กระทู้นี้ ถูกตั้งขึ้นมา เนื่องจาก มีสมาชิกท่านหนึ่ง ได้เข้าไปตอบคำถาม กระทู้หนึ่ง ในเว็บพันทิปแห่งนี้ ในเรื่องของ "ฌาน" ทีนี้ สมาชิกท่านนี้ แสดงความคิดเห็นว่า "ฌาน" น่ะ จริงๆ มันแปลว่า ยานพาหนะ มาจากคำภาษาอังกฤษว่า "Vehicle" โดยอ้างการแปลมาจาก wikipedia นี้
https://en.wikipedia.org/wiki/Yana_(Buddhism) โดยข้อความบอกว่า
Yāna (Sanskrit: यान and Pāli: "vehicle") refers to a mode or method of spiritual practice in Buddhism. It is claimed they were all taught by the Gautama Buddha in response to the various capacities of individuals. On an outwardly conventional level, the teachings and practices may appear contradictory, but ultimately they all have the same goal.
พร้อมทั้งบอกอีกว่า "
พระวัดเส้าหลินก็มีนิกาย Chan ซึ่งกลายเป็นนิกาย Zen ยังไงล่ะ ศัพท์พวกนี้มาจากภาษาสันสกฤต yana ที่แปลว่า vehicles คำสอนเหล่านี้จะมีใน ลัทธิเต๋า ศาสนาฮินดู ศาสนาพุทธของพระวัดเส้าหลิน และศาสนาพุทธของพระวัดญี่ปุ่นที่สืบเชื้อสายมาจากพระวัดเส้าหลิน จะศึกษาได้จากคัมภีร์ที่แปลจากภาษาสันสกฤต จีน หรือญี่ปุ่น เป็นภาษาอังกฤษ แต่ไม่มีในคำสอนพุทธของพระไทย เพราะคำสอนพุทธภาษาไทยมาจากการแปลภาษาอินเดียโบราณผิดๆตกๆหล่นๆ!"
ทีนี้ ด้วยความที่ข้าพเจ้า "ด้อยปัญญา" ไม่มีความรู้ความสามารถแตกฉานในภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต จึงใช้วิธีเปิด Google แล้วลองพิมพ์ค้นหาด้วยคำว่า "ฌาน" ก็พบกับ wikipedia นี้ในภาษาไทย
https://th.wikipedia.org/wiki/ฌาน และลองไปดูในภาษาอังกฤษ ก็ได้ลิงก์นี้
https://en.wikipedia.org/wiki/Dhyana_in_Buddhism จะเห็นได้ว่า เป็นคนละลิงก์กันกับด้านบน
ลองเปิดลิงก์
https://en.wikipedia.org/wiki/Yana_(Buddhism) พบว่า คำนี้ในภาษาสันสกฤต เขียนว่า यान
แต่พอเปิดลิงก์
https://en.wikipedia.org/wiki/Dhyana_in_Buddhism พบว่า คำนี้ในภาษาสันสกฤต เขียนว่า ध्यान
ลองเทียบกันอีกรอบ
यान และ ध्यान
จะเห็นว่า เขียนไม่เหมือนกัน คำถามคือ อันไหนถูกต้อง?
