ช่วงเดือน 12 ปี 2566 ผมได้เดินทางโดยไม่ใช้รถส่วนตัวไปสถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยมของ จ.สุโขทัย คือเขาหลวงสุโขทัย - อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย - อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย เป็นเวลา 4 วัน 3 คืน ก่อนเดินทางก็ได้หาข้อมูลใน pantip ก็พบว่าอาจจะยังไม่ครบถ้วน เลยมา update ข้อมูลการเดินทางสำหรับคนไม่มีรถส่วนตัวกันครับ

วันที่ 0 หมอชิต กทม. ไป เขาหลวงสุโขทัย
- จาก BTS หมอชิต เดินออกมาทาง skywalk ลงฝั่งลานจอดรถ (ตรงข้ามสวนจตุจักร) จะเจอป้ายรถเมล์ รอขึ้นรถเมล์เข้าสถานีขนส่งหมอชิตได้ที่นี่ รถจะวิ่งไปวนรอบสถานีกลางบางซื่อใช้เวลาถึงขนส่งหมอชิตประมาณ 15 นาที หรือถ้ามาทาง MRT สถานีกำแพงเพชร แล้วมาขึ้นรถเมล์ได้ที่ป้ายหน้าห้างบางซื่อจังชั่น

- โดยสารรถ บขส. กรุงเทพฯ - อุตรดิตถ์ สาย 100 เที่ยว 21:00 แจ้งพนักงานขายตั๋วว่าลงคีรีมาศ ราคาตั๋ว 378 บาท แล้วต้องไปบอกกับคนขับรถด้วยว่าลงคีรีมาศ รถวิ่งไปถึงแถวนครสวรรค์ราว 23:15 จะจอดให้พักกินข้าวต้ม 20 นาที แล้วเดินทางต่อไปถึงคีรีมาศ (ทางเลือกอีกทางคือรถบัสของวินทัวร์เที่ยว 21:00 กรุงเทพ-สุโขทัย ราคาพอๆกัน) 

วันที่ 1 จุดจอดรถคีรีมาศ ไป เขาหลวงสุโขทัย (อุทยานแห่งชาติรามคำแหง)
- จุดจอดรถคีรีมาศเป็นศาลาหน้าศาลพระแม่ย่า ถึงจุดนี้ประมาณ 3:45 จุดนี้มีมอเตอร์ไซค์รับจ้างจอดรออยู่ก่อนแล้ว (ข้อมูลจาก pantip ถ้าไม่เจอมอเตอร์ไซค์รับจ้าง ให้ไปขอเบอร์โทรเรียกได้จาก 7-11 ฝั่งตรงข้าม) เรียกไปเขาหลวง 200 บาท ก่อนจะไปต่อให้ไปซื้ออาหารเช้าและน้ำดื่มสำหรับเดินขึ้นเขาที่ 7-11 ฝั่งตรงข้าม (น้ำ 600 ml 2 ขวดเพียงพอสำหรับเดินขึ้นเขา อย่าหวังไปซื้อของ/กินข้าวที่ร้านค้าในอุทยานเพราะร้านเปิด 9 โมง) และสามารถเข้าห้องน้ำได้ที่ป้อมตำรวจข้าง 7-11

- ไปถึงเขาหลวงราวตี 5 ระยะทางค่อนข้างไกลและเปลี่ยว (ก็เข้าป่านี่) ขอเบอร์โทรพี่มอไซค์ไว้ขากลับ มานอนรอตรงม้านั่งร้านกาแฟ รอเวลาเช้า กินข้าวและรอซื้อน้ำขวด (ลืมซื้อน้ำจาก 7-11 มา) ร้านเปิดเกือบ 9 โมง 
- เริ่มเดินขึ้น 9 โมง ถึงที่พักราวเที่ยง ข้างบนเขามีอาหารแห้ง น้ำ ของใช้เล็กน้อยขาย มีข้าวไข่เจียวกินไปทุกมื้อ จานละ 50 บาท น้ำดื่ม 600 ml ขวดละ 35 บาท

- จุดชมวิวทุกจุดสามารถเดินได้ครบหมดภายในวันเดียว ออกเดิน 14:00 ไปถ้ำมเห-รก ยอดเขาพระเจดีย์ เขาภูกา จน 4-5 โมงเย็นก็ไปนั่งรอดูอาทิตย์ตกที่เขาพระแม่ย่า

