ปลายอวัยวะเพศชายอักเสบ (Balanitis) คือ อาการบวมอักเสบบริเวณปลายอวัยวะเพศ สามารถเกิดขึ้นได้กับเพศชายในทุกวัย โดยเฉพาะผู้ที่มีหนังหุ้มปลาย และไม่ได้ทำการขลิบอวัยวะเพศ แม้ว่าอาการนี้จะไม่ได้เป็นอันตรายร้ายแรงแต่อย่างใด แต่ถ้าหากทำการขลิบหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ และดูแลสุขอนามัยให้สะอาด ก็สามารถช่วยรักษา และป้องกันปลายอวัยวะเพศชายอักเสบได้
 

สาเหตุของปลายอวัยวะเพศชายอักเสบ

การทำความสะอาดอวัยวะเพศไม่ถูกสุขลักษณะ 
- โดยเฉพาะผู้ชายที่มีหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ และยังไม่ได้ทำการขลิบหนังหุ้มปลายออก จะทำให้เกิดการหมักหมมของคราบเหงื่อไคล และจากหยด
ปัสสาวะ ที่ตกค้าง ส่งผลให้เกิดการระคายเคืองบริเวณปลายอวัยวะเพศได้

การระคายเคืองจากผลิตภัณฑ์ที่ใช้ทำความสะอาดอวัยวะเพศ 
- ผิวหนังปลายอวัยวะเพศนั้นเป็นส่วนที่อ่อนโยน หากได้รับสารเคมีจึงเป็นสาเหตุให้ปลายอวัยวะเพศอักเสบได้ เช่น การใช้สบู่ที่มีสารเคมีที่ส่งผลต่อการระคายเคืองต่อปลายอวัยวะเพศชาย หรือการสัมผัสสารเคมีบางชนิด แล้วปัสสาวะก่อนการล้างทำความสะอาดมือ เป็นต้น อีกทั้งการใช้ถุงยางอนามัย สารหล่อลื่น และการตกค้างของสารเคมีในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดกางเกงชั้นใน สามารถส่งผลให้ปลายอวัยวะเพศอักเสบได้เช่นกัน

การติดเชื้อจากการหมักหมมสิ่งตกค้างที่ปลายอวัยวะเพศ
- โดยมักจะเกิดจากการติดเชื้อของยีสต์แคนดิดา ส่งผลให้เกิดปลายอวัยวะเพศอักเสบได้

โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และท่อปัสสาวะอักเสบ 
- เช่น หนองใน 
- เริม หรือมีหนองไหลออกมาจากทางท่อปัสสาวะ มีความเสี่ยงที่จะเกิดการอักเสบของปลายอวัยวะเพศได้
 

อาการปลายอวัยวะเพศชายอักเสบ

- เกิดการระคายเคืองของปลายอวัยวะเพศ จะมีอาการคัน เจ็บ บวมแดงที่ปลายอวัยวะเพศชาย

- มีกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์จากอวัยวะเพศ

- ปัสสาวะแล้วมีอาการเจ็บ ทำให้ปัสสาวะลำบาก

- มีหนองไหลจากปลายอวัยวะเพศ

- ไม่สามารถร่นหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศได้ตามปกติ
 

การวินิจฉัยปลายอวัยวะเพศชายอักเสบ

แพทย์สามารถวินิจฉัยผู้ป่วยปลายอวัยวะเพศชายอักเสบได้ด้วยการมองเห็น ในขณะตรวจร่างกาย ได้แก่

- การเก็บตัวอย่างเลือด

- การเก็บตัวอย่างปัสสาวะ

- ตัดเนื้อเยื่อบริเวณอวัยวะเพศ เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยปลายอวัยวะเพศชายอักเสบ

การรักษาปลายอวัยวะเพศชายอักเสบ

- การทำความสะอาดอวัยวะเพศให้ถูกสุขลักษณะ โดยการร่นหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ และใช้น้ำสะอาดล้าง ไม่ควรล้างแบบรุนแรงจนเกินไป หลังจากนั้นก็ซับอวัยวะเพศให้แห้งใส่กางเกงชั้นในตามปกติ

- การใช้ยาสเตียรอยด์ชนิดทาภายนอกสามารถบรรเทาอาการปลายอวัยวะเพศชายอักเสบได้

- ปลายอวัยวะเพศชายอักเสบจากการแพ้สารเคมี สามารถรักษาด้วยครีมสเตียรอยด์อ่อน ๆ ผสมกับยาปฏิชีวนะ

- ปลายอวัยวะเพศชายอักเสบจากการติดเชื้อราแคนดิดา สามารถรักษาด้วยยาฆ่าเชื้อรา

- ปลายอวัยวะเพศชายอักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรีย สามารถรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ

- ในผู้ป่วยปลายอวัยวะเพศชายอักเสบ ที่มีภาวะหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศตีบ (Phimosis) แพทย์จะทำการผ่าตัดขลิบหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศออก
 

การป้องกันปลายอวัยวะเพศชายอักเสบ

- การทำความสะอาดอวัยวะเพศให้ถูกสุขลักษณะเป็นประจำ ทุกครั้งหลังทำกิจกรรม เช่น หลังการออกกำลังกาย หลังมีเพศสัมพันธ์ เป็นต้น

- หลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่ระคายเคืองต่ออวัยวะเพศ

- ล้างมือทุกครั้งก่อนทำการปัสสาวะ

- เลือกใช้ถุงยางอนามัยให้เหมาะสมในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

- หากมีหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อทำการขลิบหนังหุ้มปลายออก
 

ผู้ป่วยปลายอวัยวะเพศชายอักเสบที่ต้องดูแลเป็นพิเศษ คือผู้ป่วยปลายอวัยวะเพศชายอักเสบในวัยเด็ก เพราะส่วนใหญ่หนังหุ้มปลายอวัยวะเพศยังไม่เปิด คุณพ่อ คุณแม่ ควรต้องสอนให้บุตรชาย ดูแลทำความสะอาดอวัยวะเพศ อีกทั้งหากมีอาการปลายอวัยวะเพศชายอักเสบที่รุนแรง ควรมาทำการขลิบหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