่า เรือขนสินค้า หรือรถบัสขนาดใหญ่, สักเท่าไหร่ และการต่อสู้ส่วนใหญ่ เกิดขึ้นภาคพื้นดิน
-
นี่ช่วยให้ดูน ไม่ต้องสนใจความไฮเทค, และมุ่งเน้นไปที่การยุทธ์ แบบโลว์เทค ระหว่างผู้คน บนดาวเคราะห์ต่าง ๆ
แม้แต่การสู้รบยาวนานที่สุด ในประวัติศาสตร์ เหตุยังเกิดบนพสุธาซะมาก
เช่นเดียวกับ การต่อสู้ครั้งสุดท้ายของพอล, เพื่อทวงคืนดูนจาก พวกฮาร์คอนเนน จอมวางแผน
-
-
[3] ดูนทำให้ศาสนา มีความสำคัญมากขึ้น
-
งานไซไฟอื่น บางครั้งอาจมีหัวข้อ เกี่ยวกับความเชื่อ เช่น ลัทธิบูชามนุษย์ต่างดาว
หรือใส่ *เดอร์เรียล บุ๊ค มา, แบบในรายการทีวี Firefly ที่อายุสั้น 
(* ตัวละครสาย ที่ปรึกษาด้านจิตวิญญาณ ของซีรีส์เรื่องหนึ่ง ซึ่งยาวแค่ 1 ซีซั่น)
ขณะเดียวกัน Dune ตั้งคำถามต่อ ความหมกมุ่นในเทคโนโลยี และเอเลี่ยน, ของผลงานแนวไซไฟทั่วไป
โดยให้ความสนใจ กับศาสนา มากขึ้นแทน
 -
ขณะที่ไซไฟอื่น เลี่ยงเรื่องศาสนาบ่อย, หรือไม่ก็ทำเหมือนมัน ล้าสมัย ไม่สำคัญ
ดูนกลับ ใช้เป็นธีมหลัก, ตัวละครจำนวนมาก และคนบางกลุ่ม
ใช้ศรัทธา พระเมสสิยาห์ และโชคชะตาทางศาสนา, เป็นเหตุผลในการติดตามผู้นำ ปกป้องกลุ่มของตนเอง หรือโจมตีผู้อื่น
-
-
[2] ดูนบอกว่า สงครามขนาดใหญ่ ล้าสมัยและหายาก
-
ภาพยนตร์ Dune มีฉากสงคราม ในพื้นที่เปิดโล่ง
เช่นที่กองกำลังผสม ของฮาร์คอนเนนกับจักรวรรดิ เข้าปะทะกองทัพอะเทรดีส ในค่ำคืนแห่งโชคชะตา, ทว่านั่นคือ ข้อยกเว้น
การโรมรันเช่นนั้น หายากนักในจักรวาลดูน, และสะท้อนว่าสิ่งที่เกิดนี้ สิ้นหวังแถมรุนแรง ขนาดไหน
-
ในเนื้อหาขยายความ ตำนานด้านอื่นของดูน, จะบอกว่าปกติ
พวกมหาอำนาจ ต้องพึ่งพานักฆ่า เพื่อกำจัดศัตรู, ไม่ใช่กองทัพ
มันคือวิธีต่อสู้ ที่สะอาดกว่าจม, เพราะได้ทั้ง ป้องกันการสังหารหมู่
เลี่ยงการทำลายล้าง และห่างจากความเสียหาย ทางเศรษฐกิจ, ที่จะเกิดเมื่อทำสงคราม แบบดั้งเดิมเช่นนี้
-
-
[1] ดูนทำให้ ภูมิศาสตร์มีความสำคัญ
-
นิยายวิทยาศาสตร์เกือบทั้งหมด ใช้ภูมิศาสตร์กับภูมิอากาศ จำแนกดวงดาว
โดยเฉพาะสตาร์วอร์ส ที่มีทาทูอีน (ทะเลทราย) ฮอธ (น้ำแข็ง) และเบสพิน (แก๊ส)
แต่ดูนเปล่าใช้ภูมิศาสตร์ เป็นแค่ฉากหลัง -- มันคือ ปมหลักของเรื่อง
-
ที่ตัวละครของ Dune ใส่ใจเกี่ยวกับทะเลทราย, ไม่ใช่แค่เรื่อง หาวิธีเอาชีวิตรอด บนดาวนั้น
แต่ยังเพื่อควบคุม สิ่งที่ดยุคเลโท อะเทรดีส, เรียกว่า "พลังแห่งทะเลทราย" 
นอกจากนี้ยังมี กลุ่มบุคคลที่ปฏิบัติการ เพื่อพยายามเปลี่ยนดูน กลับเป็นโลกสีเขียว, เหมือนครั้งบรรพกาล
"เลียต ไคนส์" นักดาวเคราะห์วิทยา (นักนิเวศวิทยา) ที่สืบทอดเจตนารมณ์ของบิดา, ก็คือหนึ่งใน กลุ่มบุคคลดังกล่าว