ลองมาดู paragraph แรกที่อธิบายของทั้ง 2 คำกัน
#คำแรก यान บอกว่า
Yāna (Sanskrit: यान and Pāli: "vehicle") refers to a mode or method of spiritual practice in Buddhism. It is claimed they were all taught by the Gautama Buddha in response to the various capacities of individuals. On an outwardly conventional level, the teachings and practices may appear contradictory, but ultimately they all have the same goal.[1]
ลองแปลด้วย Google Translate เพราะไม่ใช่เจ้าของภาษาอังกฤษ ความสามารถอาจเทียบไม่ได้กับนักแปลผู้ชำนาญการ
Yāna (สันสกฤต: यानและPāli: "ยานพาหนะ") หมายถึงโหมดหรือวิธีการฝึกจิตวิญญาณในศาสนาพุทธ มันอ้างว่าพวกเขาทั้งหมดได้รับการสอนโดยพระพุทธเจ้าโคตมะ เพื่อตอบสนองต่อความสามารถต่าง ๆ ของบุคคล ในระดับภายนอกแบบดั้งเดิมคำสอนและการปฏิบัติอาจมีความขัดแย้ง แต่ในที่สุดพวกเขาก็มีเป้าหมายเดียวกัน [1]
#คำที่สอง ध्यान บอกว่า
In the oldest texts of Buddhism, dhyāna (Sanskrit: ध्यान) or jhāna (Pāḷi: झान) is a component of the training of the mind (bhavana), commonly translated as meditation, to withdraw the mind from the automatic responses to sense-impressions, and leading to a "state of perfect equanimity and awareness (upekkhā-sati-parisuddhi)."[1] Dhyāna may have been the core practice of pre-sectarian Buddhism, in combination with several related practices which together lead to perfected mindfulness and detachment.[2][3][4]
ลองแปลด้วย Google Translate
ในตำราที่เก่าแก่ที่สุดของพระพุทธศาสนาDhyāna (สันสกฤต: धान) หรือJhāna (Pāḷi: झान) เป็นองค์ประกอบของการฝึกฝนจิตใจ (Bhavana) ซึ่งแปลว่าการทำสมาธิโดยทั่วไป และนำไปสู่ "สภาวะแห่งความใจเย็นและการรับรู้ที่สมบูรณ์แบบ (upekkhā-sati-parisuddhi)" [1] Dhyāna อาจเป็นแนวปฏิบัติหลักของพุทธศาสนาก่อน-นิกาย การปลด [2] [3] [4]
อ่านคำแปลภาษาไทย ก็รู้สึกแปลกๆ เพราะ Google Translate เชื่อถือไม่ค่อยได้
ทีนี้ ลองอ่านประโยคล่างๆ ต่ออีกนิดนึง
In Buddhist traditions of Chán and Zen (the names of which are, respectively, the Chinese and Japanese pronunciations of dhyāna), as in Theravada and Tiantai, anapanasati (mindfulness of breathing) is a central practice. In the Chan/Zen-tradition this practice is ultimately based on Sarvastivāda meditation techniques transmitted since the beginning of the Common Era.
เจอศัพท์คำใหม่ Chán and Zen >>> Chán น่าจะออกเสียงว่า "ชาน" รึป่าว? พ้องเสียงกับคำว่า "ฌาน" จังเลย จะเป็นคำเดียวกันรึป่าว?
แล้ว Zen ล่ะ คืออะไร? เหมือนคุ้นๆ เคยได้ยินคำนี้ ในนิกายพุทธ จากประเทศญี่ปุ่น เซ็น เซ็น อะไรนี่แหละ หมายถึงอะไรกันนะ
หรือว่า Yana จะหมายถึง ญาณ ?
