นายชาย นครชัย อธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) เปิดเผยว่า วงการภาพยนตร์ไทยได้รับข่าวเศร้า เมื่อได้รับรายงานว่า นายสมบัติ เมทะนี ศิลปินแห่งชาติ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ภาพยนตร์และละครโทรทัศน์) พุทธศักราช ๒๕๕๙ ได้ถึงแก่กรรมแล้ว ในวันพฤหัสบดีที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๖๕ เวลาประมาณ ๐๗.๐๕ น. ที่บ้านพักเลขที่ ๘ ซอยสังคมสงเคราะห์ ๖ แยก ๒ เขตลาดพร้าว กรุงเทพฯ ๑๐๓๓๐ ด้วยโรคชรา สิริรวมอายุ ๘๕ ปี ซึ่งทายาทแจ้งว่าจะมีกำหนดการพระราชทานน้ำหลวงอาบศพวันที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๖๕ เวลา ๑๗.๐๐ น. และกำหนดสวดพระอภิธรรมศพ เป็นเวลา ๗ วัน ระหว่างวันที่ ๑๘-๒๔ สิงหาคม ๒๕๖๕ ณ ศาลา ๓ วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร บางเขน กรุงเทพฯ เก็บศพไว้บำเพ็ญกุศลเป็นเวลา ๑๐๐ วัน โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม จะดำเนินการเรื่องขอพระราชทานเพลิงศพให้ต่อไป
 
อธิบดีสวธ. เปิดเผยอีกว่า กรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) ในฐานะหน่วยงานที่ดำเนินการยกย่องเชิดชูเกียรติศิลปินแห่งชาติ ดำเนินการเผยแพร่และถ่ายทอดผลงานให้เป็นที่ประจักษ์ต่อสาธารณชน แล้ว ในยามที่ศิลปินฯ เสียชีวิต ยังให้การช่วยเหลือด้านต่าง ๆ เกี่ยวกับการฌาปนกิจศพ คือ มอบเงินช่วยเหลือเมื่อเสียชีวิตเพื่อร่วมการบำเพ็ญกุศลศพ จำนวน ๒๐,๐๐๐ บาท และเงินช่วยเหลือค่าจัดทำหนังสือเพื่อเผยแพร่ผลงานเมื่อเสียชีวิตเท่าที่จ่ายจริงไม่เกิน ๑๕๐,๐๐๐ บาท และขอพระราชทานเพลิงศพให้(กรณีเสียชีวิตปกติ) ตามระเบียบสวัสดิการของศิลปินแห่งชาติ

ประวัติโดยสังเขป นายสมบัติ เมทะนี เกิดวันที่ ๒๖ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๘๐ ที่จังหวัดอุบลราชธานี เริ่มต้นการศึกษาที่โรงเรียนเทพศิรินทร์ และโรงเรียนช่างก่อสร้างอุเทนถวาย สำเร็จระดับปริญญาตรีสาขาบริหารธุรกิจบัณฑิต สถาบันราชภัฏเพชรบุรีวิทยาลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ปริญญาโทและปริญญาเอกสาขารัฐประศาสนศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ท่านเป็นทั้งนักแสดงภาพยนตร์ นักแสดงละครโทรทัศน์ ผู้กำกับภาพยนตร์ ผู้สร้างภาพยนตร์ นักร้อง เป็นคนที่มีสุขภาพร่างกายแข็งแรง ด้วยนิยมการเพาะกายและรักษาสุขภาพเป็นอย่างดี

โดยในช่วงเวลาที่ อาแอ๊ด (ชื่อเล่น) แสดงเป็นพระเอกและได้รับความนิยมจนถึงขีดสุด ทำให้กินเนสบุ๊ค เวิลด์เรคคอร์ด บักทึกไว้ว่าเป็นนักแสดงที่รับบทพระเอกภาพยนตร์ที่มีผลงานมากที่สุดในโลก จำนวนมากถึง ๖๑๗ เรื่อง ซึ่งเคยรับการแสดงพร้อมกันมากถึง ๒๘ เรื่อง  ท่านเริ่มต้นเข้าสู่วงการบันเทิง เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๓ โดยรับบทพระเอกละครโทรทัศน์ เรื่องหัวใจปรารถนา คู่กับวิไลวรรณ วัฒนพานิช ทางช่อง ๗ ขาวดำ (ช่อง ๕ ในปัจจุบัน) จากนั้น พ.ศ. ๒๕๐๔ จึงหันไปแสดงภาพยนตร์เรื่องแรก คือ รุ้งเพชร ของกมลศิลปภาพยนตร์ คู่กับรัตนาภรณ์ อินทรกำแหง มีผลงานแสดงภาพยนตร์ตั้งแต่ยุค ๑๖ มม. ถึงยุคภาพยนตร์สโคป ๓๕ มม. เสียงพากย์ในฟิล์มและซาวด์ออนฟิล์ม ผ่านการร่วมงานกับนักแสดงชั้นนำและผู้สร้าง-ผู้กำกับของวงการบันเทิงไทยมามากมาย 

