เมื่อหลายปีก่อน ได้เคยมีหนังเกี่ยวกับตำนานสมเด็จพระนเรศวร มหาราช มาให้เราได้ชมกัน แต่ก็ค่อนข้างรวบรัดเนื่องจากต้องจำกัดเวลาในการเล่าเรื่อง และผมเองได้มีโอกาสศึกษาและอ่านประวัติของสมเด็จพระนเรศวรไว้หลายเล่มซึ่งเกี่ยวโยงและสอดคล้องกับพงศาวดารในประวัติศาสตร์ไทยเราก็มี ที่ไม่ตรงกันก็มี และจากที่อ่านมารู้สึกว่า พระราชประวัติในพระนิพนธ์ของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพเป็นหนังสือที่น่าอ่าน ชวนติดตาม สำนวนอ่านง่าย เข้าใจง่าย และมีความน่าเชื่อถือในเชิงประวัติศาสตร์อย่างสูง เนื่องมาจากท่านได้รวบรวมจากพงศาวดารและจดหมายเหตุหลายเล่มซึ่งท่านเองได้ใช้เหตุใช้ผลในการวิเคราะห์เรื่องราวได้อย่างสมเหตุสมผลและมีความเป็นไปได้สูง เล่มนี้จึงมีมากกว่าตำนานเท่านั้น ผมเองเห็นว่ายังมีเพื่อนๆหลายคนยังไม่มีโอกาสได้ชมภาพยนต์ หรือได้อ่าน หรือได้ศึกษาละเอียด  เลยคิดว่าจะเรียบเรียงเนื้อหาโดยย่อมาให้เพื่อนๆอ่านดูเหมือนเป็นไกด์นำทางให้ไปศึกษาเพิ่มเติมต่อ หรือก่อนไปดูหนัง แต่หากมีข้อบกพร่องใดๆขอรับไว้แต่ผู้เดียว แต่หากจะมีความดีใดๆก็ขอยกให้เป็นความดีของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทั้งหมดครับ หรือถ้าเพื่อนๆสนใจอ่านหนังสือเล่มนี้ก็สามารถไปซื้อได้ที่ร้านหนังสือทั่วไปนะครับ ซึ่งปกหนังสือเป็นไปตามรูปนี้ครับ(เนื้อหาที่ผมเอาลงไม่ได้คัดลอกลงมาทั้งหมดนะครับแต่จะพยายามเรียบเรียงให้กระชับขึ้นซักนิดเพื่อให้อ่านได้ง่ายขึ้นครับ)

วัตถุประสงค์ -เพื่อเผยแพร่ความกล้าหาญของวีรกษัตริย์ไทยที่สละชีวิตมาเพื่อแลกกับเอกราชของชาติไทยทุกวันนี้ ให้คนรุ่นหลังได้ภาคภูมิใจที่เกิดเป็นคนไทยครับ

ซึ่งในพระนิพนธ์เล่มนี้จะแบ่งออกเป็น 3 ภาคคือ
ภาค1 เรื่องบ้านเมืองเกิดยุคเข็ญ แบ่งเป็น 10 ตอน
ภาค2 เรื่องพระนเรศวรทรงกู้บ้านเมืองแบ่งเป็น 22 ตอน
ภาค3 สมเด็จพระนเรศวรทรงแผ่อาณาเขตแบ่งเป็น 30 ตอน

     ปีพศ.2089 สมเด็จพระไชยราชาสวรรคต มีพระราชบุตรองค์เดียวคือพระแก้วฟ้าโดยพระมาดาคือท้าวศรีสุดาจันทร์ ซึ่งพระชันษาเพียง 11 ปี ไม่สามารถว่าราชการได้ พระเฑียรราชา(สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ) จึงเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน แต่ตอนหลังท้าวศรีสุดาจันทร์ซึ่งได้เป็นสมเด็จพระชนนีพันปีหลวงได้รวบอำนาจไว้ในมือ โดยขัดขวางและบีบคั้น พระเฑียรราชาด้วยวิธีการต่างๆนาๆ สุดท้ายพระเฑียรราชาเกรงจะมีภัยจึงลาออกเพื่อบวชเป็นพระภิกษุ