แต่พอไปดูใน wikipedia พบว่า เค้าใช้คำว่า "Jñāna"
โอ้โห!! มีคำศัพท์ใหม่ๆ ตั้งหลายคำแน่ะ คำไหนจะเป็นคำที่ถูกต้องกันนะ
ระหว่าง Yana , Dhyāna, Chán, Zen หรือ Jñāna
คำไหนจะเป็นคำที่ถูกต้อง? น่าคิดจังเลย
ผมลองใช้วิธี "โง่ๆ" เลยก็คือ เอาคำศัพท์ ภาษาสันสกฤต ไปวางไว้ใน Google Translate เพื่อลองให้แปลเป็นภาษาไทยแบบคร่าวๆ ได้ผลดังนี้
คำว่า यान จาก
https://en.wikipedia.org/wiki/Yana_(Buddhism)
https://translate.google.com/?hl=en&sl=hi&tl=th&text=%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8&op=translate
คำว่า ध्यान จาก
https://en.wikipedia.org/wiki/Dhyana_in_Buddhism
https://translate.google.com/?hl=en&sl=hi&tl=th&text=%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8&op=translate
จะเห็นได้ว่า คำว่า यान กูเกิลแปลเป็นไทยว่า "ความไร้สาระ"
ส่วนคำว่า ध्यान กูเกิลแปลเป็นไทยว่า "การทำสมาธิ"
แต่พอแปลเป็นอังกฤษ यान กูเกิลแปลเป็นอังกฤษว่า "Vanity"
ส่วนคำว่า ध्यान กูเกิลแปลเป็นอังกฤษว่า "Meditation"
อนึ่ง ผมไม่ใช่นักภาษาศาสตร์ ไม่ได้มีความรู้ความเข้าใจความแตกฉานในภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต ภาษาอังกฤษ อย่างคนอื่นๆ อาจแปลผิดได้เช่นกัน หากมีสมาชิกท่านใด มีความรู้ในภาษานี้ ก็ช่วยสงเคราะห์ผมด้วยนะครับ จะได้ทราบว่า ในคำว่า "ฌาน" นั้น โดยภาษาดั้งเดิม ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต นั้นใช้คำว่าอะไรกันแน่ แล้วเมื่อแปลเป็นภาษาอังกฤษ คำว่า "ฌาน" จะหมายถึง "Vanity", "Vehicle" หรือ "Meditation" กันแน่... นี้เป็นสิ่งที่เราทุกคนอยากทราบ ครับ
เพิ่มเติมลงไปอีก คำว่า "ฌาน" พอในภาษาจีน (Chinese) เห็นว่า เขียนด้วยคำว่า 禪 (ออกเสียงว่า ฉาน)
เมื่อเช็คดูใน wikipedia ก็พบว่า เป็นคำ Short Term ของคำว่า 禪那 (ออกเสียงว่า ฉานน่า)
ใน wiki บอกว่า นิรุกติศาสตร์ ของคำนี้ คือ
Pronunciation is short for 禪那, which is a borrowing from Sanskrit ध्यान (dhyāna, “dhyana”)
แปลเป็นไทยคือ คำว่า 禪 เป็นคำย่อของคำว่า 禪那 ซึ่งเป็นการยืมคำมาจากภาษาสันสกฤต จากคำว่า ध्यान (ออกเสียงว่า ฌาน)
https://en.wiktionary.org/wiki/禪
แต่เมื่อมีการเผยแผ่ศาสนา จากประเทศจีน ข้ามฝั่งมายังประเทศญี่ปุ่น คำเดียวกันนี้ ในภาษาญี่ปุ่น ออกเสียงว่า เซน (Zen)
https://ja.wikipedia.org/wiki/禅
แต่จะเห็นว่า ในคำจีน จะใช้คำนี้ 禪
ส่วนในภาษาญี่ปุ่น จะใช้คำนี้ 禅
เปรียบเทียบกันดู 禪 และ 禅
จะเห็นว่า คล้ายคลึงกัน แต่ไม่เหมือนกัน ซึ่งลักษณะนี้เรียกว่า การลดรูป หรือลดขีดลง หรือเรียกว่า Simplified
แต่ท้ายที่สุด ก็ให้ความหมายเดิม
ดังนั้น คำว่า 禪 และ 禅่ จึงแปลเหมือนกันว่า "การทำสมาธิ" หรือ "ฌาน" นั่นเอง
จึงมีคำถามว่า
"คำว่า ฌาน ในภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต เขียนด้วยคำว่าอะไร?"