วันที่ 2 เขาหลวง ไป เมืองเก่า (อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย)
- เช้า 5:30 ออกเดินไปผานารายณ์ดูพระอาทิตย์ขึ้น แวะผาชมปรง แล้วกลับไปเตรียมลงเขา 9:30 ออกเดินถึงตีนเขา 12:00 กินข้าวเที่ยง หารถไปเมืองเก่า ถามเจ้าหน้าที่อุทยานได้ความว่าสามารถติดต่อรถปิกอัพได้ราคา 500 บาท ลองโทรให้โรงแรมที่จะไปพักหารถมารับได้ราคา 400 - 500 บาท แต่สุดท้ายเรียกพี่มอไซค์ที่ขามาขอเบอร์ไว้ 360 บาท

- ออกจากเขาหลวง 14:00 ใช้เวลาเกือบชั่วโมง มาถึงที่พักแถวอุทยานประวัติศาสตร์ แล้วก็เที่ยวภายในอุทยานต่อจนครบได้เลย ใช้เวลาราว 2-3 ชั่วโมง 

วันที่ 3 เมืองเก่า ไปเช้า-เย็นกลับ อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย
- มีรถบัสจากสถานีขนส่งสุโขทัยไปอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย เป็นรถของวินทัวร์ สุโขทัย-อุตรดิตถ์ วันละ 3 เที่ยว 6:50, 9:30, 12:30 ตรวจสอบตารางรถล่าสุดได้ที่ Facebook สถานีขนส่งผู้โดยสารเฉลิมพระเกียรติฯ จ.สุโขทัย 

- ดังนั้นจากที่พักแถวอุทยานฯสุโขทัย ต้องไปให้ถึงสถานีขนส่งสุโขทัยทันรถเที่ยว 9:30 วิธีเดินทางคือ มาขึ้นรถบัส บขส. ตรงจุดจอดรถ บขส. 8:15 ซึ่งอยู่ตรงข้ามวัดตระพังทองหน้าอุทยานฯสุโขทัย ค่ารถ 50 บาท
- ทางเลือกอื่นคือ 
    + มีรถตู้/มินิบัสวิ่งจ.ตาก-พิษณุโลก ถ้าโชคดีเจอก็โบกเรียกได้เลย ค่าโดยสาร 40 บาท 
    + รถสามล้อเครื่องราคา 150 - 200 บาท
    + รถคอกหมูไม่มีวิ่งประจำทางแล้ว แต่มีรถสองแถวประจำทางเมืองเก่าถึงสถานีสุโขทัย 20 บาท แต่มีรถวิ่งเพียงวันละ 3 รอบเท่านั้นดูเวลาเดินรถได้ใน FB สถานีขนส่งสุโขทัย (ซึ่งรถสองแถวรอบแรกคือ 10:00 จะไปไม่ทันรถบัสศรีสัชฯเลยตัดตัวเลือกนี้ไป) 
    + เหมาสองแถวราคา 300 บาท

- ที่สถานีขนส่งสุโขทัย ไปซื้อตั๋วรถบัสวินทัวร์ บอกว่าลงวัดพระปรางค์ (วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย) ค่าตั๋ว 68 บาท แจ้งกับคนขับรถว่าลงวัดพระปรางค์ รถออก 9:30 ไปถึงจุดจอดรถหน้าทางเข้าวัด 10:30

- ลงรถบัสมาจะเจอร้านขายของชำซื้อน้ำและของกินไว้กินตอนเที่ยง ให้ติดต่อเช่าจักรยานเพราะยังต้องไปต่ออีกไกล ราคา 70 บาท/คัน/วัน (จากที่คุยกับทางร้าน เขามีจักรยานให้เช่าถึง 30 คัน แต่เฉลี่ยมีคนมาเช่าวันละ 3-4 คันเอง ไปเที่ยวกันเป็นกลุ่มก็มีรถพอ) ทางร้านจะติดต่อรถบัสวินทัวร์ขากลับ 16:30 ให้หยุดจอดรับนักท่องเที่ยวด้วย


(รูปจาก facebook อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย  https://www.facebook.com/photo/?fbid=719144024897095&set=pcb.719144661563698)