     พอมีอำนาจเต็มที่ต่อมาก็เป็นชู้กับพันบุตรศรีเทพและให้เลื่อนขึ้นเป็นขุนวรวงศาธิราช ต่อมาเมื่อท้าวศรีสุดาจันทร์ตั้งครรภ์ ขุนวรวงศาธิราชก็กระทำตามแผนชั่วคือลอบปลงพระชนม์พระแก้วฟ้าแล้วยกตัวเองขึ้นครองราชย์สมบัติ จากเหตุดังกล่าวทำให้ข้าราชการในสำนักไม่พอใจจึงทำการปฏิวัติโดยมีขุนพิเรนทรเทพ(พระมหาธรรมราชา) เป็นผู้นำ ได้จับขุนวรวงศาธิราชและท้าวศรีสุดาจันทร์ฆ่าเสียแล้วเชิญพระเฑียรราชาขึ้นครองราชย์สมบัติเมื่อปีพศ.2091 ทรงพระนามว่าสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ

     เมื่อกำจัดพวกทรยศแล้วจึงให้ความชอบแก่ขุนพิเรนทรเทพซึ่งเป็นเชื้อพระวงศ์ในพระร่วง สุโขทัยมาก่อน จึงสถาปนาให้เป็นเจ้านามว่าพระมหาธรรมราชา พระราชทานพระวิสุทธิกษัตรี พระราชธิดาในสมเด็จพระศรีสุริโยทัยเป็นมเหสี แล้วให้ขึ้นไปครองหัวเมืองเหนือทั้งหกอยู่ ณ เมืองพิษณุโลก
พระมหาธรรมราชาขึ้นไปครองหัวเมืองทางเหนืออยู่ไม่ทันถึงปีก็เกิดศึกหงสาวดีมาตีกรุงศรีอยุธยาโดยพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้ ครั้งนั้น พม่ามอญเข้ามาประชิดได้ถึงชานพระนคร สมเด็จพระมหาจักรพรรดิชนช้างกับพระเจ้าแปร พระศรีสุริโยทัยไสช้างเข้าช่วยพระสวามี พระเจ้าแปรฟันถูกพระศรีสุริโยทัยสิ้นพระชนม์แต่ไทยก็รักษาเมืองไว้ได้ จนทัพพระมหาธรรมราชาจากพิษณุโลกยกเข้ามาช่วย สมเด็จพระมหาจักรพรรดิตรัสสั่งให้พระมหาธรรมราชายกกองทัพหัวเมืองเหนือตีโอบหลังข้าศึก พระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้เกรงจะถูกตีกระหนาบจึงถอยกลับ ฝ่ายไทยเห็นเป็นโอกาสจึงให้พระมหาธรรมราชาและพระราเมศวร(พระราชโอรสในสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ) ติดตามตีข้าศึก แต่ไปเสียกลอุบายถูกล้อมจับได้ทั้ง2องค์ สมเด็จพระมหาจักรพรรดิจึงยอมเลิกรบ ไถ่พระราเมศวรกับพระมหาธรรมราชากลับมา จากนั้นก็ว่างจากการศึกสงครามมาได้14ปี

     ระหว่างที่ว่างจากศึกสงครามนั้น พระโอรสและพระธิดาในพระมหาธรรมราชากับพระวิสุทธิกษัตรีได้สมภพทั้ง3 องค์ ได้แก่พระสุพรรณกัลยาณี ซึ่งเห็นจะแก่กว่าพระนเรศวรสัก 3 ปี ซึ่งเจริญวัยและเป็นพระชายาพระเจ้าหงสาวดีบุเรงนองเมื่อสมเด็จพระนเรศวรพระชันษาได้15 ปี และพระเอกาทศรถก็เห็นจะอ่อนกว่าสมเด็จพระนเรศวรไม่เกิน3ปีเช่นกัน