यान หรือ ध्यान
และจะแปลเป็นภาษาอังกฤษว่าอะไร ระหว่าง "Vehicle" หรือ "Meditation"
คำตอบ อาจมีได้ว่า
1. มีคำใด คำหนึ่ง ถูกต้องที่สุด
2. อาจจะถูกต้องทั้ง 2 คำเลยก็ได้
3. อาจจะไม่ถูกต้องทั้ง 2 คำเลยก็ได้
ทีนี้ หากมีคำใดคำหนึ่งไม่ถูกต้อง เราใช้หลักการอะไรมาตัดสินว่า คำนั้นไม่ถูกต้อง การแปลภาษานั้นๆ ไม่ถูกต้อง
และคำที่ถูกต้อง ใช้คำว่าอะไร จะแปลว่าอะไร ใช้หลักการอะไรตัดสินว่า นั่นคือสิ่งที่ถูกต้อง
ว่าด้วยเรื่องของ ฌาน
กระทู้นี้ ถูกตั้งขึ้นมา เนื่องจาก มีสมาชิกท่านหนึ่ง ได้เข้าไปตอบคำถาม กระทู้หนึ่ง ในเว็บพันทิปแห่งนี้ ในเรื่องของ "ฌาน" ทีนี้ สมาชิกท่านนี้ แสดงความคิดเห็นว่า "ฌาน" น่ะ จริงๆ มันแปลว่า ยานพาหนะ มาจากคำภาษาอังกฤษว่า "Vehicle" โดยอ้างการแปลมาจาก wikipedia นี้ https://en.wikipedia.org/wiki/Yana_(Buddhism) โดยข้อความบอกว่า
Yāna (Sanskrit: यान and Pāli: "vehicle") refers to a mode or method of spiritual practice in Buddhism. It is claimed they were all taught by the Gautama Buddha in response to the various capacities of individuals. On an outwardly conventional level, the teachings and practices may appear contradictory, but ultimately they all have the same goal.
พร้อมทั้งบอกอีกว่า "พระวัดเส้าหลินก็มีนิกาย Chan ซึ่งกลายเป็นนิกาย Zen ยังไงล่ะ ศัพท์พวกนี้มาจากภาษาสันสกฤต yana ที่แปลว่า vehicles คำสอนเหล่านี้จะมีใน ลัทธิเต๋า ศาสนาฮินดู ศาสนาพุทธของพระวัดเส้าหลิน และศาสนาพุทธของพระวัดญี่ปุ่นที่สืบเชื้อสายมาจากพระวัดเส้าหลิน จะศึกษาได้จากคัมภีร์ที่แปลจากภาษาสันสกฤต จีน หรือญี่ปุ่น เป็นภาษาอังกฤษ แต่ไม่มีในคำสอนพุทธของพระไทย เพราะคำสอนพุทธภาษาไทยมาจากการแปลภาษาอินเดียโบราณผิดๆตกๆหล่นๆ!"
ทีนี้ ด้วยความที่ข้าพเจ้า "ด้อยปัญญา" ไม่มีความรู้ความสามารถแตกฉานในภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต จึงใช้วิธีเปิด Google แล้วลองพิมพ์ค้นหาด้วยคำว่า "ฌาน" ก็พบกับ wikipedia นี้ในภาษาไทย https://th.wikipedia.org/wiki/ฌาน และลองไปดูในภาษาอังกฤษ ก็ได้ลิงก์นี้ https://en.wikipedia.org/wiki/Dhyana_in_Buddhism จะเห็นได้ว่า เป็นคนละลิงก์กันกับด้านบน
ลองเปิดลิงก์ https://en.wikipedia.org/wiki/Yana_(Buddhism) พบว่า คำนี้ในภาษาสันสกฤต เขียนว่า यान
แต่พอเปิดลิงก์ https://en.wikipedia.org/wiki/Dhyana_in_Buddhism พบว่า คำนี้ในภาษาสันสกฤต เขียนว่า ध्यान
ลองเทียบกันอีกรอบ
यान และ ध्यान
จะเห็นว่า เขียนไม่เหมือนกัน คำถามคือ อันไหนถูกต้อง?