- มีเวลาประมาณ 5 ชม.ไปเที่ยวไหนได้บ้าง? โดยต้องวางแผนให้กลับมาถึงวัดพระปรางค์ 16:00 เพื่อจะได้มีเวลาเดินเที่ยววัดนี้และเตรียมตัวกลับไปขึ้นรถบัส ตรงจุดนี้เราจะยังไม่มีแผนที่สำหรับวางแผนเดินทาง เลยตั้งใจไว้แค่ว่าเที่ยวภายในตัวอุทยานศรีสัชฯให้ครบก็พอแล้ว พอข้ามสะพานแม่น้ำยมจากปากทางเข้าวัด เข้ามายังวัดพระปรางค์ ก็เลี้ยวขวาออกจากวัด แล้ววิ่งตรงไปตามถนน ไปตามป้ายบอกทางไปอุทยานศรีสัชฯ 

- ใช้เวลาประมาณ 10-15 นาทีถึงอุทยานศรีสัชฯ ที่จุดขายบัตรผ่านประตู (ค่าเข้าชม 20 บาท + ค่าเอาจักรยานเข้า 10 บาท) เราจะได้รับแผนที่อุทยานศรีสัชฯซึ่งจะระบุโบราณสถานทั้งที่อยู่ด้านในกำแพงอุทยานฯ และที่อยู่ด้านนอกกำแพง เป็นหมายเลข 1 ถึง 42 ซึ่งวัดพระปรางค์จุดขึ้นรถบัสคือหมายเลข 42 นั่นเอง ผมก็เริ่มปั่นจักรยานไปตามโบราณสถานภายในกำแพงเมืองจนครบหมายเลข 1-8 ราว 14:00

- หลังจากนั้นก็ออกไปด้านนอกกำแพงตั้งเป้าหมายสุดท้ายไว้ที่หมายเลข 11 (วัดหัวโขน) ซึ่งเป็นวัดสุดท้ายทางตะวันตกเฉียงเหนือของแผนที่ ไล่เก็บโบราณสถานตามเส้นทางหมายเลข 21, 20, 19 …, 15 – 12 และ 11 (เหมือนจะพลาดหมายเลข 16 ไปเพราะหาทางไปไม่เจอ) สถานที่สำคัญคือหมายเลข 15 (วัดเจดีย์เก้ายอด) 14 (วัดเจดีย์เอน) 13 (วัดเขาใหญ่ล่าง) 12 (วัดเขาใหญ่บน) ซึ่งเป็นกลุ่มเจดีย์ใหญ่ที่ตั้งอยู่บนเนินเขา

- เวลา 15:00 ออกเดินทางกลับจากหมายเลข 11 (วัดหัวโขน) ไปเก็บหมายเลข 23, 24, 25, 26 กลับถึงศูนย์บริการนักท่องเที่ยวอุทยานฯ 15:30 และรีบปั่นจักรยานกลับไปถึงวัดพระปรางค์ 15:40 ซึ่งถึงเร็วกว่าที่ตั้งใจไว้ เนื่องจากกลัวตกรถบัสเลยไม่ได้แวะโบราณสถานที่จริงๆแล้วสามารถแวะได้ระหว่างทางคือหมายเลข 29 – 31 และหมายเลข 36 – 41 (สำหรับโบราณสถานที่อยู่ทิศเหนือหมายเลข 9 – 10 และทิศใต้หมายเลข 32 – 35 ประเมินเวลาแล้วคิดว่าไปไม่ทันแน่นอน)

- รถบัสวินทัวร์มาช้ากว่ากำหนดเวลา 16:30 ไป 20 นาที ก็ได้ขึ้นรถกลับไปสถานีขนส่งสุโขทัย ค่าโดยสาร 53 บาท (สำหรับคนที่พลาดรถเที่ยวนี้ ต้องหาทางไปขึ้นรถที่จุดจอดรถบ้านท่าชัย จะมีรถบขส./วินทัวร์ วิ่งผ่านจุดจอดบ้านท่าชัยเวลา 20:00) จากสถานีขนส่งกลับไปเมืองเก่า ใช้บริการรถสองแถวที่จอดรอเรียกผู้โดยสารอยู่แล้ว ราคาเหมา 300 บาท มีผู้โดยสาร 3 คน เลยหารค่ารถคนละ 100 บาท (ทางเลือกมีคิวรถสามล้อเครื่องและมอเตอร์ไซค์รับจ้างอยู่ในสถานีขนส่ง)