ผลงานภาพยนตร์เด่น อาทิ ๔ สิงห์อิสาน เกาะสวาทหาดสวรรค์  ดินน้ำลมไฟ  เสือภูพาน  เขี้ยวพยัคฆ์ ดวงตาสวรรค์  เรารักกันไม่ได้  เรือมนุษย์  คมแฝก  อีสานบ้านไร่  แม่ปิง  ภูตเสน่หา  รักเธอเสมอ  สวรรค์บ้านนา  เสือขาว  รักข้ามขอบฟ้า  ไม่มีวันที่เราจะพรากจากกัน  แม่อายสะอื้น  ทอง  พิศวาส  มัจจุราชสีน้ำผึ้ง ใกล้รุ่ง แผ่นดินของเรา  ชุมแพ  กุ้งนาง ขุนศึก   ขุนเดช  บุเรงนอง เมขลา ฝนเหนือ พ่อปลาไหล อย่าลืมฉัน  พรุ่งนี้ฉันจะรักคุณ  แหกค่ายนรกเดียนเบียนฟู  สิงห์สั่งป่า  แม่นาคพระโขนง แม่แตงร่มใบ  พันท้ายนรสิงห์ ฯลฯ 

อาแอ๊ด ยังมีผลงานการสร้างและกำกับภาพยนตร์ หลายเรื่อง เช่น สลักจิตร ไม่มีคำตอบจากสวรรค์ หนักแผ่นดิน นักเลงเทวดา นักเลงตาทิพย์  แม่แตงร่มใบ ฯลฯ งานแสดงละครโทรทัศน์ อาทิ โอ้ลูกรัก เชลยศักดิ์ ทายาทอสูร ละอองดาว มัจจุราชสีน้ำผึ้ง น้ำเซาะทราย  กระเช้าสีดา  ขุนศึก  แม่นากพระโขนง เทวดาเดินดิน  แสนแสบ  บัลลังก์เมฆ  ชื่นชีวานาวี  สงครามเก้าทัพ  ปู่โสมเฝ้าทรัพย์  สะใภ้ไกลปืนเที่ยง เป็นต้น
                
ตลอดช่วงเวลาของการเป็นนักแสดง อาแอ๊ด ประสบความสำเร็จได้รับรางวัลเกียรติยศ มากมาย อาทิ รางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี ในฐานะผู้แสดงนำฝ่ายชายจากเรื่องบางระจัน (๒๕๐๘) มือขวาอาถรรพ์ (๒๕๓๔)  รางวัลชมรมวิจารณ์บันเทิง ในฐานะดาราประกอบชาย จากเรื่องฟ้าทะลายโจร (๒๕๔๓)  รางวัลคนดีเพชรสยาม จากมหาวิทยาลัยราชภัฏจันทรเกษม (๒๕๔๕)  รางวัลเกียรติคุณแห่งชีวิต กินรีทองคำ จากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ร่วมกับสมาคมการท่องเที่ยวแห่งโลก ในงานเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติกรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๕๔๙ 

นับได้ว่า อาแอ๊ด สมบัติ เมทะนี เป็นอัญมณีล้ำค่า “พระเอกตลอดกาล” ของวงการบันเทิงไทย มีส่วนในการสร้างยุคทองของภาพยนตร์ไทยให้ปรากฏในสังคมอย่างสง่าผ่าเผย และยังคงความโดดเด่นของความเป็นพระเอกในหัวใจของมหาชนมาโดยตลอด ดำรงชีวิตนักแสดงที่มีคุณภาพตลอดระยะเวลายาวนานเกือบหกทศวรรษ จึงได้รับยกย่องเชิดชูเกียรติเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ภาพยนตร์และละครโทรทัศน์) พุทธศักราช ๒๕๕๙