ลองมาดู paragraph แรกที่อธิบายของทั้ง 2 คำกัน
#คำแรก यान บอกว่า
Yāna (Sanskrit: यान and Pāli: "vehicle") refers to a mode or method of spiritual practice in Buddhism. It is claimed they were all taught by the Gautama Buddha in response to the various capacities of individuals. On an outwardly conventional level, the teachings and practices may appear contradictory, but ultimately they all have the same goal.[1]
ลองแปลด้วย Google Translate เพราะไม่ใช่เจ้าของภาษาอังกฤษ ความสามารถอาจเทียบไม่ได้กับนักแปลผู้ชำนาญการ
Yāna (สันสกฤต: यानและPāli: "ยานพาหนะ") หมายถึงโหมดหรือวิธีการฝึกจิตวิญญาณในศาสนาพุทธ มันอ้างว่าพวกเขาทั้งหมดได้รับการสอนโดยพระพุทธเจ้าโคตมะ เพื่อตอบสนองต่อความสามารถต่าง ๆ ของบุคคล ในระดับภายนอกแบบดั้งเดิมคำสอนและการปฏิบัติอาจมีความขัดแย้ง แต่ในที่สุดพวกเขาก็มีเป้าหมายเดียวกัน [1]
#คำที่สอง ध्यान บอกว่า
In the oldest texts of Buddhism, dhyāna (Sanskrit: ध्यान) or jhāna (Pāḷi: झान) is a component of the training of the mind (bhavana), commonly translated as meditation, to withdraw the mind from the automatic responses to sense-impressions, and leading to a "state of perfect equanimity and awareness (upekkhā-sati-parisuddhi)."[1] Dhyāna may have been the core practice of pre-sectarian Buddhism, in combination with several related practices which together lead to perfected mindfulness and detachment.[2][3][4]
ลองแปลด้วย Google Translate
ในตำราที่เก่าแก่ที่สุดของพระพุทธศาสนาDhyāna (สันสกฤต: धान) หรือJhāna (Pāḷi: झान) เป็นองค์ประกอบของการฝึกฝนจิตใจ (Bhavana) ซึ่งแปลว่าการทำสมาธิโดยทั่วไป และนำไปสู่ "สภาวะแห่งความใจเย็นและการรับรู้ที่สมบูรณ์แบบ (upekkhā-sati-parisuddhi)" [1] Dhyāna อาจเป็นแนวปฏิบัติหลักของพุทธศาสนาก่อน-นิกาย การปลด [2] [3] [4]
อ่านคำแปลภาษาไทย ก็รู้สึกแปลกๆ เพราะ Google Translate เชื่อถือไม่ค่อยได้
ทีนี้ ลองอ่านประโยคล่างๆ ต่ออีกนิดนึง
In Buddhist traditions of Chán and Zen (the names of which are, respectively, the Chinese and Japanese pronunciations of dhyāna), as in Theravada and Tiantai, anapanasati (mindfulness of breathing) is a central practice. In the Chan/Zen-tradition this practice is ultimately based on Sarvastivāda meditation techniques transmitted since the beginning of the Common Era.
เจอศัพท์คำใหม่ Chán and Zen >>> Chán น่าจะออกเสียงว่า "ชาน" รึป่าว? พ้องเสียงกับคำว่า "ฌาน" จังเลย จะเป็นคำเดียวกันรึป่าว?
แล้ว Zen ล่ะ คืออะไร? เหมือนคุ้นๆ เคยได้ยินคำนี้ ในนิกายพุทธ จากประเทศญี่ปุ่น เซ็น เซ็น อะไรนี่แหละ หมายถึงอะไรกันนะ
หรือว่า Yana จะหมายถึง ญาณ ?
แต่พอไปดูใน wikipedia พบว่า เค้าใช้คำว่า "Jñāna"
โอ้โห!! มีคำศัพท์ใหม่ๆ ตั้งหลายคำแน่ะ คำไหนจะเป็นคำที่ถูกต้องกันนะ
ระหว่าง Yana , Dhyāna, Chán, Zen หรือ Jñāna
คำไหนจะเป็นคำที่ถูกต้อง? น่าคิดจังเลย