วันที่ 4 เที่ยวรอบนอกอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย – เดินทางกลับหมอชิต
- วันสุดท้ายวางแผนเที่ยวรอบนอกอุทยานฯสุโขทัย ก่อนเดินทางกลับกรุงเทพด้วยรถบัสวินทัวร์เที่ยว 21:00

- 10:30 เช็คเอาท์ออกจากที่พักและฝากกระเป๋าไว้กลับมาเอาตอนค่ำ ไปเดินเที่ยวพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติรามคำแหง กินข้าวเที่ยงแล้วไปเช่าจักรยานที่ร้านแถวหัวโค้งถนนหน้าประตูอุทยานฯ (เลือกร้านนี้เพราะเป็นร้านที่เปิดคืนรถได้ถึงเย็น 18:00) เริ่มปั่นออกจากร้าน 12:15 มีเวลา 5-6 ชั่วโมงไปไหนได้บ้าง? วัดพระพายหลวง วัดศรีชุม วัดสะพานหิน เป็นชื่อที่ได้จากการค้น google เลยตั้งเป็นจุดหมายไว้ก่อน


(รูปจาก https://www.finearts.go.th/ayutthayahistoricalpark/view/22708-10-สถานที่ควรชมในอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย)

- เริ่มต้นปั่นจักรยานไปวัดพระพายหลวงใช้เวลา 10-15 นาที จ่ายค่าเข้าชม 20 บาท + ค่าขี่จักรยาน 10 บาท ได้รับแผนที่อุทยานฯทำให้เรารู้ตำแหน่งสถานที่สำคัญทั้งหมด จากนั้นไปวัดศรีชุมหลังจากซื้อบัตรเข้าชมไป 20 บาทเพิ่งมารู้ทีหลังว่าสามารถใช้ตั๋วใบเดียวกับวัดพระพายหลวงได้ จากนั้นไปต่อวัดสะพานหินซึ่งอยู่ทางตะวันตกสุดขอบของแผนที่ ไปถึงเกือบบ่ายสองโมง มีค่าเข้าชม 20 บาท + จักรยาน 10 บาท บริเวณนี้จะมีวัดตั้งอยู่บนเนินเขาเรียงกันไป 4-5 วัดจากวัดสะพานหินไปจนถึงวัดถ้ำหีบล่าง กว่าจะครบได้เดินขึ้นลงเนินกันเหนื่อย แล้วก็ไปเก็บวัดที่เหลือทางตะวันตกจนครบกลับมาเข้าอุทยานฯทางประตูอ้อเกือบสี่โมงเย็น

- ดูเวลาแล้วยังเหลือเลยไปต่อวัดเชตุพนที่อยู่ทางทิศใต้ของแผนที่ แล้ววิ่งต่อไปทางวัดเจดีย์สี่ห้อง วัดศรีพิจิตรกิรติกัลยาราม ปั่นไปตามถนนจะวนกลับมาทางประตูกำแพงหักที่อยู่ทางตะวันออกของแผนที่ ยังพอมีเวลาเลยตรงขึ้นไปต่อวัดช้างล้อมเป็นจุดสุดท้ายถึงวัดประมาณ 17:15 ออกจากวัดช้างล้อมเกือบห้าโมงครึ่ง ปั่นจักรยานกลับอุทยานฯด้วยเส้นทางจักรยานจนกลับมาถึงร้านเช่าจักรยานก่อน 6 โมงเย็นทันเวลาคืนรถพอดี

- กลับไปเอากระเป๋าที่ฝากไว้ที่พัก เปลี่ยนเสื้อผ้า กินข้าวเย็น เดินมารอขึ้นรถที่จุดจอดรถวินทัวร์ รถออก 3 ทุ่มเศษ ค่าตั๋ว 376 บาท รถไม่มีจอดพักกินข้าวระหว่างทาง แต่จะได้รับแจกเป็นแซนวิช กล้วยฉาบ น้ำดื่มแทน กลับถึงหมอชิตประมาณตีสี่ เดินกลับเข้ามาในตัวสถานีนั่งกินของแจกจากรถทัวร์ รอเวลาตี 5 เดินไปขึ้นรถเมล์เที่ยวแรกกลับบ้านโดยสวัสดิภาพ