ผมลองใช้วิธี "โง่ๆ" เลยก็คือ เอาคำศัพท์ ภาษาสันสกฤต ไปวางไว้ใน Google Translate เพื่อลองให้แปลเป็นภาษาไทยแบบคร่าวๆ ได้ผลดังนี้
คำว่า यान จาก https://en.wikipedia.org/wiki/Yana_(Buddhism)
https://translate.google.com/?hl=en&sl=hi&tl=th&text=%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8&op=translate
คำว่า ध्यान จาก https://en.wikipedia.org/wiki/Dhyana_in_Buddhism
https://translate.google.com/?hl=en&sl=hi&tl=th&text=%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8&op=translate
จะเห็นได้ว่า คำว่า यान กูเกิลแปลเป็นไทยว่า "ความไร้สาระ"
ส่วนคำว่า ध्यान กูเกิลแปลเป็นไทยว่า "การทำสมาธิ"
แต่พอแปลเป็นอังกฤษ यान กูเกิลแปลเป็นอังกฤษว่า "Vanity"
ส่วนคำว่า ध्यान กูเกิลแปลเป็นอังกฤษว่า "Meditation"
อนึ่ง ผมไม่ใช่นักภาษาศาสตร์ ไม่ได้มีความรู้ความเข้าใจความแตกฉานในภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต ภาษาอังกฤษ อย่างคนอื่นๆ อาจแปลผิดได้เช่นกัน หากมีสมาชิกท่านใด มีความรู้ในภาษานี้ ก็ช่วยสงเคราะห์ผมด้วยนะครับ จะได้ทราบว่า ในคำว่า "ฌาน" นั้น โดยภาษาดั้งเดิม ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต นั้นใช้คำว่าอะไรกันแน่ แล้วเมื่อแปลเป็นภาษาอังกฤษ คำว่า "ฌาน" จะหมายถึง "Vanity", "Vehicle" หรือ "Meditation" กันแน่... นี้เป็นสิ่งที่เราทุกคนอยากทราบ ครับ
เพิ่มเติมลงไปอีก คำว่า "ฌาน" พอในภาษาจีน (Chinese) เห็นว่า เขียนด้วยคำว่า 禪 (ออกเสียงว่า ฉาน)
เมื่อเช็คดูใน wikipedia ก็พบว่า เป็นคำ Short Term ของคำว่า 禪那 (ออกเสียงว่า ฉานน่า)
ใน wiki บอกว่า นิรุกติศาสตร์ ของคำนี้ คือ
Pronunciation is short for 禪那, which is a borrowing from Sanskrit ध्यान (dhyāna, “dhyana”)
แปลเป็นไทยคือ คำว่า 禪 เป็นคำย่อของคำว่า 禪那 ซึ่งเป็นการยืมคำมาจากภาษาสันสกฤต จากคำว่า ध्यान (ออกเสียงว่า ฌาน)
https://en.wiktionary.org/wiki/禪
แต่เมื่อมีการเผยแผ่ศาสนา จากประเทศจีน ข้ามฝั่งมายังประเทศญี่ปุ่น คำเดียวกันนี้ ในภาษาญี่ปุ่น ออกเสียงว่า เซน (Zen)
https://ja.wikipedia.org/wiki/禅
แต่จะเห็นว่า ในคำจีน จะใช้คำนี้ 禪
ส่วนในภาษาญี่ปุ่น จะใช้คำนี้ 禅
เปรียบเทียบกันดู 禪 และ 禅
จะเห็นว่า คล้ายคลึงกัน แต่ไม่เหมือนกัน ซึ่งลักษณะนี้เรียกว่า การลดรูป หรือลดขีดลง หรือเรียกว่า Simplified
แต่ท้ายที่สุด ก็ให้ความหมายเดิม
ดังนั้น คำว่า 禪 และ 禅่ จึงแปลเหมือนกันว่า "การทำสมาธิ" หรือ "ฌาน" นั่นเอง
จึงมีคำถามว่า
"คำว่า ฌาน ในภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต เขียนด้วยคำว่าอะไร?"
यान หรือ ध्यान
และจะแปลเป็นภาษาอังกฤษว่าอะไร ระหว่าง "Vehicle" หรือ "Meditation"
คำตอบ อาจมีได้ว่า
1. มีคำใด คำหนึ่ง ถูกต้องที่สุด
2. อาจจะถูกต้องทั้ง 2 คำเลยก็ได้
3. อาจจะไม่ถูกต้องทั้ง 2 คำเลยก็ได้
ทีนี้ หากมีคำใดคำหนึ่งไม่ถูกต้อง เราใช้หลักการอะไรมาตัดสินว่า คำนั้นไม่ถูกต้อง การแปลภาษานั้นๆ ไม่ถูกต้อง
และคำที่ถูกต้อง ใช้คำว่าอะไร จะแปลว่าอะไร ใช้หลักการอะไรตัดสินว่า นั่นคือสิ่งที่ถูกต้อง